Απολιγνιτοποίηση | «Πράσινο φως» για δράσεις 579,5 εκατ.ευρώ σε Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη

Το «πράσινο φως» έχουν πάρει έως σήμερα συνολικά 14 δράσεις, προϋπολογισμού 579,5 εκατ. ευρώ, του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ 2021-27) για τις υπό απολιγνιτοποίηση Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας και Πελοποννήσου. Οι πόροι αντιστοιχούν στο 36% του συνολικού «κουμπαρά» του ΠΔΑΜ του 1,6 δισ. ευρώ.

Ειδικότερα, πριν λίγες ημέρες εγκρίθηκαν από τα μέλη της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΠΔΑΜ τρεις νέες δράσεις, συνολικού ύψους 480 εκατ. ευρώ, οι οποίες εντάσσονται στην πρώτη προτεραιότητα του προγράμματος που έχει ως στόχο την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας. Είχαν προηγηθεί οι εγκρίσεις άλλων των 11 δράσεων στις 18 Οκτωβρίου 2022 ύψους  161,5 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων οι τέσσερις ήταν για την προώθηση της επιχειρηματικότητας προϋπολογισμού 40,8 εκατ. ευρώ, άλλες τρεις της τέταρτης προτεραιότητας για τη Δίκαιη Εργασιακή Μετάβαση ύψους  88,2 εκατ. ευρώ και τέσσερις δράσεις της έκτης προτεραιότητας  για παροχή τεχνικής βοήθειας συνολικού προϋπολογισμού 32,5 εκατ. ευρώ.

Ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων με 380 εκατ. ευρώ

Για τις τρεις νέες δράσεις που εγκρίθηκαν προ ημερών, η πρώτη αφορά στην ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων που υλοποιούνται στις περιοχές των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) μέσω του Καθεστώτος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης του αναπτυξιακού νόμου (ν. 4887/2022, άρθρα 51-571) και συγκεκριμένα στην έκδοση της πρώτης προκήρυξης για το έτος 2023, ύψους  380 εκατ. ευρώ.

Αφορά επενδύσεις, σε επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών επιχειρήσεων και των νεοφυών επιχειρήσεων, για επενδύσεις σε δραστηριότητες έρευνας, καινοτομίας και προώθησης  προηγμένων τεχνολογιών, στην  ανάπτυξη τεχνολογίας, σε συστήματα και υποδομές για οικονομικά προσιτή καθαρή ενέργεια, συμπεριλαμβανομένων τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας,  επενδύσεις που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου,  στην ψηφιακή καινοτομία και συνδεσιμότητα κλπ.  Στις επιλέξιμες δαπάνες περιλαμβάνονται κατασκευή, επέκταση, εκσυγχρονισμός κτιριακών εγκαταστάσεων, υποδομές για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου, αγορά και εγκατάσταση καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων και εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών εγκαταστάσεων, συμβουλευτικές υπηρεσίες, δαπάνες για καινοτομία, για μέτρα ενεργειακής απόδοσης κ.α.

Κόμβος καινοτομίας για πράσινο υδρογόνο

Παράλληλα, από την Επιτροπή  Παρακολούθησης του ΠΔΑΜ εγκρίθηκε δράση για τη δημιουργία Κόμβου Καινοτομίας για το πράσινο υδρογόνο και την αποθήκευση ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία, ύψους 18 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο «οικοσύστημα» υδρογόνου που θα συμπεριλαμβάνει ένα Κέντρο Σπουδών Υδρογόνου με έδρα το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, ένα cluster (συστάδα εταιρειών) υδρογόνου, με έδρα το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) στην Πτολεμαΐδα και μια ηλεκτρονική πλατφόρμα εφαρμογών τεχνολογιών υδρογόνου. Τις υποδομές θα συμπληρώνει ένα   πάρκο τεχνολογιών υδρογόνου για την προώθηση της χρήσης του πράσινου υδρογόνου και τη δημιουργία  ενός  επενδυτικού περιβάλλοντος για αντίστοιχες παραγωγικές επενδύσεις  στην περιοχή.

Η τρίτη δράση που εγκρίθηκε αφορά στη δημιουργία ενός «πράσινου» Κέντρου Δεδομένων και ενός υπερ-υπολογιστή Δυτικής Μακεδονίας, ύψους 20 εκατ. ευρώ. Στοχεύει στην κάλυψη των υπολογιστικών αναγκών της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας, της Ζώνης Καινοτομίας, φορέων του Δημοσίου και της τοπικής αυτοδιοίκησης στηρίζοντας την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας, της τοπικής απασχόλησης επιστημονικού δυναμικού,  της αξιοποίησης αποφοίτων του Πανεπιστημίου  κλπ.

Εκτός …κάδρου οι ενεργειακές κοινότητες

Στις παρατηρήσεις του, το Green Tank, το οποίο μετέχει στην Επιτροπή  Παρακολούθησης και έδωσε τη θετική του ψήφο στις δράσεις του ΠΔΑΜ,  εξέφρασε τις επιφυλάξεις του,  τονίζοντας  ότι είναι παράλειψη η μη ενεργοποίηση έως σήμερα των πόρων του ΠΔΑΜ για τη στήριξη των ενεργειακών κοινοτήτων κοινωφελούς σκοπού στις λιγνιτικές περιοχές, δηλαδή αυτών που δεν αποσκοπούν στο κέρδος, αλλά στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των πολιτών μέσω εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού.

Όπως δείχνουν τα στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από την πλευρά των πολιτών στη Δυτική Μακεδονία για έργα αυτοπαραγωγής μέσω ενεργειακών κοινοτήτων, τα οποία είναι σε θέση να ανακουφίσουν τους πολίτες σε αυτή την περίοδο της οξείας ενεργειακής κρίσης. Για τον λόγο αυτό το Green Tank προτείνει την άμεση ενεργοποίηση των διαθέσιμων πόρων του ΠΔΑΜ για κάλυψη τμήματος του κόστους εγκατάστασης έργων αυτοπαραγωγής ΑΠΕ από ενεργειακές κοινότητες κοινωφελούς σκοπού, καθώς και την άμεση χρηματοδότηση έργων ενίσχυσης του ηλεκτρικού δικτύου προκειμένου να υποδεχθούν τέτοια έργα.

Ωστόσο, παραμένει ως εμπόδιο   η έλλειψη ικανού ηλεκτρικού χώρου στα δίκτυα με το 49% των αιτήσεων τέτοιων έργων να απορρίπτεται από τον ΔΕΔΔΗΕ, και την εγκατεστημένη ισχύ τους να είναι πολύ χαμηλή συγκριτικά με τη συνολικά αιτούμενη (3,6%). Μόλις εχθές το δίκτυο ενεργειακών κοινοτήτων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα Δυτικής Μακεδονίας «Όφeλος», δημοσιοποίησε την αρνητική απάντηση του ΔΕΔΔΗΕ στο αίτημα της ενεργειακής κοινότητας «Δημ. Υψηλάντη» για σύνδεση ενός φωτοβολταϊκού πάρκου που θα έδινε φθηνό ρεύμα από ΑΠΕ σε περισσότερες από 70 οικογένειές στην περιοχή.

Όσον αφορά στην ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων που υλοποιούνται στις περιοχές των  ΕΣΔΙΜ  μέσω του αναπτυξιακού νόμου το Green Tank σημειώνει ότι ο καταμερισμός των  380 εκατ. ευρώ ανάμεσα στις διάφορες κατηγορίες επιχειρήσεων, που είναι ασαφής στο τεύχος εξειδίκευσης, θα πρέπει να εστιάσει στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα και όχι στις μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτό άλλωστε προβλέπει και ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης καθώς οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι εκείνες που θα ενισχύσουν τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη Δίκαιη Μετάβαση. Επισημαίνει επίσης την απουσία από την περιγραφή των δράσεων ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, οποιασδήποτε αναφοράς στην επιχειρηματικότητα των νέων, ώστε να συγκρατηθεί η φυγή τους από τις   λιγνιτικές περιοχές.

Πάντως,  στις αρχές της επόμενης εβδομάδας ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σχεδιάζει να επισκεφθεί την υπό απολιγνιτοποίηση περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, προκειμένου να εγκαινιάσει την νέα λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ «Πτολεμαΐδα V», ενώ παράλληλα αναμένεται ότι θα ανακοινώσει και την έναρξη των νέων πράσινων δράσεων που προωθούνται μέσω του προγράμματος δίκαιης μετάβασης.