Δολιανά | Ένας τόπος με ιστορία και δύσκολο αύριο

Του Παν. Βέμμου

Ο  <<χωριός>> ήταν η κοιτίδα του οικισμού που αποτέλεσε την οικονομική βάση και ο <<γιαλός>> για το ξεχειμώνιασμα και το λάδι. Βέβαια τα τελευταία 60 χρόνια αυτή η κατάσταση αλλάζει. Έτσι αναδείχθηκε ο <<γιαλός>> ως ο κύριος οικισμός και ο <<χωριός>> ως συμπλήρωμα. Η συνολική πληθυσμιακή συρρίκνωση είναι μια πραγματικότητα που επηρεάζει αρνητικά την εξέλιξη του χωριού. Αυτή η παρέμβαση δεν είναι μια πρόταση για να αλλάξει πορεία το χωριό, αλλά να επισημάνει κάποια στοιχεία, να προβληματίσει τους κατοίκους και τις αρχές ώστε με σύμπνοια, αλληλεγγύη και συλλογική προσπάθεια να προχωρήσει ο τόπος μπροστά.

Προτεραιότητα για τα ορεινά Δολιανά είναι η διάσωση του οικισμού από πιθανή πυρκαγιά. Ο περιορισμός των καλλιεργειών και της κτηνοτροφίας έχει στερήσει το χωριό από τις φυσικές του αντιπυρικές ζώνες. Η εξάπλωση του δάσους καλύπτει όλο πλέον τον οικισμό και ο καθαρισμός των πέριξ των σπιτιών χώρων είναι αδύνατος αφού η πλειοψηφία τους πλέον δεν είναι σε χρήση. Η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί συνολική αντιμετώπιση από την πυροσβεστική υπηρεσία. Η διάνοιξη του δρόμου Σχολεία-Βατερή και ο καθαρισμός των αγροτικών δρόμων και ζωνών αντιπυρικής προστασίας μπορεί να επιτρέπει την εύκολη πρόσβαση των πυροσβεστικών οχημάτων σε περίπτωση ανάγκης.

Ένα άλλο στοιχείο που μπορεί να συμβάλλει στην έγκαιρη προειδοποίηση των πυρκαγιών είναι η λειτουργία του πυροφυλάκειου στο Ζυγό με άμεση οπτική επαφή ενός ευρύτατου γεωγραφικού χώρου (Μαντινεία, Αργολίδα, Βόρεια Κυνουρία, Βόρεια Λακωνία), η οποία  μπορεί να αποτελέσει σοβαρό εργαλείο άμεσης αντιμετώπισης των πυρκαγιών.

Ο οικισμός των Άνω Δολιανών έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός, αυτό είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο για το παρόν και το μέλλον του. Μάλιστα έγιναν σημαντικές επενδύσεις με τη δημιουργία του δασικού χωριού, του Ξενώνα των Σχολείων και του αθλητικού κέντρου. Οι χώροι αυτοί ουσιαστικά δε λειτουργούν και δε γίνεται συντήρηση. Αύριο ίσως θα είναι αργά, σήμερα πρέπει να βρεθεί λύση.

Στο παρελθόν με κινητοποίηση απεφεύχθει η εγκατάσταση αιολικού πάρκου στον Άγιο Παντελεήμονα. Έγινε όμως στο Δραγούνι και Βέρβενα –Κουτρουφά. Στα Ζηνιά προχωρά η εγκατάσταση και προγραμματίζεται σε Άγιο Πέτρο, Κόζικα και Ζάβιτσα. Με αυτό τον τρόπο περικλείεται όλη η περιοχή πέριξ του Τάνου. Οι επιπτώσεις από αυτή την εξέλιξη θα είναι απρόβλεπτες ιδιαίτερα στο μικροκλίμα της περιοχής, στα νερά και στη καλλιέργεια της ελιάς.

Οι ανεμογεννήτριες ανεβάζουν την θερμοκρασία του εδάφους, πώς οι ανεμομείκτες στην Αργολίδα και μάλιστα λόγω του μεγέθους τους σε μεγάλη περιοχή. Με το ρεύμα αέρα που δημιουργούν στο έδαφος και την αύξηση της θερμοκρασίας αυξάνουν την εξάτμιση της υγρασίας και η εγκατάστασή τους σε 1000 και πάνω μέτρα αραιώνει την συμπύκνωση των νεφών και περιορίζει τις βροχοπτώσεις. Η άνοδος της θερμοκρασίας του εδάφους δεν επιτρέπει στην ελιά να ξεκουραστεί το χειμώνα και να έχει τη δύναμη την άνοιξη για να καρποδέσει. Οι συνέπειες αυτές από την κλιματική αλλαγή και τη δράση των ΑΠΕ γίνονται σταδιακά αντιληπτές. Στα διπλανά χωριά Αχλαδόκαμπο-Ανδρίτσα-Ελαιοχώρι, που τα αιολικά πάρκα έχουν εγκατασταθεί πάνω από 15 χρόνια, πολλές πηγές στέρεψαν, στα κεφαλάρια η παροχή νερού περιορίστηκε κάτω του μισού και στις ελιές περιορίστηκε η παραγωγή κάτω από το 10%. Στα μέρη μας υπάρχει προειδοποίηση, η εξάντληση πηγών και γεωτρήσεων στα ορεινά χωριά είναι γεγονός. Η ακαρπία επεκτείνεται στις ξερικές ελιές. Η υπόγεια ποσότητα νερού είναι μεγάλη στο γιαλό, δεν είναι όμως ανεξάντλητη. Απαιτείται η παρακολούθηση τόσο της ποιότητας όσο και της ποσότητας που αντλείται. Υδροδοτεί πλέον όλη την παραλιακή ζώνη του Δήμου και τις γεωργικές καλλιέργειες. Το νερό είναι αγαθό και ως τέτοιο πρέπει να προστατευθεί τόσο από την ιδιωτικοποίηση όσο και από την ανεξέλεγκτη αύξηση του κόστους άντλησης από τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας.

Θα μπορούσε ένα μικρό φωτοβολταικό πάρκο με συμμετοχή του Δήμου και των κατοίκων να εξασφαλίζει φτηνή ενέργεια άντλησης. Όμως τέτοιες ενέργειες δεν ευνοούνται από το πολιτικό σύστημα. Θα το ανεχθούμε!

Το αφήγημα του αγρότη επιχειρηματία καταρρέει στις μέρες μας, η τιμή του λαδιού, των ελιών και των άλλων αγροτικών προϊόντων γίνεται αντικείμενο αισχροκέρδειας, οι δε τιμές των γεωργικών εφοδίων, που είναι στα ύψη, συμβάλλουν στη φτωχοποίηση του αγρότη. Η ατομική λύση αποδεικνύεται φενάκη. Η συνεργασία πια κρίνεται όχι μόνο απαραίτητη αλλά και αναγκαία για την επιβίωση του τόπου μας.

Ένας ακόμη παράγοντας ανάκαμψής μπορεί να αποτελέσει η αξιοποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς (αρχαίας και βυζαντινής: βίλλα Ηρώδη του Αττικού και Μονή Λουκούς). Η ολοκλήρωση των εργασιών για την πρόσβαση του κοινού στο χώρο, καθώς και η δημιουργία αρχαιολογικού Μουσείου στον ίδιο χώρο όπως συμβαίνει σε Μυκήνες, Επίδαυρο, Τεγέα, Ολυμπία, Μεσσήνη και αλλού, θα είναι σε όφελος συνολικά της περιοχής. Άλλωστε τα περισσότερα εκθέματα του Μουσείου θα προέρχονται από τον ίδιο χώρο.

Η 18η Μαίου είναι επέτειος της μάχης σε Δολιανά και Βέρβενα. Ο κοινός εορτασμός και η προβολή της προσφοράς συνολικά της Κυνουρίας στον εθνικό απελευθερωτικό αγώνα πρέπει να είναι πάντα συνεκτικό στοιχείο της ιστορικής μας παράδοσης.

Από τον πατέρα μου είμαι Δολιανίτης, από τη μητέρα μου Βερβενιώτης και Καστρίτης, το ίδιο συμβαίνει για τους περισσότερους στην περιοχή. Η κοινή καταγωγή και η αγάπη για τον τόπο μας, είναι το στοιχείο που μας ενώνει. Αν σε αυτά προστεθεί η σύμπνοια, η αλληλεγγύη, η συλλογικότητα και η συνεργασία τότε μπορούμε να φέρουμε καλύτερες μέρες…

Δολιανά, Γενάρης 2025