Κωνστήλια Καρύδη | Γιατρός αναισθησιολόγος από την Τρίπολη σε νοσοκομείο της Γάζας

Συγκλονιστική μαρτυρία της Κωνστήλιας Καρύδη, γιατρού αναισθησιολόγου, εθελόντριας σε νοσοκομείο της πολιορκημένης και βομβαρδιζόμενης Χαν Γιούνις της Γάζας.

Συνέντευξη στον Θόδωρο Κουτσουμπό

«είναι πολύ επώδυνο κάποιος να διαβάζει και να ακούει ιστορίες για θανάτους στη Γάζα. Θέλω να παρακαλέσω να μην κλείνει ο κόσμος τα μάτια του και τ’ αυτιά του σε αυτές τις ιστορίες…»

Η Κωνστήλια (Κωνσταντίνα – Ηλία) Καρύδη είναι νεαρή γιατρός, αναισθησιολόγος, από την Πελοπόννησο, “από την Τρίπολη”, διευκρινίζει. Πριν δύο εβδομάδες, βρέθηκε στη Γάζα, όπου εργάστηκε σε νοσοκομείο της πολιορκημένης και βομβαρδιζόμενης Παλαιστινιακής πόλης. Συνήθως είναι οι ασθενείς που πηγαίνουν στους γιατρούς, όμως, στην προκειμένη περίπτωση, είναι οι γιατροί που πηγαίνουν στους ασθενείς. Όχι χωρίς ρίσκο για τη ζωή τους. Υπογράφουν μάλιστα υπεύθυνη δήλωση ότι γνωρίζουν τους κινδύνους.

Και υπάρχουν πάρα πολλοί ασθενείς στη Γάζα, άνθρωποι τραυματισμένοι, συχνά βαριά τραυματισμένοι από σφαίρες, βόμβες, ή από τις καταρρεύσεις των βομβαρδισμένων σπιτιών και κτηρίων. (Για τις ψυχικές επιπτώσεις, για τα τραύματα στις ψυχές των ανθρώπων, τώρα δεν μιλάμε, αυτό είναι ένα άλλο κεφάλαιο, με το οποίο οι γιατροί θα πρέπει να ασχοληθούν αργότερα, αφού τους κρατήσουν πρώτα στη ζωή).

Η Κωνστήλια Καρύδη εργάστηκε εθελοντικά στο νοσοκομείο European Gaza Hospital, μαζί με μια ομάδα γιατρών της Medical Aid for Palestinians σε συνεργασία με την International Rescue Committee. Έκαναν χειρουργεία “στην πρώτη γραμμή του πυρός”, όχι με όπλα, αλλά με νυστέρια, αναισθητικά, αντισηπτικά, αναλγητικά, ό,τι και όσα υπήρχαν. Δεν θέριζαν ζωές όπως οι βόμβες και οι σφαίρες. Κρατούσαν τους ανθρώπους στη ζωή, έσωζαν ζωές από τον θάνατο που σκορπίζει η αεροπορία, το ναυτικό, τα τανκς, τα drones και τα πολυβόλα του Ισραήλ. Στη διάρκεια δύο εβδομάδων που δούλεψαν στη Γάζα έκαναν 89 εγχειρήσεις και 229 ιατρικές επισκέψεις / γνωμοδοτήσεις.

Θόδωρος Κουτσουμπός (Θ.Κ.): Προκαταρτικά πείτε μας πώς καταφέρατε να φθάσετε στην πολιορκημένη και αποκλεισμένη Γάζα;

Κωνστήλια Καρύδη: Μπήκα με μια οργάνωση που ονομάζεται Medical Aid for Palestinians [Ιατρική Βοήθεια για τους Παλαιστίνιους], η οποία συνεργάζεται με την International Rescue Committee [Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης] και όλο αυτό γίνεται υπό τον συντονισμό του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Οι οργανώσεις αυτό που έκαναν είναι να βγάλουν όλες τις άδειες που χρειάζονται για να μπει κανείς στη Γάζα, γιατί δεν μπορεί κανείς να μπει χωρίς να πάρει έγκριση από τον IDF [Iσραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις]. Οι Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις ήξεραν ποιος γιατρός είναι και πού ήταν. Δεν μπορείς να μπεις χωρίς άδεια από το Ισραήλ.

Θ.Κ.: Γνώση ή έγκριση;

Κωνστήλια Καρύδη: Έγκριση. Χρειάζεσαι έγκριση και για να μπεις και για να βγεις. Φθάσαμε στο Κάιρο και με κομβόι του ΟΗΕ πήγαμε από το Κάιρο στη Ράφα, είναι ο μόνος τρόπος για να μπεις αυτή τη στιγμή στη Γάζα. Ο ΟΗΕ αυτό κάνει είναι να συντονίζει τις έκτακτες ομάδες ιατρικής βοήθειας ώστε να υπάρχουν ιατρικές ομάδες που χρειάζονται

Θ.Κ.: Φθάσατε στη Γάζα και μείνατε στο νότο.

Κωνστήλια Καρύδη: Εμείς δουλεύαμε στο European Gaza Hospital το οποίο είναι στο Χαν Γιούνις. Είναι νότια, πάνω από τη Ράφα. Μέναμε μέσα στο νοσοκομείο που θεωρείται το πιο ασφαλές. Αυτό αρχικά άρχισε για λόγους ασφάλειας. Γιατί οι μετακινήσεις θεωρούνται το πιο επικίνδυνο κομμάτι. Δεν μπορεί να γίνουν μετακινήσεις χωρίς συντονισμό με τις Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις. Οι Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις πρέπει να ξέρουν 24 ώρες νωρίτερα ότι ο τάδε θα μετακινηθεί από αυτό το σημείο στο άλλο. Να γνωρίζουν ακριβώς τη διαδρομή και να δώσουν την έγκριση. Όλα τα ατυχήματα, ας το πούμε έτσι, γίνανε στις μετακινήσεις.

Θ.Κ.: Ατυχήματα με γιατρούς εννοείτε;

Κωνστήλια Καρύδη: Mάλλον δεν έχουν υπάρξει ατυχήματα με γιατρούς, όχι σωστότερα έχουν υπάρξει όχι κατά τις μετακινήσεις. Οπότε μείναμε μέσα στο νοσοκομείο το οποίο θεωρείται το πιο ασφαλές σημείο. Και επίσης για πρακτικούς λόγους. Γιατί αν έπρεπε να μετακινηθούμε έπρεπε να φεύγουμε 4 η ώρα το απόγευμα και να πηγαίνουμε 9 το πρωί κι ας μην υπάρχει απαγόρευση κυκλοφορίας. Οπότε ακόμη και πρακτικά είχε μεγαλύτερο νόημα, να μένουμε μέσα στο νοσοκομείο για να δουλεύουμε από το πρωί.

Θ.Κ.: Τι δυναμικότητα έχει το νοσοκομείο;

Κωνστήλια Καρύδη: Πριν τον πόλεμο το συγκεκριμένο νοσοκομείο είχε δυναμικότητα 220 κλίνες. Αυτή τη στιγμή έχει περισσότερους απο 1.000 ασθενείς, τέσσερες φορές πάνω από τη δυναμικότητά του. Έχει 8 χειρουργικές αίθουσες, όχι όλες στον ίδιο όροφο. Είναι 5 και 3. Η μία είναι καρδιοχειρουργική, προφανώς καρδιοχειρουργικά χειρουργεία δεν γίνονται αυτή τη στιγμή, έχουν μετατραπεί σε αίθουσες για γενική χειρουργική, για ορθοπεδικά, για νευροχειρουργικά, αγγειοχειρουργικά. Μέσα στο νοσοκομείο εκτός από τους 1.000 ασθενείς που έχει τώρα, έχει περίπου (όταν ήμουν εγώ εκεί) 22.000 εσωτερικά εκτοπισμένο κόσμο, οι οποίοι δεν είναι ασθενείς, είναι άνθρωποι οι οποίοι έχουν βρει καταφύγιο στο νοσοκομείο, στους εξωτερικούς χώρους και μέσα στο νοσοκομείο, στους διαδρόμους, στις σκάλες, παντού. Είναι σαν μια πόλη όπως η Τρίπολη απ’ όπου κατάγομαι, με 25 περίπου χιλιάδες κόσμο να μένει μέσα σε ένα νοσοκομείο.

Το νοσοκομείο που είναι φτιαγμένο για 220 ασθενείς δεν έχει τις υποδομές για όλο αυτόν τον κόσμο, δεν έχει τουαλέτες και ντους για όλο αυτόν τον κόσμο. Ο κόσμος προφανώς χρησιμοποιεί τις τουαλέτες, χρησιμοποιεί τα ντους, όταν βέβαια υπάρχει νερό γιατί το νερό πάει κι έρχεται. Αλλά είναι απλά μαθηματικά όταν το νοσοκομείο είναι φτιαγμένο για 220 ανθρώπους και έχεις 1.000 ασθενείς και 22.000 κόσμο.

Θ.Κ.: Όλο αυτό δυσκολεύει τη λειτουργία του νοσοκομείου;

Κωνστήλια Καρύδη: Εμάς, στα χειρουργεία δεν μας δυσκόλευε, γιατί οι αίθουσες των χειρουργείων είναι πολύ κλειστός χώρος, δεν μπορεί να μπει κάποιος ασθενής μέσα στα χειρουργεία, όμως αυτός ο συνωστισμός πρώτον αυξάνει τον κίνδυνο μολυσματικών ασθενειών. Ας σκεφτούμε τι μας έλεγαν πριν δύο χρόνια με τον Covid που όλοι το ζήσαμε, ότι μην πηγαίνετε σε χώρους συνωστισμού. Με τη διαφορά ότι με τον Covid εγώ είχα την επιλογή να μην πάω σε χώρο συνωστισμού, ενώ αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν την επιλογή γιατί δεν έχουν κάπου αλλού να πάνε.

Ένα λοιπόν είναι με τις μολυσματικές ασθένειες. Το άλλο είναι όσον αφορά με τις μετεγχειρητικές μολύνσεις των τραυμάτων. Γιατί είναι πολύ άσχημα τραύματα. Φυσικά, στην Ελλάδα ή την Αγγλία που έχω δουλέψει, δεν έχω δει τέτοια τραύματα. Προφανώς, εμείς δεν έχουμε πόλεμο. Είναι τραύματα με ανοικτές πληγές, που όλη η γάμπα είναι ανοικτή. Αυτά τα τραύματα, ιατρικά, εφόσον φτιάξεις το κόκκαλο, ακόμη και στις καλύτερες συνθήκες, στην Ελλάδα ή στην Αγγλία, ο μεγαλύτερος φόβος, είναι να μη μολυνθούν. Είναι κάτι ανοικτό και υπάρχει κίνδυνος να μολυνθεί και στις καλύτερες συνθήκες. Πόσο μάλλον σε συνθήκες συνωστισμού, σε συνθήκες που δεν είναι καλές, από άποψη υγιεινής, σε συνθήκες που το προσωπικό δεν επαρκεί για 1000 ασθενείς, το προσωπικό μένει υπό αντίξοες συνθήκες, σε δωμάτιο νοσοκομείου, ή σε camp ή στη Ράφα, οι ίδιοι έχουν χάσει δικούς τους ανθρώπους και κάθε μέρα έρχονται στη δουλειά, αλλά έχουν 1.000 ασθενείς, κάνουν ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν να ανταποκριθούν στις ανάγκες.

Οπότε ο συνωστισμός, η έλλειψη νερού, ή ότι έρχεται πάει το νερό, προκαλούν προβλήματα.

Θ.Κ.: Ας μιλήσουμε για τις ελλείψεις νερού, ηλεκτρικό είχατε;

Κωνστήλια Καρύδη: Το νερό πάει κι έρχεται. Το νοσοκομείο μάλλον δουλεύει με γεννήτριες. Κάποιες φορές κοβόταν το ηλεκτρικό ρεύμα. Βέβαια τα χειρουργεία έχουν πάντα το back up.

Ελλείψεις. Αναισθησιολογικά φάρμακα είχαμε όταν ήμουν εγώ εκεί. Βέβαια είχαν μπει δύο αμερικανικές οργανώσεις και είχαν φέρει πάρα πολλά φάρμακα. Είναι πολύ σημαντικό να το πούμε αυτό. Αναλγητικά φάρμακα μέσα στα χειρουργεία εμείς είχαμε. Δεν είχε όμως η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ή τα Επείγοντα. Είχαμε μόνο μέσα στα χειρουργεία. Δεν μπορούσαν να δώσουν ισχυρά αναλγητικά στη ΜΕΘ ή στα Επείγοντα σε ένα ασθενή που πονάει. Ήταν μόνο για τα χειρουργεία.

Όμως κάποιες μέρες δεν είχαμε αποστειρωμένα χειρουργικά καλύμματα. Οπότε χρησιμοποιούσαν αποστειρωμένες χειρουργικές στολές μιας χρήσης ή καμιά φορά πολλαπλών χρήσεων για να καλύψουν τον ασθενή. Στα πολύ εξειδικευμένα αναισθησιολογικά, τις λαρυγγικές μάσκες και τις μάσκες που δίνουμε οξυγόνο πριν κοιμηθεί και όταν ξυπνάει ο ασθενής, τις πλέναμε. Εδώ (στην Ελλάδα) θα τις πετάξεις. Και στην Αγγλία. Τις πλέναμε και τις ξαναχρησιμοποιούσαμε. Δεν υπάρχουν αρκετές.

Θ.Κ.:. Τους τραυματίες τους φέρνανε με το Α’ Βοηθειών;

Κωνστήλια Καρύδη: Ναι, με ασθενοφόρα, με καροτσάκια που τα έσερναν γαϊδουράκια ή με αυτοκίνητα. Όταν φεύγαμε, την ημέρα που πηγαίναμε από το νοσοκομείο στα σύνορα, την τελευταία μέρα, είδα ένα αυτοκίνητο να φέρνει δύο ασθενείς, τον ένα τον είχαν μέσα στο αυτοκίνητο και έναν δεύτερο στην οροφή τού αυτοκινήτου. Οπότε οι ασθενείς ερχόντουσαν με ό,τι μέσο υπήρχε. Όταν ήταν κάτι χειρουργικό επείγον, έβλεπες ένα κρεβάτι να το σέρνουν μέσα στο νοσοκομείο. Αντί για φορείο.

Θ.Κ.: Τα περιστατικά που σας φέρνανε ήταν χτυπημένοι από σφαίρες; ή από τι;

Κωνστήλια Καρύδη: Ξανά θα το χωρίσω στα δύο. Ήταν περιστατικά απειλητικά για τη ζωή, ήταν τραύματα είτε από σφαίρες, είτε από βομβαρδισμούς, είτε από drones που ρίχνουν βόμβες διασποράς. Διασπώνται οι βόμβες και σημειώνονται πολλαπλά τραύματα στον ίδιο ασθενή. Σε εμάς κυρίως φέρνανε ορθοπεδικά, κάποια νευροχειρουργικά, και τραύματα κοιλιακής χώρας. Μάλλον τα υπόλοιπα δεν φθάνουν στο νοσοκομείο. Οι χτυπημένοι στο σώμα ή στο κεφάλι ίσως να μην είχαν επιζήσει.

Μετά ήταν τα έκτακτα περιστατικά που ήταν όλο το υπόλοιπο μέρος του χειρουργείου που δεν έγινε την ημέρα του τραυματισμού, όμως ήταν τραύματα από τις επιθέσεις. Για παράδειγμα ήταν από τραύματα όταν έπεσε ένας τοίχος από τις βόμβες και κάποιος έχασε ένα χέρι, ένα πόδι, ένα μάτι, υπήρχαν πάρα πολλά οφθαλμικά τραύματα. Μου εξηγούσαν ότι μέσα σε ένα κλειστό χώρο όταν πέφτουν οι βόμβες χάνονται πάρα πολύ συχνά τα μάτια.

Θ.Κ.: Φέρνανε μικρά παιδιά, μεγάλους ανθρώπους;

Κωνστήλια Καρύδη: Και μικρά παιδιά, μέσα στο χειρουργείο δεν είδα πολύ μεγάλους ανθρώπους, ενώ στο προαύλιο υπήρχαν όλες οι ηλικίες.

Θ.Κ.: Μπορείς να θυμηθείς μια δύο περιπτώσεις που σου έκαναν μεγαλύτερη εντύπωση;

Κωνστήλια Καρύδη: Θα πω ένα περιστατικό απίστευτης ματαιότητας. Και ένα περιστατικό πολύ θλιβερό, αλλά πήγε καλά. Εννοώ ότι έζησε. Την πρώτη ημέρα που δούλεψα εκεί μου φέρανε έναν άνθρωπο για χειρουργικό καθαρισμό. Χρειάστηκε γενική αναισθησία, γιατί είχε χάσει και το ένα μάτι. Ο ασθενής σε όλη τη δεξιά πλευρά είχε εγκαύματα. Μεταξύ των νοσοκομείων, μέχρι να φθάσει σε εμάς είχαν περάσει γύρω τις δέκα μέρες. Δεν θέλω να σκέπτομαι πόσο μπορεί να υπέφερε από τα εγκαύματα, γιατί τα εγκαύματα προκαλούν απίστευτους πόνους. Όταν ήλθε σε εμάς είχε μολυνθεί, έβγαζε πύον από το μάτι του, το μάτι που είχε χάσει. Ήταν ήδη σε σηπτικό σοκ ο ασθενής. Ήταν πάρα πολύ στενάχωρο. Δεν ήξερα ακόμη πώς λειτουργεί το σύστημα. Ένας άνθρωπος που βρίσκεται σε σηπτικο σοκ συνήθως πάει σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Γιατί χρειάζεται πάρα πολύ φροντίδα. Είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσεις μια σήψη. Ρωτάω, μπορεί να έχω μετά ένα κρεβάτι εντατικής θεραπείας, γιατί δεν μπορώ να τον υποστηρίξω αν πάει σε απλή κλινική. Βρήκαν κρεβάτι, οπότε άρχισα κι εγώ να τον υποστηρίζω, τον πήγαμε στη ΜΕΘ, όπου πέθανε δύο μέρες αργότερα. Αυτό που θα πω, ακόμη και ηθικά είναι πάρα πολύ… δύσκολο, δεν νομίζω ότι υπάρχει σωστή ή λάθος απάντηση. Έτσι κι αλλοιώς αυτές είναι σκέψεις που έκανα εκ των υστέρων. Στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, όπως προανέφερα, δεν έχουν ισχυρά αναλγητικά. Μόνο στο χειρουργείο έχουμε. Δηλαδή ο ασθενής από το βράδυ του χειρουργείου μέχρι τη μεθεπόμενη ημέρα που πέθανε υπέφερε. Υπέφερε από πόνο. Επίσης, στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας δεν έχουν τροφή για τους ασθενείς τους. Στη Μονάδα Εντατικής οι ασθενείς, επειδή είναι βαρέως πάσχοντες, χρειάζονται τροφή και χρειάζονται περισσότερη τροφή και ειδικές τροφές, με πάρα πολλές πρωτεΐνες. Δηλαδή, ουσιαστικά αυτός ο ασθενής δεν είχε καμία πιθανότητα να επιβιώσει γιατί δεν υπήρχαν τα μέσα. Και πέθανε μέσα στους πόνους. Είναι δύσκολο να το αποφασίσεις, τι θα πεις, δεν προσπαθώ; αλλά δεν ήξερα αν θα τα πάει καλά. Είναι ηθικά πολύ δύσκολο. Έχω εκ των υστέρων σκεφθεί ότι αν το ήξερα, προφανώς δεν μπορούσα να το ξέρω, και δεν θα ξέρω πώς θα τα πάει, θα μπορούσε να πάει καλά, θα μπορούσα να μην τον υποστηρίξω μέσα στο χειρουργείο και τουλάχιστον να πεθάνει χωρίς να πονάει; Και εδώ κολλάει το ηθικό κομμάτι. Στην Αγγλία δεν θα αφήσεις κάποιον ασθενή να πονάει. Γενικά είναι απαίσιο να αφήσεις κάποιον ασθενή να πονάει. Ή θα κάνεις τα πάντα και δεν υπολογίζεις τους πόνους του ανθρώπου.

Το άλλο περιστατικό, ήταν ένας ασθενής, της κατηγορίας που ονόμασα απειλητικό για τη ζωή του τραύμα. Ήταν από πυροβολισμό. Είχε κτυπηθεί η μηριαία αρτηρία όταν τον φέρανε, που σημαίνει μείζονα αιμοραγία. Εγώ εκείνη τη στιγμή δούλευα στο κομμάτι των χειρουργείων με τις πέντε αίθουσες. Ήλθε ένας ντόπιος αναισθησιολόγος και μου λέει “μπορείς να κατέβεις κάτω γιατί έχουμε ένα αγγειοχειρουργικό περιστατικό, πυροβολισμός, αιμορραγία – μηριαίας αρτηρίας”. Κατεβαίνω κάτω και ο ασθενής ήταν μέσα στην αίθουσα. Ό,τι και να έκανα κατά τη διάρκεια του χειρουργείου δεν δούλευε. Μετάγγιζα μαζικά, όταν κάποιος έχει μαζική αιμορραγία αυτό που συμβαίνει από άποψη φυσιολογίας στον οργανισμό αρχίζει να κάνει διαταραχές πήξης, δηλαδή το αίμα του δεν πήζει, οπότε έχεις περισσότερη αιμορραγία, είναι ένας φαύλος κύκλος και είναι δύσκολο να το αναστρέψεις. Ο ασθενής ήδη είχε αρχίσει κι έκανε διαταραχές πήξης. Εγώ μετάγγιζα, όμως δεν λειτουργούσε τίποτα.

Ο χειρουργός μού έλεγε ότι το αίμα του είναι ακόμη νερό. Χρησιμοποιούσα κάποια αγγειοσυσπαστικά φάρμακα για να διατηρήσω την πίεσή του, ενώ μετάγγιζα σε δόσεις που δεν τις έχω χρησιμοποιήσει ποτέ. Και σκεφτόμουν ότι αυτό δεν είναι συμβατό με τη ζωή. Στην Ελλάδα ή στην Αγγλία δεν θα χρησιμοποιούσες ποτέ τόσο μεγάλες δόσεις αυτών των φαρμάκων. Ο χειρουργός έκλεισε την πληγή, έβαλε γάζες κι έβαλε εξωτερικό τουρνικιέ, οπότε ουσιαστικά ακρωτηρίασε το πόδι χωρίς να το κόψει. Θα το έκοβε την επόμενη μέρα. Ο ασθενής ξύπνησε μετά από δύο μέρες, χωρίς το ένα άκρο ασφαλώς. Ξύπνησε χαμογελαστός. Εδώ ξανασκέφτομαι το κομμάτι της ηθικής. Ντρέπομαι που είχα σκεφθεί τι κάνω εδώ, είναι μάταιο. Ιατρικά δεν εξηγείται ότι τα κατάφερε. Κι όμως, τα κατάφερε! Ήταν τεράστια χαρά. Και έδωσε ένα νόημα. Ό,τι έκανα εγώ μέσα στο χειρουργείο δεν δούλεψε τη στιγμή που το έκανα, αλλά άρχισε να δουλεύει μέσα στη νύχτα. Γιατί το επόμενο πρωί χρειαζόταν λιγότερα φάρμακα οπότε μπόρεσαν και προχώρησαν στον ακρωτηριασμό και μετά από τον ακρωτηριασμό τον ξύπνησαν.

Θ.Κ.: Έχετε στοιχεία, πόσα χειρουργεία έκανε η ομάδα σας στη διάρκεια της εκεί παρουσίας σας και πόσους ασθενείς περιθάλψατε;

Κωνστήλια Καρύδη:. Τα έχω, σαν ομάδα. Δεν ξέρω για το νοσοκομείο. Mε την ομάδα μας από τις 14 μέρες που μείναμε στη Γάζα, δουλέψαμε τις 12. Η μία μέρα ήταν που μπήκαμε και μια που βγήκαμε. Κάναμε 89 χειρουργεία. Κάναμε επίσης, ο αγγειοχειρουργός κυρίως και οι ορθοπεδικοί 229 επισκέψεις / γνωμοδοτήσεις.

Θ.Κ.: Όταν γίνονταν τα χειρουργεία σας, τι γινόταν έξω από εσάς;

Κωνστήλια Καρύδη: Έξω από το νοσοκομείο; Το νοσοκομείο είναι στο Χαν Γιούνις, στο οποίο γίνονται μάχες, ακόμη και τώρα. Είναι στο πράσινο κομμάτι του Χαν Γιούνις που σημαίνει ότι δεν έχουν μάχες εδάφους, δεν έχει το πεζικό, αλλά οι μάχες εδάφους πρέπει να ήταν στα 500 – 700 μέτρα από το νοσοκομείο, γιατί άκουγες πολύ καθαρά τους πυροβολισμούς. Προφανώς άκουγες τους βομβαρδισμούς πιο έντονα. Όταν ήταν κάτι πιο μεγάλο, πιο ισχυρό ή κάτι πιο κοντινό, ένοιωθες τη δόνηση του κτηρίου. Ένα βράδυ ήταν τόσο δυνατό, που πεταχθήκαμε κι εγώ και η κοπέλα που μοιραζόμασταν το δωμάτιο. Εγώ νόμιζα ότι ήταν μέσα στο νοσοκομείο. Στράφηκα στην κοπέλα και λέω, “δεν τρέχει κανείς”. Το σημάδι ότι δεν έγινε μέσα στο νοσοκομείο, ήταν ότι δεν έγινε πανικός. Επίσης, ένα βράδυ πριν βγούμε, δεν ξέρω αν θυμάστε που έλεγαν ότι έπληξαν μέσα σε έξι λεπτά κάτι στοχευμένο στο Χαν Γιούνις με 50 βόμβες, εγώ το άκουσα ξεκάθαρα, δεν ήξερα τι σημαίνει, όμως έπεφτε η μία βόμβα μετά την άλλη, 50 βομβαρδισμοί σε κλάσματα δευτερολέπτου. Δεν ήταν οι συνηθισμένοι βομβαρδισμοί, μια βόμβα τώρα και μια άλλη σε μισή ώρα ή σε πέντε λεπτά. Ήταν σαν σφυροκόπημα.

Οπότε έξω από το νοσοκομείο, από άποψη επιθέσεων, μιλάω για το Χαν Γιούνις, δεν ξέρω καν τι γινόταν στη βόρεια Γάζα, προφανώς γινόταν πανικός.

Από άποψη ζωής, δεν ξέρω, ο κόσμος προσπαθεί να επιβιώσει με οποιονδήποτε τρόπο φαντάζομαι, κυριολεκτικά να επιβιώσει.

ΘΚ.: Μέσα στο νοσοκομείο το φαγητό για τους ασθενείς ήταν επαρκές; Δινόταν φαγητό;

Κωνστήλια Καρύδη: Δεν παρείχε το νοσοκομείο φαγητό. Το φαγητό οι ασθενείς, και προφανώς οι υπόλοιποι 22.000 εκτοπισμένοι, έπρεπε να το βρουν μόνοι τους. Να βρουν φαγητό, να μαγειρέψουν, να αγοράσουν. Επρεπε οι ίδιοι να φροντίσουν να βρουν φαγητό.

Τα νοσοκομεία της Γάζας

Θ.Κ.: Δουλέψατε σε άλλο νοσοκομείο;

Κωνστήλια Καρύδη: Όχι. Μόνο στο συγκεκριμένο νοσοκομείο. Να πω για τα νοσοκομεία. Πριν ξεκινήσει ο συγκεκριμένος πόλεμος, η Γάζα είχε 36 νοσοκομεία. Μιλάμε για νοσοκομεία και όχι για απλές κλινικές. Τη στιγμή που μπήκα εγώ, το European Gaza Hospital ήταν ένα από τα δύο λειτουργούντα νοσοκομεία, δημόσια νοσοκομεία.

Θ.Κ.: Μιλάμε για τον μήνα Φεβρουάριο;

Κωνστήλια Καρύδη: Μέσα Φεβρουαρίου μπήκα εγώ. 21 Φεβρουαρίου με 6 Μαρτίου [2024]. Ήταν το ένα από τα δύο κυβερνητικά, δημόσια νοσοκομεία. Το άλλο λειτουργούν νοσοκομείο είναι το Αλ-Άκσα, είναι κι αυτό στο Χαν Γιούνις, είναι όμως μικρότερο, νομίζω ότι έχει 2 χειρουργικές αίθουσες. Όχι όπως το EGH που όπως είπα είχε 5 + 3 χειρουργικές αίθουσες. Υπάρχει επίσης το Αλ-Σίφα στην πόλη της Γάζας που όταν πήγαμε εμείς άρχισε να ξανά λειτουργεί, μάλλον υπολειτουργεί, το οποίο τώρα ακούσαμε από τις ειδήσεις ότι δέχθηκε ξανά επιθέσεις. Δεν έχω ιδέα αυτή τη στιγμή τι συμβαίνει. Το Αλ-Σίφα δεν έχει μέσα διεθνές προσωπικό, όπως και στη βόρεια Γάζα, δεν έχει διεθνές ιατρο-νοσηλευτικό προσωπικό, γιατί είναι πάρα πολύ επικίνδυνο και κανένας δεν παίρνει το ρίσκο να βάλει ομάδες ιατρο-νοσηλευτικού προσωπικού μέσα. Οι μοναδικοί που μπαίνουν είναι ο ΟΗΕ προσπαθώντας βάλει τροφή και τώρα το World Central Kitchen προσπαθώντας να βάλει επίσης τροφή. Όλη η υπόλοιπη βοήθεια είναι από κέντρο προς νότια.

Θ.Κ.: Στο Χαν Γιούνις ο κόσμος, οι 22.000 και οι πολλές χιλιάδες που βρίσκονται έξω από το νοσοκομείο, πού ζουν; Μένουν σε πρόχειρες σκηνές, σε camping;

Κωνστήλια Καρύδη: Τη μοναδική ημέρα που μετακινηθήκαμε, καθώς μπαίναμε στην πόλη, εκτός από την ημέρα που βγήκαμε, είδαμε αυτοσχέδια camping παντού. Όπου υπήρχε ελεύθερος χώρος, στα χωράφια, στα σχολεία της Ράφα έχουν γεμίσει κόσμο, στα νοσοκομεία, όπως εκεί που δούλεψα εγώ μένουν 22.000 κόσμος, στον εξωτερικό χώρο, μένουν σε αυτοσχέδιες σκηνές, όχι σε σκηνές που θα πάμε να αγοράσουμε, αλλά σε σκηνές από πλαστικά. Και στους εσωτερικούς χώρους, χώρισαν τους χώρους στους διαδρόμους, δεξιά και αριστερά κρεμώντας σεντόνια για κάθε οικογένεια, για να εξασφαλίσουν μια κάποια ιδιωτικότητα, το ένα δίπλα στο άλλο. Και κάποιοι δεν είχαν καν αυτό. Είχαν κάποιο στρώμα σε κάποια γωνιά στο πάτωμα του νοσοκομείου.

Ελλείψεις τροφίμων

Θ.Κ.: Πώς ζει αυτός ο κόσμος, πώς βρίσκουν τρόφιμα;

Κωνστήλια Καρύδη: Δεν ξέρω. Από ανθρωπιστικές οργανώσεις. Αυτή τη στιγμή είναι τα πάντα τόσο ακριβά μέσα στη Γάζα. Άκουσα κάτι, για να αγοράσεις μία κονσέρβα χρειάζονται 30 δολάρια. Δεν μπορείς να αγοράσεις. Και μια φορά να αγοράσεις, πόσες κονσέρβες θα αγοράσεις; Από ανθρωπιστική βοήθεια τούς δίνουν αλεύρι, την ημέρα που φθάσαμε στο νοσοκομείο, εκεί που πάρκαρε το αυτοκίνητο, στην άκρη του δρόμου, με το που άνοιξα την πόρτα είδα δίπλα μια σκηνή, που έμενε μια οικογένεια και οι γυναίκες έψηναν ψωμί (αραβικές πίτες). Νομίζω βρίσκουν, τους δίνουν κάποια πράγματα από ανθρωπιστικές οργανώσεις, κάποιοι που μπορούν να έχουν κάποια χρήματα και να μπορούν να αγοράσουν.

Θ.Κ.: Τι χρήμα;

Κωνστήλια Καρύδη: Δεν ξέρω. Κατ’ αρχάς η Ράφα, γιατί στο Χαν Γιούνις δεν μπορείς να πας πλέον, γιατί γίνονται μάχες, η Ράφα ήταν μια πόλη 250.000. Αυτή τη στιγμή μπορεί να έχει πάνω από 1,3 εκατομμύρια πληθυσμό. Η Ράφα έχει δύο (ή τρία;) ΑΤΜ και φαντάζομαι δεν χρειάζονταν παραπάνω. Την ημέρα που πηγαίναμε από τον ξενώνα στο νοσοκομείο έξω από ένα ΑΤΜ γινόταν πανικός, υπήρχαν ουρές κόσμου, μας το επισήμανε και ο οδηγός. Υπήρχαν εκατοντάδες κόσμου που προσπαθούσαν να βγάλουν χρήματα.

Θ.Κ.: Υπάρχουν στις γύρω περιοχές καλλιέργειες;

Κωνστήλια Καρύδη: Στη Ράφα υπάρχουν κάποια θερμοκήπια. Όπως είδα σε κάποιους πάγκους που πούλαγαν τομάτες και αγγούρια. Αλλά αυτό ήταν το μοναδικό λαχανικό φρέσκο που είδα, και το ξέρω γιατί μας φέρανε και σε εμάς στο νοσοκομείο τομάτες και αγγούρια. Φρούτα δεν υπάρχουν.

Θ.Κ.: Φράουλες δεν υπήρχαν; Οι φράουλες τις Γάζας ήταν φημισμένες. Ήταν ο χρυσός της Γάζας.

Κωνστήλια Καρύδη:(Γελώντας) Όχι, δεν είδα. Φράουλες δεν υπάρχουν. Από άποψη διατροφής, το ότι έχουν αλεύρι και φτιάχνουν ψωμί αυτό δεν είναι επαρκής διατροφή. Μπορείς να γεμίσεις το στομάχι σου αλλά δεν σου δίνει τις πρωτεΐνες που χρειάζεται ο οργανισμός και τις βιταμίνες.

Θ.Κ.: Είδατε κάποια όψη της πόλης;

Κωνστήλια Καρύδη: Όταν φθάσαμε την πρώτη μέρα, έμεινα στον ξενώνα εκείνη τη νύχτα. Η μοναδική εικόνα που έχω από τη Ράφα είναι όπως πηγαίναμε από το νοσοκομείο στον ξενώνα και την επόμενη μέρα από τον ξενώνα στο νοσοκομείο. Μετά δεν ξαναβγήκα από το νοσοκομείο. Δεν είναι πολλά χιλιόμετρα, αλλά δεν μπορείς να πας γρήγορα, έχει κόσμο παντού. Την νύχτα που πηγαίναμε δεν υπήρχε φως, προφανώς, γιατί δεν υπάρχει ηλεκτρισμός, σποραδικά έβλεπες κάποια φώτα από γεννήτριες ή σόλαρ πάνελς, είχε κόσμο παντού. Είναι λογικό, αν μένουν 10 άτομα σε μία σκηνή ή 40 άτομα στο σπίτι ενός συγγενή, την περισσότερη ώρα μάλλον θα θέλεις να μένεις έξω.

Θ.Κ.: Ο Ισραηλινός στρατός που βρισκόταν;

Κωνστήλια Καρύδη: Δεν υπάρχει ισραηλινός στρατός στη Ράφα. Οι μάχες εδάφους προς το παρόν είναι σε ένα κομμάτι στο Χαν Γιούνις. Ακόμη και το νοσοκομείο που ήταν στο Χαν Γιούνις δεν ήταν στην περιοχή που γίνονταν μάχες εδάφους. Εγώ δεν είδα Ισραηλινό στρατό.

Θ.Κ.: Τι είναι αυτο που σας παρακίνησε, μια Ελληνίδα, Ευρωπαία γιατρό, να πάτε να προσφέρετε εθελοντικά ιατρικές υπηρεσίες στη δοκιμαζόμενη και πολύ δύσκολη περιοχή της Γάζας; Και μάλιστα με ένα ρίσκο ζωής. Τι είναι αυτό που σας παρακίνησε και εσένα προσωπικά και τους υπόλοιπους;

Κωνστήλια Καρύδη: Προσωπικά εδώ και πολλά χρόνια ενδιαφέρομαι για ανθρωπιστικές αποστολές, δεν είναι κάτι που τώρα ξύπνησε από τη Γάζα. Και έχω σαν γιατρός κάνει ανθρωπιστικές αποστολές. Όχι σαν αναισθησιολόγος αλλά σε γενική ιατρική. Φέτος, το 2024, έχω πάρει άδεια όλο τον χρόνο, για ανθρωπιστικές αποστολές και την άδεια την πήρα πριν ξεκινήσει ο πόλεμος στη Γάζα. Δεν ξέρω γιατί στη Γάζα, δεν ξέρω αν έχω απάντηση σε αυτό. Το Παλαιστινιακό εγώ το νιώθω λίγο πιο κοντά μου. Κι ας μην έχω καμία σχέση για την Παλαιστίνη κι ας μη γνώριζα Παλαιστίνιους πριν πάω στη Γάζα. Νομίζω ότι οι Έλληνες το έχουμε πιο κοντά μας το Παλαιστινιακό, είχα διαβάσει πολύ για την Παλαιστίνη στη σχολή, για το τι συμβαίνει στη Δυτική Όχθη και στη Γάζα, δεν ξεκίνησα να ενημερώνομαι τώρα. Ενημερωνόμουν για το τι συνέβαινε. Και όταν μου δόθηκε η ευκαιρία -βέβαια δεν σου δίνεται η ευκαιρία έτσι, την κυνηγάς προφανώς- όταν προωθήθηκε ένα mail μέσω δουλειάς από ένα γιατρό χειρουργό ο οποίος πηγαίνει στη Γάζα εδώ και 10 χρόνια με τη συγκεκριμένη οργάνωση, μου βγήκε αυτόματα να στείλω ένα e-mail και να πω, ναι, φέρε με σε επαφή. Μου βγήκε ένα έντονο συναίσθημα ότι θέλω να κάνω κάτι γι’ αυτό. Γνωρίζοντας ότι αυτό είναι μια σταγόνα στον ωκεανό. Και ίσως ούτε καν μια σταγόνα. Να νιώσω ότι κάτι έκανα. Ένας Αμερικανός αναισθησιολόγος που γνώρισα μέσα, όπως συζητάγαμε, μου είπε “έκλαιγα κάθε μέρα επί πέντε μήνες πριν έλθω, γι’ αυτό ήλθα”. Νομίζω ότι κάποια πράγματα τον κάθε άνθρωπο μας αγγίζουν διαφορετικά, περισσότερο ή λιγότερο. Εμένα το συγκεκριμένο με άγγιξε πολύ και με αγγίζει περισσότερο τώρα που είδα το τι συμβαίνει.

Τώρα για τον κίνδυνο, είναι ένα πολύ δύσκολο κομμάτι και πώς το αισθάνθηκα εγώ και πώς αισθάνθηκαν οι κοντινοί μου άνθρωποι. Εγώ γνώριζα πού θα πάω, ήξερα πάρα πολύ καλά ότι υπάρχει ρίσκο. Ήξερα ότι ότι θα υπογράψω ότι γνωρίζω το ρίσκο. Ήξερα ότι η οργάνωση με την οποία πήγα, ναι μεν προσπαθεί να κάνει τα πάντα για να μειώσει τον κίνδυνο, ότι “τα πάντα” σημαίνει να συντονιστεί με τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις και να πει ότι η Κωνστήλια Καρύδη θα μετακινηθεί από εκεί ως εκεί, εκείνη την ώρα. Aλλά, όλοι σού λένε ότι δεν μπορώ να σου εγγυηθώ ότι δεν θα συμβεί κάτι. Μπήκε το μυαλό μου σε μια λογική, ότι εγώ δεν είμαι εξπέρ στην ασφάλεια, θα εμπιστευτώ τους υπεύθυνους της ασφάλειας, που ήταν μέσα μαζί μας, της οργάνωσης (MAP/IRC – είναι δύο οργανώσεις συνεργαζόμενες), ξέρουν τη δουλειά τους, ελέγχουν τι συμβαίνει και ξέρουν πότε να μας εκκενώσουν. Παρακολουθούν τις μάχες εδάφους. Βέβαια, αν αποφάσιζαν να βομβαρδίσουν το νοσοκομείο είναι άλλο ζήτημα. Ως τώρα δεν έχουν βομβαρδίσει απευθείας νοσοκομείο, το πολιορκούν για κάποιες εβδομάδες, καλούν σε εκκένωση, ξανά σε εκκένωση και μετά εισβάλλουν. Οπότε παίρναμε το ρίσκο, ότι μάλλον έτσι θα συμβεί. Λίγο και η τύχη στην οποία ελπίζεις.

Θ.Κ.: Τι εύχεσαι.

Κωνστήλια Καρύδη: Εύχομαι να σταματήσει ο πόλεμος.

Θάνατοι από πείνα

Θ.Κ.: Κωνστήλια, μια τελευταία ερώτηση. Αν θέλεις κάτι άλλο να προσθέσεις.

Κωνστήλια Καρύδη: Θέλω να αναφέρω κατ’ αρχήν στοιχεία. Μιλάμε μέχρι στιγμής για πάνω από 30.000 νεκρούς και πάνω από 70.000 τραυματίες. Αυτό το νούμερο, οι 30.000 νεκροί είναι οι νεκροί οι οποίοι έχουν δηλωθεί από άμεσο τραυματισμό. Δεν είναι οι νεκροί οι οποίοι θα φθάσουν στο νοσοκομείο και θα πεθάνουν μετά από μια βδομάδα ή δύο μέρες από μολύνσεις, δεν είναι αυτοί κάτω από τα χαλάσματα, δεν είναι οι χρόνιοι ασθενείς που δεν έχουν καμία ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και περιμένουν από το Ισραήλ να τους δοθεί έγκριση να βγουν από τη Γάζα για περίθαλψη. Μας είπαν στο νοσοκομείο ότι έχουν μια λίστα χρονίων ασθενών, την ονομάζουν Λίστα Αναμονής Θανάτου. Δεν είναι κι αυτοί τους οποίους δεν έχουν καταγράψει. Οι οικογένειες πρέπει να πάνε τους νεκρούς στο νοσοκομείο. Όμως συχνά δεν τους πάνε. Είναι πιο σημαντικό γι’ αυτούς να θάψουν τους δικούς τους και τους πενθήσουν και δεύτερο είναι επικίνδυνο να μετακινηθούνε. Επομένως δεν είναι μόνο 30.000, είναι πολύ περισσότεροι.

Οι οργανώσεις μιλάνε για σημάδια υποσιτισμού από τις αρχές Ιανουαρίου. Οι πρώτες δημοσιεύσεις για θανάτους από υποσιτισμό βγήκαν πριν από δύο βδομάδες, όταν εγώ ήμουν στη Γάζα. Για να έχεις θανάτους από υποσιτισμό σημαίνει ότι ήδη είναι αρκετά αργά. Μιλήσαμε για το ότι η διατροφή τους δεν έχει θρεπτικά συστατικά. Δεν είμαι ειδική για υποσιτισμό, όμως έβλεπα τους ασθενείς μου να μην έχουν καθόλου μυική μάζα και έβλεπα τα οστά τους. Είναι σοκαριστικό, να σκέφτομαι ότι ήμουν στο Χαν Γιούνις, πρέπει να ήμουν 4 με 6 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Ράφα και στην Αιγυπτιακή πλευρά υπάρχουν φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια, όχι μόνο προφανώς με τροφές, που σχηματίζουν ουρές μιλίων. Δηλαδή, το φαγητό είναι στα 10 χιλιόμετρα από την Ράφα και το Χαν Γιούνις και αν σκεφτούμε ότι η Γάζα έχει 40 χιλιόμετρα μήκος, είναι σε απόσταση 50 χιλιομέτρων από τη βόρεια Γάζα όπου λένε ότι ο κόσμος πεθαίνει από υποσιτισμό. Θα υπάρξει μια ολόκληρη γενιά με αναπηρία από τους ακρωτηριασμούς και τα τραύματα στα μάτια που είδα εγώ, το ψυχολογικό τραύμα που ίσως αυτή τη στιγμή δεν έχει άμεση προτεραιότητα, γιατί τώρα υπάρχει πόλεμο, αλλά θα είναι τεράστιο.

Ο πόλεμος πρέπει να σταματήσει. Καταλαβαίνω ότι είναι πολύ επώδυνο κάποιος να διαβάζει και να ακούει ιστορίες για θανάτους που βγαίνουν από τη Γάζα ή από οποιοδήποτε πόλεμο. Ανάφερα ήδη τον αναισθησιολόγο που έκλαιγε επί πέντε μήνες. Εγώ θέλω να παρακαλέσω να μην κλείνει ο κόσμος τα μάτια του και τ’ αυτιά του σε αυτές τις ιστορίες, να ενημερώνεται, γιατί μόνο αν κάποιος είναι ενημερωμένος μπορεί να προσπαθήσει να ασκήσει την πίεση που χρειάζεται για να σταματήσει ο πόλεμος.

https://www.neaprooptiki.gr/