Ο ΄΄μεγάλος ασθενής΄΄ του τουρισμού | Του Κων/νου Μαρινάκου*

Το πρώτο ΄΄θύμα΄΄ στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη,  μετά τις ανακοινώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για επιβολή δασμών,  θα είναι οι  Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Ο πολυμέτωπος εμπορικός πόλεμος της κυβέρνησης Τραμπ και η κλιμάκωση της ρητορικής του Προέδρου,  φαίνεται να απομακρύνουν ολοένα και περισσότερο τους διεθνείς τουρίστες από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής σύμφωνα με έναν διαρκώς αυξανόμενο όγκο ταξιδιωτικών δεδομένων .

Παρά το γεγονός ότι προς τα τέλη του 2024,  σύμφωνα με την Tourism Economics (Oxford Economic Cοmpany) προβλεπόταν για φέτος αύξηση 9% στα διεθνή ταξίδια στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο οργανισμός έχει τώρα αναθεωρήσει τις βασικές του προβλέψεις και εκτιμά μια  μείωση 5%, ποσοστό,  που πιθανώς να επιβαρυνθεί περαιτέρω αναλόγως με το πως θα εξελιχθούν τα πράγματα. Η Tourism Economics προβλέπει επίσης ότι οι συνολικές ταξιδιωτικές δαπάνες στις Ηνωμένες Πολιτείες – λαμβάνοντας υπόψη τόσο αυτές των ίδιων των Αμερικανών όσο και των διεθνών τουριστών,  θα είναι 3,7% χαμηλότερες από την εκτίμηση του Δεκεμβρίου, με εκτιμώμενη απώλεια 64 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την οικονομία των ΗΠΑ.

Τα εισερχόμενα ταξίδια από τον Καναδά και το Μεξικό είναι ιδιαίτερα σημαντικά, με 36 εκατομμύρια τουρίστες το 2024, ή περίπου το ήμισυ όλων των διεθνών ταξιδιών στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Την Τετάρτη, 26 Μαρτίου, η OAG, ένας παγκόσμιος πάροχος δεδομένων εναέριας κυκλοφορίας, ανακοίνωσε ότι οι κρατήσεις αεροπορικών εταιρειών από τον Καναδά προς τις Ηνωμένες Πολιτείες μειώθηκαν κατά 70% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι.

Στις αρχές Φεβρουαρίου, η Ένωση Ταξιδίων των ΗΠΑ (USTA) προειδοποίησε ότι μια μείωση κατά 10% στα ταξίδια από τον Καναδά θα μεταφραστεί σε χαμένες δαπάνες 2,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις Ηνωμένες Πολιτείες και θα έθετε σε κίνδυνο 140.000 θέσεις εργασίας στον τομέα της φιλοξενίας. Τα προκαταρκτικά στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας του Καναδά για τον Φεβρουάριο έδειξαν επίσης μείωση 23% στα ταξίδια με αυτοκίνητο από τον Καναδά στις ΗΠΑ.

Από την άλλη ιστορικά, υπήρχε πάντα μια συσχέτιση μεταξύ του διεθνούς αισθήματος προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και του τουρισμού. Κατά την πρώτη θητεία του Trump είδαμε τρομερές αλλαγές στις τάσεις ταξιδιών στις  ΗΠΑ, κυρίως για αγορές  που επηρεάστηκαν περισσότερο από τις πολιτικές και τη ρητορική του Τραμπ. Πριν  από την εκλογή του Τραμπ το 2016, τα εισερχόμενα ταξίδια από χώρες όπως το Μεξικό, η Κίνα και αρκετά μουσουλμανικά κράτη στη Μέση Ανατολή ήταν σε άνοδο. Στη συνέχεια μειώθηκαν μετά τα τρία πρώτα χρόνια της θητεία του Τραμπ,   εξαιτίας της επιθετικής ρητορικής του απέναντι στις χώρες αυτές.

Όλες αυτές οι μεγάλες διακυμάνσεις στις οικονομικές επιδόσεις αποτυπώνονται άλλωστε στις ταξιδιωτικές προθέσεις, τις ακυρώσεις, το συναίσθημα για τα ταξίδια στις ΗΠΑ, τις προκρατήσεις σε ξενοδοχεία και σε αεροπορικές θέσεις.  Και η κατάσταση τείνει να είναι πολύ χειρότερη τώρα από ό,τι ήταν στην πρώτη θητεία του Τραμπ. Δεν γεννάται αμφιβολία ότι αυτό το αντιαμερικανικό αίσθημα θα επηρεάσει αρνητικά τους διεθνείς επισκέπτες και ενόψει των μεγάλων αθλητικών γεγονότων στις ΗΠΑ (Κύπελλο Ryder 2025, Παγκόσμιο Κύπελλο 2026, Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες του 2028). Κάθε φορά που οι Ηνωμένες Πολιτείες υιοθετούν πολιτικές που δεν είναι δημοφιλείς στην Ευρώπη, σαφέστατα επηρεάζονται οι τουριστικές ροές από την Ευρώπη προς τις ΗΠΑ. Είναι κάτι  που ζήσαμε άλλωστε κατά τον δεύτερο πόλεμο του Κόλπου, ο οποίος είχε ένα αντίκτυπο ιδιαίτερα αντιδημοφιλές στην Ευρώπη. Ωστόσο αυτό που βιώνουμε σήμερα είναι αρκετές τάξεις μεγέθους πιο σοβαρό. Το να αντιμετωπίζεις τους Ευρωπαίους ως αντιπάλους,  σε έναν εμπορικό πόλεμο που έχει ξεσπάσει που τα πάντα  θεωρούνται ως ένα παιχνίδι μηδενισμού, δημιουργεί ένα ιδιαίτερα αντιδημοφιλές αίσθημα με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τον τουρισμό των ΗΠΑ.

Οι επιπτώσεις στον εισερχόμενο τουρισμό των ΗΠΑ αναμένεται να είναι άμεσες:

-Μείωση των ταξιδιωτών από τις πληγείσες χώρες: εάν  αυτές οι χώρες επηρεάζονται από αγαθά από βασικές τουριστικές χώρες (όπως η Κίνα, η ΕΕ ή το Μεξικό), θα μπορούσαν να απαντήσουν με αντίποινα, αποθαρρύνοντας τους πολίτες τους να επισκεφθούν τις ΗΠΑ.

-Αρνητική αντίληψη για τις Ηνωμένες Πολιτείες: οι πολιτικές προστατευτισμού μπορούν να επηρεάσουν την εικόνα της χώρας ως τουριστικού προορισμού, ειδικά σε αγορές όπως η Ευρώπη και η Κίνα, όπου οι ταξιδιώτες μπορεί να επιλέξουν  άλλους προορισμούς.

- Αυξημένο κόστος για τους ξένους τουρίστες: εάν οι δασμοί οδηγήσουν σε πληθωρισμό προϊόντων και υπηρεσιών, οι διεθνείς ταξιδιώτες μπορεί να θεωρήσουν πιο ακριβό να επισκεφθούν τις ΗΠΑ και να επιλέξουν εναλλακτικούς προορισμούς.

Εξίσου σοβαρές θα είναι οι επιπτώσεις και στον εξερχόμενο τουρισμό των ΗΠΑ:

- Αύξηση των τιμών των ταξιδιών για τους Αμερικανούς: η αύξηση των δασμών θα προκαλέσουν συνολική αύξηση του κόστους ζωής στις Ηνωμένες Πολιτείες, και κατ’ επέκταση, μικρότερη δυνατότητα να ξοδέψουν χρήματα σε διεθνή ταξίδια.

- Αξία του δολαρίου και αντίκτυπος στις κρατήσεις: εάν οι εμπορικές εντάσεις ωθήσουν το δολάριο χαμηλότερα, τα ταξίδια στο εξωτερικό θα μπορούσαν να γίνουν πιο ακριβά για τους Αμερικανούς, μειώνοντας τη ροή εξερχόμενων τουριστών.

Αρνητικές επιπτώσεις θα υπάρξουν και στον κλάδο της φιλοξενίας και των επενδύσεων:

- Αύξηση της τιμής των εισαγωγών: εάν οι δασμοί αφορούν προϊόντα που χρησιμοποιούνται στον τουριστικό τομέα (έπιπλα, οικοδομικά υλικά για ξενοδοχεία, τρόφιμα), το κόστος λειτουργίας των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων θα αυξηθεί αισθητά

-Πιθανή μείωση των επενδύσεων στον κλάδο: η αβεβαιότητα που συνδέεται με τις εμπορικές πολιτικές θα μπορούσε να αποθαρρύνει τις επενδύσεις στον τουριστικό τομέα, ιδίως από ξένους ομίλους.

- Δυσκολίες για τις αεροπορικές εταιρείες: εάν το κόστος των καυσίμων και των αεροπλάνων αυξηθεί λόγω των τιμολογίων στα βιομηχανικά υλικά, τα αεροπορικά εισιτήρια θα μπορούσαν να γίνουν ακριβότερα, μειώνοντας τον αριθμό των ταξιδιωτών.

Όλα αυτά αναλογιζόμενοι ότι ο τουριστικός τομέας στις Ηνωμένες Πολιτείες αποφέρει 250 δισεκατομμύρια δολάρια και υποστηρίζει σχεδόν 20 εκατομμύρια εργαζόμενους, σύμφωνα με στοιχεία που παρέχει η Statista. Δεν είναι όμως μόνο ο τουρισμός αναψυχής που θα επηρεαστεί. Εάν ο Ντόναλντ Τραμπ αποφασίσει τελικά να αυστηροποιήσει τα μέτρα από αυτή την άποψη, τα επαγγελματικά ταξίδια θα μειωθούν επίσης κατακόρυφα.

Ωστόσο οι αρνητικές επιπτώσεις, από τον εμπορικό πόλεμο που έχει ξεσπάσει δεν περιορίζονται μόνο στις ΗΠΑ,  αλλά και στις χώρες που ενδιαφέρονται για τις αμερικανικές τουριστικές ροές, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδος

Η επιβολή δασμών στην ΕΕ από τον Πρόεδρο Τράμπ, αναπόφευκτα θα επηρεάσει αρνητικά και τη ροή των Αμερικανών τουριστών στη Γηραιά ήπειρο.

Τα τελευταία στοιχεία των τουριστικών πρακτορείων στην ΕΕ δείχνουν ότι έχει μειωθεί σχεδόν κατά 10% η πρόθεση των Αμερικανών να περάσουν το προσεχές καλοκαίρι στην Ευρώπη.Αυτό  σε ένα μεγάλο βαθμό οφείλεται  μεν στη γενική αύξηση των τιμών που παρατηρείται στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, αλλά κυρίως από την ακόμη πιο σημαντική αύξηση του ταξιδιωτικού κόστους, που αναμένεται μετά την ενεργοποίηση των νέων δασμολογικών πολιτικών του Τραμπ. Εάν εφαρμοστούν πρόσθετοι φόροι  στις αεροπορικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι τιμές των εισιτηρίων ενδέχεται να εκτοξευθούν, οδηγώντας σε παγκόσμια μείωση του αριθμού των Αμερικανών τουριστών.

Παράλληλα αρκετές χώρες της Ευρώπης (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία κ.λπ.), οι οποίες αποτελούν βασικές χώρες- πηγές τουριστών για την χώρα μας,  με υψηλή εξαγωγική δραστηριότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, αναπόφευκτα θα υποστούν αρχικώς ένα δυνατό πλήγμα με μείωση του ΑΕΠ και κάποιες πιθανόν να οδηγηθούν και σε ύφεση επηρεάζοντάς και τις τουριστικές ροές προς την χώρα μας.  

Βέβαια απομένει να δούμε κατά πόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση θα απαντήσει χωρίς κόκκινες γραμμές στους δασμούς του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στα ευρωπαϊκά προϊόντα,  για να είμαστε σε θέση να εξαγάγουμε πιο ουσιαστικά συμπεράσματα για τις επιδράσεις της νέας τάξης πραγμάτων στο διεθνές εμπόριο.

Η απάντηση στο πρόβλημα: ανάπτυξη του τουρισμού σε εναλλακτικές χώρες και προσέλκυση τουριστών από εναλλακτικές αγορές

Εάν οι ΗΠΑ γίνουν πιο ακριβός ή λιγότερο ελκυστικός προορισμός λόγω εμπορικών εντάσεων, άλλα έθνη και αναδυόμενες οικονομίες  θα μπορούσαν να ωφεληθούν. Οι χώρες που δεν εμπλέκονται σε εμπορικές διαφορές θα μπορούσαν να τοποθετηθούν ως εναλλακτικές λύσεις για τον πολυτελή και επιχειρηματικό τουρισμό.

Σε κάθε περίπτωση η Ευρώπη θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση και να καθιερωθεί ως ο κύριος τουριστικός προορισμός πέραν των ευρωπαίων πολιτών για ΄σημαντικές αγορές (Κίνα, Λατινική Αμερική, Ινδία ),συνάπτοντας συμφωνίες για  απευθείας πτήσεις, κατάργηση βίζας κ.λπ.

Η  αμφίσημη σχέση μεταξύ θύτη και θύματος που έχει διαμορφωθεί, αναμένεται να προκαλέσει αναπόφευκτα νέες αλληλουχίες και ανακατατάξεις στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη. 

* Ο Κων/νος Μαρινάκος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Πρόεδρος του Τουριστικού Οργανισμού Πελοποννήσου & Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων

Από το protagon.gr