Παπαηλιού: "Η εφαρμογή του νέου δικαστικού χάρτη θα γίνει «εν κινήσει». «Πάμε κι όπου βγει»"

  ως Εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία,

 κατά τη συζήτηση επί των άρθρων, για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης «ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΣΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΕ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΜΕ ΤΟΝ Ν. 5108/2024 – ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ»

                                               είπε, μεταξύ των άλλων, τα εξής:

Το υπό κρίση νομοσχέδιο αποτελεί τρόπον τινά ένα οιονεί «εφαρμοστικό» νομοθέτημα, με το οποίο, επαναλαμβάνω, προσαρμόζονται οι Κώδικες ΠολΔ, ΠΔ και Οργάνωσης Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών στο νέο δικαστικό χάρτη. Ή μάλλον είναι απόρροια της πρόχειρης νομοθέτησης για το νέο δικαστικό χάρτη, περαιτέρω απόρροια της οποίας είναι και η ανάγκη πρόσθετης-συμπληρωματικής νομοθετικής  πρωτοβουλίας, όπως η υπό κρίση.

Το νομοσχέδιο είναι εν πολλοίς τεχνικό. Οι τροποποιήσεις του Ν. 5108/2024 θα επιφέρουν πλειάδα αλλαγών και ανακατατάξεων στην καθημερινή λειτουργία των δικαστηρίων και στην απονομή της Δικαιοσύνης, σε ολόκληρη τη χώρα,  με κίνδυνο ερημοδικιών και άλλων δικονομικών και λειτουργικών προβλημάτων (για τις ήδη προς εκδίκαση προσδιορισμένες εφέσεις, για τις, μετά από προδικαστική απόφαση, κλησεις σε εκκρεμείς υποθέσεις, για τις κλήσεις σε περίπτωση ματαιωθεισών υποθέσεων κ.α.).

Και όλα αυτά, αφού δεν υπάρχει διασύνδεση-σύζευξη των ηλεκτρονικών προγραμμάτων των Ειρηνοδικείων και των Πρωτοδικείων, με συνέπεια ακόμη και η έκδοση πιστοποιητικών να καθίσταται δυσχερής έως αδύνατη και πάντως το περιεχόμενό τους, υπάρχει κινδυνος,  να είναι ατελές και ήσσονος εγκυρότητας. 

Με την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, με την κατάργηση των Ειρηνοδικείων, υπάρχει προβληματισμός, για την εκδίκαση υποθέσεων σε β΄ βαθμό (μετά από έφεση κατ΄ αποφάσεων των Ειρηνοδικείων και των Μονομελών Πρωτοδικείων) ίσως και  να τίθεται ζήτημα συνταγματικότητας. Και αυτό, διότι η κατ΄ έφεση κρίση (κατά αποφάσεων Ειρηνοδικείων και Μονομελών Πρωτοδικείων) θα γίνεται από δικαστές όχι άλλου (ανώτερου) βαθμού, αλλά ομοιόβαθμους με αυτούς που εξέδωσαν την πρωτόδικη απόφαση, ενώ τα ένδικα μέσα-εν προκειμένω η έφεση αποσκοπεί στον επανέλεγχο και σε νέα κρίση της υπόθεσης από Δικαστήριο που συγκροτείται από άλλον δικαστικό λειτουργό και αρχαιότερο αυτού που επιλήφθηκε της υπόθεσης σε α΄ βαθμό.

Κοινός παρονομαστής των τοποθετήσεων όλων των  παραστάντων φορέων-τη μάλλον η βεβαιότηταων παραγόντων της δίκης έστω και με διατύπωση προσεκτική, οι αμφιβολίες (ή μάλλον η βεβαιότητα),  η ανησυχία και η αγωνία  για την ομαλή εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 5108/2024 και του υπό κρίση νομοθετήματος.

Συνακόλουθα η ανετοιμότητα – ο δικηγορικός κόσμος είναι «ζαλισμένος», δεν υπάρχει προετοιμασία, αφού δεν έχουν δοθεί από το Υπουργείο Δικαιοσύνης «κεντρικές» κατευθύνσεις. είμαστε έτοιμοι ως προς τη γνώση των προβλημάτων που μας αναμένουν, όχι ως προς την αντιμετώπισή τους, είπαν οι εκπρόσωποι του δικηγορικού κόσμου –  αφού δεν υπήρξε προεργασία ή έστω στοιχειώδης σχεδιασμός (ούτε καν ενημέρωση) από πλευράς του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ώστε όλα να κυλήσουν ομαλά.

Η εφαρμογή του Ν. 5108/2024 και του υπό κρίση νομοσχεδίου, αφού γίνει νόμος του κράτους, θα  πραγματοποιηθεί «εν κινήσει».

Εν προκειμένω, για άλλη μία φορά, η ετοιμότητα του «επιτελικού κράτους» «πάει περίπατο». «Βλέποντας και κάνοντας», όπως με τα τρένα «Πάμε κι όπου βγει».

Οι δικηγόροι θα μετακινούνται από την έδρα του «κεντρικού» πρωτοδικείου στις περιφερειακές και παράλληλες έδρες, γεγονός που θα οδηγήσει στο «κλείσιμο» των μικρών δικηγορικών γραφείων και στην υπαλληλοποίηση των μικρομεσαίων δικηγόρων.

Η μεταφορά δικαστικής ύλης στους δικηγόρους (συναινετικές προσημειώσεις, κληρονομητήρια, σωματεία) θα οδηγήσει σε επιβράδυνση των σχετικών διαδικασιών. 

Οι Ειρηνοδίκες θα κληθούν να αναλάβουν καθήκοντα για τα οποία δεν υπήρξε επιμόρφωση. Αυτή θα αρχίσει μετά την έναρξη του νέου δικαστικού έτους. Και πάντως,  η κυβέρνηση των «αρίστων» περιορίζει το χρόνο επιμόρφωσης των Ειρηνοδικών-Πρωτοδικών ειδικής επετηρίδας αλλά και το χρόνο πρακτικής άσκησης των υποψηφίων Εισαγγελέων.

Δεν υπάρχει επαρκές προσωπικό, για την υλοποίηση αυτών των αλλαγών, απάντησαν όλοι οι φορείς  (υποστελέχωση) και εστίασαν στην ανάγκη προσλήψεων, αύξησης και πλήρωσης όλων των οργανικών θέσεων.

Η εκ μέρους της κυβέρνησης παραδοχή της  υποστελέχωσης αποτυπώνεται και στο άρθρο 69 του νομοσχεδίου. Με πράξη του προέδρου του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης ή του Διευθύνοντος το Πρωτοδικείο μπορούν να μετακινηθούν δικαστικοί υπάλληλοι (οιονεί απόσπαση ή μετακίνηση) από την κεντρική έδρα σε περιφερειακή ή παράλληλη έδρα (και τούμπαλιν) , προς κάλυψη επειγουσών υπηρεσιακών αναγκών.Χωρίς προγραμματισμό και χωρίς να τίθεται χρονικό όριο για τη μετακίνηση

Μ΄ αυτό τον τρόπο οι δικαστικοί υπάλληλοι γίνονται «λάστιχο» και καθίστανται υπάλληλοι-«νομάδες».  Αντί να γίνουν προσλήψεις μόνιμου προσωπιού

Δηλαδή ομολογείται η υποστελέχωση, αλλά ο τρόπος που επιδιώκεται να αντιμετωπισθεί είναι εσφαλμενος, αναποτελεσματικός και άδικος.

Με το άρθρο 105 διατηρείται το επίδομα θέσης ευθύνης που λαμβάνουν οι προϊστάμενοι τμήματος δικαστηρίου που μεταφέρονται στην έδρα του Δικαστηρίου, μέχρι τη δημοσίευση στο ΦΕΚ  της σχετικής κοινής απόφασης, η οποία εκδίδεται εντός τριών μηνών από την έναρξη ισχύος του υπό κρίση νομοθετήματος. 

Να προστεθούν σε αυτή τη ρύθμιση για διατήρηση του επιδόματος θέσης ευθύνης, εκτός από τους προϊσταμένους τμημάτων,  και οι προϊστάμενοι διευθύνσεων. 

Υπάρχει ασάφεια στο περιεχόμενο  του παραπάνω άρθρου 105.  Χρειάζεται νομοθετική βελτίωση η διατύπωση «και μπορούν να τους ανατίθενται όμοια καθήκοντα  από τον διευθύνοντα το Πρωτοδικείο στο οποίο υπηρετούν μετά την έναρξη ισχύος του Ν. 5108/2024». Αμέσως μετά το «… διατηρείται … το επίδομα θέσης ευθύνης που λαμβάνουν», το «και», μετά το «μπορούν να τους ανατίθενται όμοια καθήκοντα  από τον διευθύνοντα το Πρωτοδικείο στο οποίο υπηρετούν μετά την έναρξη ισχύος του Ν. 5108/2024» δεν είναι σαφές  πως λειτουργεί εννοιολογικά, προκαλώντας σύγχυση.