Ολομέλεια ΣτΕ | Η απόφαση που τινάζει “στον αέρα” την λειτουργία Δήμων και Περιφερειών (έγγραφο)

Την απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ με την οποία ακυρώνονται από 1^ης Δεκεμβρίου διατάξεις του Νόμου Θεοδωρικάκου (Ν. 4623/2019) με τις οποίες μεταφέρθηκαν βασικές αρμοδιότητες του δημοτικού συμβουλίου στην Οικονομική και την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής αλλά και μεταβλήθηκε η σύνθεση των εν λόγω Επιτροπών με υπερεκπροσώπηση της παράταξης του δημάρχου, δημοσιεύει η aftodioikisi.gr.

Η απόφαση, η οποία είναι μάλιστα εκτελεστή από την “προηγούμενη ημέρα της δημοσιεύσεως αυτής” (σ.σ. 1/12) τινάζει “στον αέρα την λειτουργία των ΟΤΑ καθώς εκτός των άλλων (σ.σ. ακύρωση των αποφάσεων Οικονομικής και Επιτροπής Ποιότητας Ζωής) έχει προκαλέσει κύμα παραιτήσεων δημοτικών συμβούλων από τις συγκεκριμένες Επιτροπές. 

Επιπλέον, ΔΕΝ δίνει περιθώριο συμμόρφωσης του υπουργείου Εσωτερικών, με αποτέλεσμα να απαιτείται άμεσα νομοθετική ρύθμιση για την εύρυθμη λειτουργία των ΟΤΑ.

Το σκεπτικό της απόφασης

H απόφαση ελήφθη με μεγάλη πλειοψηφία (19 υπέρ έναντι 2 κατά) μετά από προσφυγή παράταξης της ελάσσονος αντιπολίτευσης στο δήμο Βέροιας και, μεταξύ άλλων προβλέπει ότι:  «Επειδή, περαιτέρω, με τις προεκτεθείσες διατάξεις, καθ’ ό μέρος καταλαμβάνουν τη δημοτική περίοδο που διανύεται μετά τις διενεργηθείσες εκλογές της 26ης Μαΐου και της 2ας Ιουνίου 2019, ο νομοθέτης παρενέβη στη λειτουργία των Ο.Τ.Α. Α’ βαθμού επιφέροντας τις ήδη αναφερθείσες, δύο βασικές αλλαγές στο υφιστάμενο σύστημα, οι οποίες είναι μεταξύ τους αλληλένδετες: αφ’ ενός μετέβαλε τον τρόπο συγκροτήσεως της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι σε αυτές η πλειοψηφία θα ανήκει στην παράταξη με την οποία εξελέγη ο Δήμαρχος· αφ’ ετέρου προέβη σε μεταφορά αρμοδιοτήτων το μεν προς την Οικονομική Επιτροπή, προς την οποία μεταβιβάσθηκαν αποφασιστικές αρμοδιότητες σημαντικού οικονομικού αντικειμένου (όπως η απόφαση επί του ετήσιου προγράμματος προσλήψεων προσωπικού κάθε κατηγορίας, η τροποποίηση έως 5% του φυσικού ή οικονομικού αντικειμένου συμβάσεων, η διαγραφή χρεών οφειλετών του Δήμου, η απευθείας ανάθεση δημοσίων συμβάσεων σε νομικά πρόσωπα και δημοτικές επιχειρήσεις κατά το άρθρο 12 του ν. 4412/2016, η χρηματοδότηση των κοινωφελών επιχειρήσεων, η έγκριση των προϋπολογισμών των νομικών προσώπων και επιχειρήσεων του Δήμου κ.ά.), το δε προς την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, προς την οποία μεταβιβάστηκε η αρμοδιότητα λήψεως αποφάσεων που αφορούν την κυκλοφορία. Οι μεταβιβαζόμενες αρμοδιότητες μέχρι τότε ανήκαν στο άμεσα εκλεγόμενο συλλογικό όργανο διοίκησης των δήμων, το δημοτικό συμβούλιο, το οποίο, σύμφωνα με το άρθρο 65 παρ. 1 του ν. 3852/2010, έχει το γενικό τεκμήριο αρμοδιότητας για τα θέματα που αφορούν τον Δήμο. Σε αυτό δε το συλλογικό όργανο η παράταξη με την οποία εξελέγη ο Δήμαρχος ενδέχεται να μην έχει την πλειοψηφία, λόγω της συγκροτήσεώς του με βάση το σύστημα της απλής αναλογικής, φαινόμενο που ανέκυψε κατά τις εκλογές της 26ης Μαΐου και της 2ας Ιουνίου 2019 σε 231 από τους 332 δήμους της Χώρας. Συνεπώς, ο νομοθέτης απέβλεψε στη μεταφορά ορισμένων εκ των εξ ορισμού σημαντικών αρμοδιοτήτων του δημοτικού συμβουλίου σε άλλα έμμεσα συλλογικά όργανα του Δήμου, με παράλληλη μεταβολή του τρόπου συγκροτήσεως των τελευταίων, προκειμένου να εξασφαλίσει σε αυτά την πλειοψηφία της παρατάξεως με την οποία εξελέγη ο Δήμαρχος. Υπό τα δεδομένα αυτά, οι ρυθμίσεις αυτές συνέχονται μεταξύ τους ως ενιαίο σύνολο, αποβλέπουν στον ίδιο σκοπό και επεμβαίνουν τόσο στη συγκρότηση των έμμεσων αυτών συλλογικών οργάνων του Δήμου όσο και στη λειτουργία, υπό τη συγκρότηση αυτή, των ανωτέρω οργάνων κατά την άσκηση των ανατεθειμένων σε αυτά νέων, σημαντικού χαρακτήρα, αρμοδιοτήτων. Η επέμβαση αυτή, όπως ήδη εκτέθηκε στην προηγούμενη σκέψη, δεν είναι αντίθετη προς τις συνταγματικές διατάξεις που αναφέρθηκαν στην όγδοη σκέψη».

Αντίθετες στο Σύνταγμα

»Ωστόσο, με τη νομοθετική αυτή μεταβολή, η οποία έλαβε χώρα αμέσως μετά τη διεξαγωγή των εκλογών και μάλιστα σε χρόνο κατά τον οποίο είχαν ήδη εξαχθεί τα εκλογικά αποτελέσματα, μεταβλήθηκε εκ των υστέρων το πλαίσιο ασκήσεως του κατοχυρούμενου στο Σύνταγμα δικαιώματος εκλογής των αρχών των Ο.Τ.Α.· και τούτο, διότι η εκφρασθείσα θέληση των εκλογέων είχε διαμορφωθεί κατά συνεκτίμηση, εκτός των άλλων, και του ότι, σύμφωνα με την ισχύουσα κατά τις εκλογές αυτές νομοθεσία, οι αποφάσεις που αφορούν σημαντικές αρμοδιότητες του δήμου, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν και που αφορούν ζητήματα που κατ’ εξοχήν συνάπτονται με την κατοχυρούμενη στο άρθρο 102 παρ. 2 του Συντάγματος οικονομική αυτοτέλεια των Ο.Τ.Α., θα λαμβάνονται από το δημοτικό συμβούλιο, όργανο διοικήσεως του δήμου με άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση, απαιτουμένων ενδεχομένως ευρύτερων συναινέσεων για την επίτευξη πλειοψηφίας και από δημοτικούς συμβούλους που δεν εξελέγησαν με τον συνδυασμό του Δημάρχου. Εξ άλλου, κατά τον χρόνο ψηφίσεως των σχετικών διατάξεων, δεν είχε δοκιμασθεί στην πράξη η εφαρμογή του συστήματος της απλής αναλογικής που εισήχθη με τον ν. 4555/2018 στη διοίκηση των δήμων, προκειμένου να δικαιολογείται από επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, αναγόμενους στην ομαλή λειτουργία αυτών, η τόσο σοβαρή και έντονη επέμβαση του νομοθέτη στη θέληση των εκλογέων, με την εφαρμογή των επίδικων ρυθμίσεων και κατά την τρέχουσα δημοτική περίοδο. Για τους λόγους αυτούς, οι προαναφερθείσες ρυθμίσεις, καθ’ ό μέρος καταλαμβάνουν τη δημοτική περίοδο που διανύεται μετά τις εκλογές που διενεργήθηκαν στις 26 Μαΐου και 2 Ιουνίου 2019, έρχονται σε αντίθεση με τις διατάξεις των άρθρων 5 (παρ. 1), 52 και 102 (παρ. 2) του Συντάγματος. Συνεπώς, οι ρυθμίσεις αυτές, οι οποίες, κατά τη βούληση του νομοθέτη, συνέχονται μεταξύ τους ως ενιαίο σύνολο και δεν μπορούν να εφαρμοσθούν αυτοτελώς, πρέπει να παραμερισθούν στο σύνολό τους ως αντισυνταγματικές και να εφαρμοσθούν κατά τη συγκρότηση των εν λόγω δημοτικών επιτροπών οι προϋφιστάμενες αυτών διατάξεις».