Ντοκιμαντέρ για το βίο και την πολιτική διαδρομή του Γρηγόρη Λαμπράκη

Αν ζούσε ο Γρηγόρης Λαμπράκης θα ήταν σήμερα 100 χρόνων. Ο ενθουσιασμός του για τη ζωή, ο αγώνας και οι αγωνίες του για τα ιδανικά της ειρήνης και της δημοκρατίας, ανακόπηκαν βάναυσα στα 51 του χρόνια, με την δολοφονία του, το Μάιο του 1963, στην Θεσσαλονίκη, από το παρακράτος εκείνης της εποχής.

Η ταινία θα έχει ολοκληρωθεί στο τέλος του 2012 και σήμερα βρίσκεται στην φάση του μοντάζ.

Ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος εξήγησε στο ΑΜΠΕ τι κρατά σαν γνώση και τι απορρίπτει σαν μυθολογία στο ντοκιμαντέρ:«πάλεψα με τις αντιστάσεις και τις εκπλήξεις του ίδιου του κινηματογραφικού υλικού οι οποίες γίνονται αντιληπτές στην διαδικασία του μοντάζ».

Ο σκηνοθέτης, προσεγγίζει λιγότερο γνωστές πλευρές της προσωπικότητας, της δράσης και της υπόθεσης Γρηγόρη Λαμπράκη: Βαλκανιονίκη στο άλμα εις μήκος, γιατρού (υφηγητής μαιευτικής -γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και ενδοκρινολόγος ) , βουλευτή της ΕΔΑ, Μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης.

Τη δολοφονία του από τις δυνάμεις του παρακράτους της εποχής, (το βράδυ της 22ας Μαΐου 1963, στην Θεσσαλονίκη, έξω από τα γραφεία του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος, στη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Ερμού) που συγκλόνισε το πανελλήνιο και σήμανε την απαρχή πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα προκαλώντας διεθνές ενδιαφέρον.

Η ποιητική, εικαστική, σκηνοθετική ματιά του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, πώς βλέπει την Ιστορία και την πολιτική σε μια ταινία τεκμηρίωσης; Τις ερμηνεύει; Εμπλέκει και στοιχεία μυθοπλασίας;

«Δεν το κρύβω αυτό στις ταινίες μου» ομολογεί.

«Σκεφτόμαστε τα πράγματα μέσα από ένα συγκεκριμένο πρίσμα που αντανακλά την βιωματική, γνωστική και ψυχολογική σκευή που κουβαλάμε. Στην ταινία μου για τον Καβάφη και τον Πεσόα, έφτασα λίγο στα άκρα τη μίξη της μυθοπλασίας και του ντοκιμαντέρ γιατί πιστεύω ότι δεν υπάρχει μια πραγματικότητα καθεαυτή, από μόνη της. Διαφωνώ με τους κάθετους διαχωρισμούς ντοκιμαντέρ, μυθοπλασίας, διότι πιστεύω ότι κάθε δημιούργημα εμπεριέχει κάποια μυθοπλασία. Φυσικά δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε με τα γυαλιά του παρόντος την Ιστορία αλλά σαφέστατα την ερμηνεύουμε με τις γνώσεις μας και τις δεσμεύσεις μας στα πράγματα ».

Επί δύο χρόνια, ο σκηνοθέτης έκανε ενδελεχή έρευνα και άντλησε υλικό από τα «Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας», από το «Επιμορφωτικό Κέντρο Χαρίλαος Φλωράκης» και άλλους φορείς.

Χρησιμοποιεί προσωπικές μαρτυρίες, φωτογραφικά και σπάνια κινηματογραφικά ντοκουμέντα από τα, «έτσι κι αλλιώς, λίγα κινηματογραφημένα στιγμιότυπα που αφορούν τον Λαμπράκη» υποστηρίζει ο σκηνοθέτης.

Εντελώς τυχαία ο σκηνοθέτης στην διάρκεια της έρευνάς του, βρήκε ανέκδοτο φιλμ από την Α΄Μαραθώνια πορεία , στις 22 Απριλίου 1963 και το οποίο είχε τραβήξει με ερασιτεχνική κάμερα , ο συναγωνιστής του, Γιώργος Γέρου, με τον Γρηγόρη Λαμπράκη να περπατά ξεδιπλώνοντας το πανό με την επιγραφή ΕΛΛΑΣ και το σήμα αφοπλισμού δεξιά και αριστερά.

Από εκεί και η γνωστή φωτογραφία να κατεβαίνει από τον Τύμβο με το πανό, «σαν Εσταυρωμένος» ενώ, όπως λέει στον Στ. Χαραλαμπόπουλο η παλιά του συναγωνίστρια του Γιούλη Λιναρδάτου, «ο Λαμπράκης δεν περπατούσε κάλπαζε. Ήταν 51 ετών αλλά όλοι είχαμε την αίσθηση ότι ήταν νέος». Υπενθυμίζεται ότι η πορεία είχε απαγορευτεί από την τότε κυβέρνηση, έγιναν εκατοντάδες συλλήψεις αλλά ο Γρ. Λαμπράκης ξέφυγε από τον κλοιό της αστυνομίας λόγω της βουλευτικής του ασυλίας και βάδισε εν μέσω απειλών, έως τον Τύμβο.

Εξίσου σπάνιο υλικό της ταινίας αποτελούν τα στιγμιότυπα που είχε τραβήξει ο Φιλοποίμην Φίνος, από την πορεία ειρήνης στο Όλντερμάστον της Αγγλίας, με τον Γρηγόρη Λαμπράκη και την ελληνική αντιπροσωπεία της επιτροπής για την Διεθνή Υφεση και Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ), -είχε ιδρυθεί με πρωτοβουλία της ΕΔΑ-, αποτελούμενη από τον ίδιο, τον Λεωνίδα Κύρκο, τον Μανώλη Γλέζο και τον Σπύρο Λιναρδάτο, στις 12-15 Απριλίου 1963. Υπενθυμίζεται ότι πρόκειται για τη μεγάλη φιλειρηνική πορεία από το Όλντερμαστον, χωριό του Μπέρκσαιρ, όπου υπήρχε Ερευνητικό Εργαστήριο Ατομικών Όπλων και κατέληγε στο Λονδίνο. Εκείνες τις μεγάλες φιλειρηνικές πορείες διοργάνωνε το αγγλικό αντιπυρηνικό κίνημα και η «Επιτροπή των 100» με πρόεδρο τον φιλόσοφο Μπέρτραντ Ράσελ.

Σαν κινηματογραφικό ντοκουμέντο ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος, χρησιμοποιεί επίσης κάποιες σκηνές από τηνεμβληματική ταινία «100 ώρες του Μάη» των Δήμου Θέου- Φώτου Λαμπρινού.

Πώς χαρακτηρίζει ο σκηνοθέτης τον Γρηγόρη Λαμπράκη; «Με τα σημερινά κριτήρια θα λέγαμε ότι ήταν ένας κοινωνικός ακτιβιστής, που σιγά- σιγά, όσο προχωρεί εμποτίζεται από τις ιδέες της Αριστεράς και προσαρμόζει την πολιτική του και την τακτική του σε αυτά τα πλαίσια» απαντά ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος και συνεχίζει :

«Ενας άνθρωπος ευαισθητοποιημένος κοινωνικά, καταγόταν από την Κερασίτσα Αρκαδίας, από μια οικογένεια με 18 παιδιά. Ηξερε τον πόνο και την φτώχεια των ανθρώπων κι αυτό τον οδήγησε να είναι στο πλευρό των αδυνάμων. Ένας πολύ καλός αθλητής στίβου -το ρεκόρ του στο άλμα εις μήκος ήταν 7,37. Το κατέκτησε το 1938 και καταρρίφθηκε 21 χρόνια αργότερα.

Στην κατοχή μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ, οργάνωνε συσσίτια για τους αθλητές. Χειρούργησε τραυματισμένους Ελασίτες από τη μάχη της Αθήνας και τον λοιδόρησαν σαν «σφαγέα» του ελληνικού λαού. Έγινε υφηγητής στην Ιατρική Σχολή Αθηνών ενώ το δίτομο έργο του για την ενδοκρινολογία ήταν το μοναδικό, σχετικό ελληνικό σύγγραμμα, της δεκαετίας 50 και 60. Εκλέχτηκε βουλευτής το 1961, συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ. Δεν είχε μαρξιστική κατάρτιση αλλά ενεργοποιήθηκε σε πολλά θέματα που αγγίζουν την ατζέντα της Αριστεράς. Απλώς έφυγε λίγο από τα καθιερωμένα της Αριστεράς .

Ήταν πληθωρικός και ορμητικός. Είχε ένα στοιχείο παλικαριάς που τους συγκίνησε όλους. Και φυσικά ενέπνευσε τη νεολαία »

Πίσω από την παραγωγή της ταινίας, είναι η εταιρεία «Περίπλους», και η εθελοντική προσφορά των Δημήτρη Κορδελά στην διεύθυνση φωτογραφίας, Κωνσταντίνου Τσιχριτζή στο μοντάζ και Αλέξανδρου Αλεξανδρόπουλου στην διεύθυνση παραγωγής.