Ιστορικές μαρτυρίες του Δημητρίου Κ. Παπαδόπουλου από το Μερκοβούνι για την 28η Οκτωβρίου 1940

Στις 28 Οκτωβρίου 1940 , 05:30 ξημερώματα ξεκίνησε ο Ελληνο-Ιταλικός πόλεμος. Τον εκήρυξε η Ιταλία υπό την αρχηγία του Μουσουλίνι. Πρωθυπουργός της Ελλάδος ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς, ο οποίος είπε το ΌΧΙ στον Μουσουλινι. Έγινε επιστράτευση των Ελλήνων. Εγώ με άλλους στρατιώτες πήγαμε στο Πικέρνι , όπου επιτάξαμε τα ζώα για τον πόλεμο. Τα πήραμε από το Πικέρνι και δια μέσου του χωρίου Σάγκα τα πήγαμε στην άκοβα του Άργους και τα παραδώσαμε στο Στρατό.

Μας κατατάξανε στο 8^Ο Σύνταγμα Ναυπλίου. Μας έδωσαν ζώα ως μεταγωγικά και φύγαμε για τον πόλεμο. Όταν φτάσαμε στα Τρίκαλα μας συγκέντρωσαν να μας πουν περί πορείας.

Ενώ είχε νυχτώσει μου πήραν οι μάγειροι του λόχου το μουλάρι μου χωρίς να μου πουν τίποτα. Διαμαρτυρήθηκα στον ανθυπασπιστή της διμοιρίας μου Ιωάννη Φωτόπουλο. Τη στιγμή εκείνη ο διοικητής του Συντάγματος αντισυνταγματάρχης Παναγιώτης Μπασακίδης άκουσε τη συζήτηση και του λέει τι συμβαίνει , κύριε Φωτόπουλε; Του πήραν το μουλάρι. Ο αντισυνταγματάρχης μου λέει ,αν δεν παρουσιαστείς αύριο με το μουλάρι θα σε εκτελέσω και μου ακούμπησε το μπιστόλι στο κεφάλι με το χέρι του στη σκανδάλη.

Έφυγε το σύνταγμα. Εγώ κάθισα. Πήρα ένα φακό από ένα επιλοχία του 9^ου Συντάγματος Καλαμών και με το όπλο ζαλιά και όλα τα δημόσιά μου είδη έτρεχα επί δύο ώρες γύρω από εκεί. Αλλού έπεφτα , αλλού σηκωνόμουνα. Σκοτάδι πίσσα, δεν το βρήκα. Πήγα στον επιλοχία να του δώσω τον φακό. Αφού του είπα πως δεν το βρήκα, μου λέει πήγαινε μήπως βρεις κανά αδέσποτο να δικαιολογηθείς γιατί θα σε σκοτώσει αυτός, τον ξέρω.        

Ξαναπηγαίνω, ψάχνω και βρίσκω ένα αδέσποτο τσινιάρικο, που δεν δεχόταν τίποτα. Το πήρα και έφυγα να βρω τη μονάδα μου. Στρατός πολύς πήγαινε. Πέρασα τα Μετέωρα και έφτασα στην Καλαμπάκα. Πριν χαράξει βρήκα την παρέα μου. Φώτισε. Βλέπω το μουλάρι μου δίπλα στο αντίσκηνο δεμένο. Είδα μουτζούρες στο σαμάρι. Το πήγα στο διοικητή και του λέω. Έφερα το μουλάρι μου. Καίτοι ελεύθερο υπηρεσίας, μου το πήραν και φόρτωσαν τα μαγειρικά σκεύη. Τους κάλεσε και τους έλιωσε στο ξύλο.

Προχωρήσαμε για το Μέτωπο, προορισμός το Τεπελένι. Πριν φύγουμε για το Τεπελένι, ο αντισυνταγματάρχης μας συγκέντρωσε όλο το σύνταγμα σε ένα μέρος. Είχαν αυτοτραυματιστεί τρεις στρατιώτες. Είχαν κόψει τους δείχτες των χεριών τους. Όπως είμαστε στη γραμμή, τους έκοψε το στέμμα και τα κουμπιά, τους γύρισε σε όλο το στρατό να τους φτύσουμε και μετά τους έστειλε στο εκτελεστικό απόσπασμα και τους εκτέλεσαν.

Όταν το σύνταγμά μας πολεμούσε στο Τεπελένι, ένας ταγματάρχης του ενδεκάτου συντάγματος πεζικού Τριπόλεως, Κρητικός την καταγωγή, αντί να βαστάξει άμυνα, διέταξε επίθεση με αποτέλεσμα το σύνταγμα να εισχωρήσει στο Αλβανικό έδαφος, αποκλείστηκε από Ιταλούς που σκότωσαν πολλούς δικούς μας.

Ήταν δύο ώρα νύχτα, έρχεται ο Διοικητής και μας λέει: Παιδιά αυτά τα υψώματα που βλέπετε τα είχαμε πάρει με αίμα Ελληνικό και από απερισκεψία του ταγματάρχη τα ανακατέλαβαν οι Ιταλοί. Τέσσερεις από όλους φοβούμενοι έκαναν τον άρρωστο. Ο Διοικητής τους λέει : ή σηκώνεστε ή τραβάω τη σκανδάλη.

Όλοι πλέον πήγαμε για 3 ώρες να αντικαταστήσουμε το διαλυθέν Τάγμα. Οι στρατιώτες ήταν σκορπισμένοι εδώ και εκεί, οι περισσότεροι σκοτωμένοι  και το χιόνι ήταν 50 πόντους.

Το πρωϊ ήρθε και μας αντικατέστησε ένα Τάγμα του συντάγματος Καλαμών.       

Τα Χριστούγεννα ήρθαμε στα μετόπισθεν να ξεκουραστούμε για ένα μήνα. Εγκατασταθήκαμε σε ένα χωριό Λιμπόχοβο. Κάθε ημέρα πηγαίναμε σε άλλο χωριό το Λάμποβο και παίρναμε χορτάρι για τα ζώα.

Μία ημέρα σε ένα σπίτι που μέναμε 20 στρατιώτες, τη νύχτα- 12 ώρα, πίσσα ,σκοτάδι ,έβρεχε αναστάλαγα, γκρεμίζεται η μία πλάτη του σπιτιού. Φωνές, κακό και έρχεται ο Ταγματάρχης που λέει στο σπιτονοικοκύρη άνοιξε το καλύβι να μπουν οι στρατιώτες μέσα. Αν δεν ανοίξεις θα φέρω όλο το σπίτι κάτω. Έτσι άνοιξε. Αφού πέρασε ο μήνας φύγαμε για το μέτωπο με προορισμό την Κλεισούρα. Όλες τις μικρές ηλικίες τις έστειλαν στη πρώτη γραμμή.

Μεταγωγικοί και μη περάσαμε νύχτα τον Αώο ποταμό. Ο Αώος ποταμός είναι μεγάλο ποτάμι και είχαν με βάρκες τοποθετήσει πάτωμα. Όπως πηγαίναμε προς την Κλεισούρα έπεσε ένα βλήμα πυροβολικού και άστραψε ο τόπος.  Έγώ είχα πέσει κάτω και με σήκωσε ένας στρατιώτης.

Πηγαίναμε να αντικαταστήσουμε άλλο στρατό ο οποίος ερχόταν για ξεκούραση. Φτάνοντας στο προορισμό μας κάνουν αντεπίθεση οι Ιταλοί. Φωνάζει ο διοικητής, παιδιά στις θέσεις σας, οι Ιταλοί μας κάνουν επίθεση. Αρχίσαμε να κουβαλάμε πυρομαχικά χύμα  με σακούλες της ρίγας. Στις 12 ώρα τη νύχτα σταμάτησαν οι Ιταλοί.

Εμείς είμαστε τώρα σύνδεσμοι διμοιριών. Πηγαίναμε τρεις φορές την ημέρα στη πρώτη γραμμή γράμματα, τρόφιμα και πολεμοφόδια. Η ψείρα με το τσουβάλι.

Μια μέρα μας στείλανε να πάμε του διοικητή τσιγάρα, κονιάκ και 3 αρνιά για τις ημέρες των εορτών. Πριν φτάσουμε στο χωριό Γκολέμι, χιόνι πολύ, σκοτάδι πίσσα. Πιάνουμε το μονοπάτι ,το σκέπασε το χιόνι. Ένας στρατιώτης λέει, παιδιά ελάτε κοντά έξω βλέπω καλά. Πήγαμε τα πράγματα. Γυρίζοντας είχε φωτίσει. Άρχισαν τα ιταλικά αεροπλάνα να χτενίζουν τα πάντα. Μας είδαν και έριχναν μπόμπες, αλλά ευτυχώς δεν μας πέτυχαν.

Σηκωθήκαμε και ήρθαμε στον καταυλισμό. Εγώ και δύο από την Κρήτη, Συλιγαρδάκης δεκανέας και Ευάγγελος Ξενάκης στρατιώτης μέναμε στο ίδιο αντίσκηνο. Μεσάνυχτα, λάσπη ,κακό φαγητό ,ανάλατο μας είχε κόψει αίμα.

Γύρω από εμάς σε άλλα συντάγματα νεκροί πολλοί και τραυματίες.

Αφού είδαν οι Γερμανοί ότι οι Ιταλοί δεν τα κατάφεραν να μας νικήσουν , εισέβαλε η Γερμανία. Μάλιστα έριξαν προκηρύξεις και λέγανε << Ελληνίδες μητέρες μη στενοχωριέστε, θα κάνετε Πάσχα  μαζί με τα παιδιά σας >>.

 Στα οχυρά του Μεταξά ( οχυρό της Νυμφαίας) οι στρατιώτες πολεμούσαν , όπως και όλοι μας με θάρρος απερίγραπτο. Αφού έπεσε ένα από τα οχυρά του Μεταξά, ο επικεφαλής Γερμανός αξιωματικός έβαλε τους Έλληνες στρατιώτες στη γραμμή και παρέλασαν οι Γερμανοί για να δείξουν στους στρατιώτες τους πως πολεμούν οι Έλληνες.

Αφού είδαν ότι δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε δύο μέτωπα ,έγινε η συνθηκολόγηση.

Δύο ημέρες πριν οπισθοχωρήσουμε ανάψαμε κουβέρτες στη πρώτη γραμμή για να οπισθοχωρήσουμε άνετα.

Μία ημέρα πριν οπισθοχωρήσουμε λέει ο ταγματάρχης με το χέρι στη σκανδάλη : ο ιπποκόμος μου και οι σύνδεσμοι του τάγματος να πάνε να φέρουν τις αποσκευές μου και όλα τα δημόσια είδη. Τα παιδιά δίστασαν. Λέω ,παιδιά η Παναγία θα μας βοηθήσει. Ελάτε να προσευχηθούμε και η Χάρη της είναι μεγάλη. Πήγαμε τρεις φορές και δεν έπεσε ούτε μία σφαίρα.

Οπισθοχωρώντας εγώ, ο Λαμπίρης, και ο Μήτσος του Μαρέση είχαμε και δύο μουλάρια. Πεζοί ,πότε ο ένας πότε ο άλλος καβαλάγαμε στα μουλάρια.

Όταν φτάσαμε στο Λούρο ποταμό , έξω από τα Γιάννενα μας είπαν να πετάξουμε τα όπλα στο Λούρο ποταμό. Από την κούραση, τη νηστεία και τη ζέστη κάθε 15 μέτρα πέφταμε κάτω. Παιδιά εάν δεν έχουμε περάσει το 17^ο χιλιόμετρο προς τα Γιάννενα, θα θεωρηθούμε αιχμάλωτοι. Πράγματι, ένα τάγμα του 9^ου Καλαμών συνελήφθη αιχμάλωτο και έκανε 6 μήνες στην Ιταλία.

Ήρθαμε από Αγρίνιο, Ναύπακτο ,μία ημέρα με τα πόδια. Από εκεί αφού ξενυχτήσαμε ,ήρθαμε δια μέσου Ψαθόπυργου, με το τραίνο Αίγιο, Κόρινθο ,Τρίπολη

Οι Γερμανοί κατέκτησαν την Ελλάδα το 1940, έμειναν 4 χρόνια. Ο κόσμος υπόφερε, εκτελέσεις, πείνα, αρρώστιες. Είχαν φέρει βενζίνες στο δάσος του Αγιώργη. Για να μην τις ανακαλύψουν οι άλλοι τις μετέφεραν στις Γράνες ,  αγγαρεία από εμάς και τις θάψαμε ανά 25 βαρέλια στην κάθε γούβα.

 Υ.Γ.  Τα παραπάνω είναι ιστορικές μαρτυρίες του Δημητρίου Κ. Παπαδόπουλου ( 1916-2010) από το Μερκοβούνι Αρκαδίας.  Δημοσιεύονται μετά από 83 χρόνια. 

Ο ιερέας  Δημήτριος Κ. Παπαδόπουλος, παππούς μας, διακόνησε τον Ιερό Ναό Αγίου Νεομάρτυρος Δημητρίου  Μερκοβουνίου, για 47 συναπτά έτη.

 28 Οκτωβρίου 2023

Ευγενία  Παπαδοπούλου, ιστορικός

 Μαρία Παπαδοπούλου, κλασική φιλόλογος