Ο αγώνας ενάντια στο αιολικό MORES και προβληματισμοί για ορισμένες γνωμοδοτήσεις

Στις 12/9/2024 ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση για φορείς και πολίτες επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για τον ενιαίο αιολικό σταθμό MORES 298,2 MW της VOLTON σε Αρτεμίσιο, Μαίναλο, Πάρνωνα, Τσεμπερού. Η πρωτοφανής συμμετοχή πολιτών και φορέων στη διαβούλευση πιθανόν να αποτελεί ρεκόρ συμμετοχής σε διαβούλευση στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο! Το κείμενο αντιρρήσεων Δ11 που κατέθεσε ο δικηγόρος μας έφερε τον πρωτοφανή αριθμό των 6.047 υπογραφών (46 υπογραφές φορέων και 6.001 υπογραφές πολιτών) καθώς και τα επιπλέον σχόλια και 25 Δ11 από φορείς και πολίτες αποτυπώνουν τις σοβαρές ενστάσεις κατά του έργου. Παράλληλα με ομόφωνα αρνητικά ψηφίσματα οι Δήμοι Άργους-Μυκηνών, Μεγαλόπολης, Βόρειας Κυνουρίας και Τοπικές Κοινότητες δηλώνουν τη ρητή τους αντίθεση στο έργο.

Αντίστοιχα για το αιολικό MORES II 155,4 MW στο Νότιο Ταΰγετο στη Μάνη (που αποτελεί το 2ο τμήμα του έργου) κατατέθηκε Δ11 από δικηγόρο το οποίο συνυπογράφουν 5.425 πολίτες και φορείς, ενώ και πάλι κατατέθηκαν επιπλέον Δ11 από περισσότερους λογαριασμούς! Εξαιρετικά πολύτιμη υπήρξε και η συμμετοχή στις δύο διαβουλεύσεις της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, που κατέθεσε 2 Δ11 με σημαντικές επιστημονικές πληροφορίες για τις επιπτώσεις των αιολικών σταθμών στα πτηνά. Αρνητικός είναι και ο Δήμος Δυτικής Μάνης για το εν λόγω έργο. Να ειπωθεί ότι η συμβολή των πρωτοβουλιών SOS Μαίναλο, Save Mani's Mountains   και Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων είναι καθοριστική σε αυτόν τον αγώνα.

Όσον αφορά το αιολικό MORES, ουσιώδους σημασίας είναι επίσης η αρνητική γνωμοδότηση της Διεύθυνσης Δασών  Αργολίδας στις 16/9/2024 «καθώς η κατασκευή του εν λόγω έργου θα υποβαθμίσει περιβαλλοντικά και μη αναστρέψιμα όλη την περιοχή». Στην αναλυτική της γνωμοδότηση η Διεύθυνση Δασών Αργολίδας εκτιμά ότι θα θιγεί το προστατευτέο αντικείμενο, προκαλώντας σοβαρότατες επιπτώσεις στην σπάνια ορνιθοπανίδα και την προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 και Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) GR2510004 «Όρη Αρτεμίσιο και Λύρκειο» που επιπλέον συγκαταλέγεται στις 196 Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά (ΣΠΠ) με κωδικό GR118 «Όρη Αρτεμήσιο και Λύρκειο» όπου πρόκειται να εγκατασταθεί μέρος των ανεμογεννητριών (Α/Γ). Πέρα από τις τις ελλείψεις και ανακρίβειες της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου, η Υπηρεσία αναφέρει τόσο τον τεράστιο όγκο εκχωμάτων από εκβραχισμούς και επιχωμάτων κατά την κατασκευή του αιολικού και των έργων οδοποιίας στην ευρύτερη περιοχή όσο και την αδυναμία αποκατάστασης λόγω του υψομέτρου, των κλίσεων, του βραχώδους και των κατακρημνίσεων στα κατάντη των εκχωμάτων.

Εντύπωση ωστόσο προκαλεί η βιασύνη της Περιφερειακής Επιτροπής Χωροταξίας και Περιβάλλοντος (ΠΕΧΩΠ) της Περιφερειακής Ενότητας (ΠΕ) Αργολίδας να γνωμοδοτήσει από τις 22/8/2024 θετικά για τον αιολικό σταθμό MORES, πολύ πριν τις 12/9/2024 που έληγε ο χρόνος διαβούλευσης, γεγονός που δείχνει ότι δεν είχε το παραμικρό ενδιαφέρον να λάβει υπόψη της τη γνώμη του κοινού και των φορέων -ως όφειλε από το ρόλο της και τη νομοθεσία! Έτσι, όχι μόνο δεν έλαβε υπόψη τις χιλιάδες τεκμηριωμένες αντιρρήσεις φορέων και πολιτών αλλά και το ομόφωνα αρνητικό ψήφισμα του οικείου Δήμου Άργους Μυκηνών στις 6/9/2024 για το έργο (τακτική συνεδρίαση 29).

Στη γνωμοδότησή της η ΠΕΧΩΠ ΠΕ Αργολίδας δηλώνει αναρμόδια ως προς τις χαρακτηρισμένες δασικές εκτάσεις και την περιοχή Natura 2000 και ΖΕΠ GR2510004 «Όρη Αρτεμίσιο και Λύρκειο» και την ΣΠΠ GR118 «Όρη Αρτεμήσιο και Λύρκειο» που δεσμεύουν οι θέσεις εγκατάστασης των ανεμογεννητριών και της οδοποιίας. Η θετική της γνωμοδότηση περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο στο συμπέρασμα της Επιτροπής ότι όποια τμήματα του έργου δεν χαρακτηρίζονται δασικές εκτάσεις αποτελούν γεωργική γη μη υψηλής παραγωγικότητας. Πιο συγκεκριμένα:

«Η Επιτροπή δεν έχει αντίρρηση για τη χωροθέτηση του έργου καθώς αυτό δεν αναμένεται να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο γεωργικό περιβάλλον της Π.Ε. Αργολίδας, τη γεωργική παραγωγή και τους φυσικούς πόρους που προορίζονται για τη γεωργία.».

Από την άλλη, η Διεύθυνση Δασών  Αργολίδας στην από 16/9/2024 αρνητική γνωμοδότησή της αναφέρει σχετικά:

«Το πολύ μεγάλο υψόμετρο όπου τοποθετούνται οι Α/Γ σε συνδυασμό με τις μεγάλες επί το πλείστων κλίσεις εδάφους θα αποτελέσουν αφετηρία διαβρώσεων και θα συμβάλλουν στη δημιουργία νέων ρεμάτων με άγνωστες συνέπειες για τις αγροτικές περιοχές που βρίσκονται κατάντη.»

Εντονότατη έκπληξη μας προκαλεί και το θετικό ψήφισμα του Δήμου Τρίπολης στις 16/9/2024 για το αιολικό MORES! Στη συζήτηση αναφέρθηκαν οι επιπτώσεις των ανεμογεννητριών στο περιβάλλον και στην τοπική οικονομία και κοινωνία και εκφράστηκαν ανησυχίες για τις υπόλοιπες αιτήσεις βιομηχανικών ΑΠΕ στο Μαίναλο. Επισημάνθηκαν επίσης ο κορεσμός του Δικτύου και η επιβάρυνση στην περιοχή της Τσεμπερού όπου λειτουργεί ήδη αιολικό, ωστόσο υπερίσχυσαν οι θετικές ψήφοι. Θεωρούμε τους ισχυρισμούς ότι στο Βαλτέτσι (χαρακτηρισμένος Παραδοσιακός Οικισμός-ΦΕΚ 908/Δ/23-11-1998) και στην Τσεμπερού δεν είναι δάσος (πρόκειται για θεσμοθετημένο Καταφύγιο Άγριας Ζωής-ΦΕΚ 209/Β/29-02-1980) άρα μπορούν να τοποθετούνται ανεμογεννήτριες, ισοπεδωτικούς. Υπό αυτό το πρίσμα θα μπορούσαμε να πούμε ότι και στην αλπική ζώνη της Οστρακίνας στο Μαίναλο ή στις νησίδες του Αιγαίου δεν συναντάμε δάση αλλά αυτό δεν τα εξαιρεί από τόπους με μοναδικής σημασίας βιοποικιλότητα. Εντύπωση μας προκαλεί και η επίκληση σε «καθαρή» ενέργεια και φθηνό ρεύμα μέσω των ΑΠΕ, όταν πληρώνουμε το ακριβότερο ρεύμα στην Ευρώπη.

Διαπιστώνουμε από τις παραπάνω θετικές γνωμοδοτήσεις των δύο αιρετών Οργάνων Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α και Β Βαθμού ότι όχι μόνο δεν λαμβάνουν υπόψη τις τεκμηριωμένες αντιρρήσεις των πολιτών και των φορέων που συμμετείχαν στη διαβούλευση, εκ των οποίων και ο Τουριστικός Οργανισμός Πελοποννήσου, αλλά και τις κατευθύνσεις του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Πελοποννήσου» (ΦΕΚ 1485/Β/10-10-2003) που πρέπει να συνεκτιμώνται για την περιβαλλοντική αδειοδότηση αιολικών σταθμών σύμφωνα με το ΣτΕ (ΣτΕ 696/2016, 4981/2014, 4891/2013, 2499/2012 Ολομ.). Οι κατευθύνσεις του Περιφερειακού Πλαισίου στοχεύουν, μεταξύ άλλων, στην «ανάδειξη των περιοχών ιδιαίτερου φυσικού ενδιαφέροντος με παράλληλη προστασία και πρόβλεψη δραστηριοτήτων που θα ενισχύσουν την ανάπτυξη και θα αξιοποιούν χωρίς να υποβαθμίζουν την περιβαλλοντική τους αξία. (περιοχές NATURA 2000, υγροβιότοποι, ορεινοί δρόμοι, ποταμοί, λίμνες, οικοσυστήματα, φυσικά τοπία, κλπ.)». «Το φυσικό κάλλος των περιοχών της ενδοχώρας»  σε συνδυασμό με τους «εξαιρετικά σημαντικούς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο τουριστικούς πόρους (αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, παραδοσιακοί οικισμοί κ.λ.π.)» αποτελούν ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα για την Περιφέρεια Πελοποννήσου, η οποία βάσει του Πλαισίου της προσανατολίζεται στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ήπιου τουρισμού «με αναμενόμενες σοβαρές θετικές επιδράσεις στην ανάπτυξη των λοιπών παραγωγικών τομέων».

Οι κατευθύνσεις του Περιφερειακού Πλαισίου, καθώς και οι αρνητικές επιπτώσεις των αιολικών εργοστασίων στο τοπίο, στα προστατευτέα μνημεία της φύσης και του πολιτισμού και σε παρεμφερείς δραστηριότητες θεματικού, ήπιου τουρισμού, αν και δεν αξιολογούνται καθόλου από τη ΜΠΕ του έργου, τεκμηριώνονται μεταξύ άλλων στις ενστάσεις που στάλθηκαν στους Δήμους, στην Περιφέρεια και στις λοιπές Γνωμοδοτούσες Υπηρεσίες. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται η Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων  του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού, η οποία γνωμοδότησε θετικά με όρους-προϋποθέσεις για το αιολικό MORES στις 6/9/2024. Παρότι η Υπηρεσία αναφέρει ότι κατά τη γνωμοδότησή της λήφθησαν υπόψη οι τεκμηριωμένες ενστάσεις του «Δικτύου Φορέων Πολιτών ΠελοπόννηSOS», περιορίζει τη γνωμοδότησή της λέγοντας ότι τηρούνται οι ελάχιστες αποστάσεις των 500 μ. μεταξύ των φτερωτών των ανεμογεννητριών από αρχαιολογικούς χώρους, παραδοσιακούς οικισμούς και πολιτισμικά μνημεία όπως ορίζει το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ (ΦΕΚ 2464/Β/03-12-2008), με την εσφαλμένη αντίληψη ότι αυτό είναι αρκετό.

Ακόμη κι έτσι, στο Χωροταξικό για τις ΑΠΕ που επικαλείται η Υπηρεσία και στο Παράρτημα ΙΙ και ειδικότερα στον Πίνακα Γ. «Αποστάσεις από περιοχές και στοιχεία πολιτιστικής κληρονομιάς» ορίζεται ως ελάχιστη απόσταση από κηρυγμένα πολιτιστικά μνημεία και ιστορικούς τόπους η απόσταση 7d, όπου (d) είναι η διάμετρος της πτερωτής, και τουλάχιστον 500 μ. Η απόσταση των 500 μ. αφορά την περίπτωση που το 7d είναι μικρότερο από 500 μ. – τότε και μόνο τότε η απόσταση των 500 μ. ορίζεται ως η ελάχιστη απόσταση.  Στην περίπτωση του έργου MORES η απόσταση 7d ισούται με 7 x 136 = 952 μ. καθώς η διάμετρος πτερωτής κάθε Α/Γ είναι 136 μ. Έτσι προκύπτει ότι η ελάχιστη απόσταση από κηρυγμένα πολιτιστικά μνημεία και ιστορικούς τόπους ανέρχεται στην απόσταση των 952 μέτρων (7 x 136). Ωστόσο, όπως αναδεικνύεται και στο Δ11 που στάλθηκε στην Υπηρεσία «όπως προκύπτει από τον Πίνακα 8-11: Κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία στην περιοχή μελέτης στις σελ. 8-118 επ. της ΜΠΕ, τα ακόλουθα μνημεία βρίσκονται σε απόσταση μόλις 500 μ. από την πλησιέστερη Α/Γ του έργου:

1) Η Ι. Μονή Προδρόμου, η οποία βρίσκεται στην Περδικόβρυση της Δ.Ε. Β. Κυνουρίας έχει κηρυχθεί αρχαίο μνημείο βάσει της ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ30 /26891/512 (ΦΕΚ: 836/Β/1984-11-26), η οποία βρίσκεται σε απόσταση 500 μ. από την πλησιέστερη α/γ (βλ. σελ. 8-120 ΜΠΕ),

2) To Μετόχι Ι. Μονής Προδρόμου, το οποίο βρίσκεται στην Περδικόβρυση της Δ.Ε. Β. Κυνουρίας έχει κηρυχθεί αρχαίο μνημείο βάσει της ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ30 /26891/512 (ΦΕΚ: 836/Β/1984-11-26) βρίσκεται σε απόσταση 500 μ. από την πλησιέστερη α/γ (βλ. σελ. 8-120 ΜΠΕ).»,

Ταυτόχρονα, στο Δ11 που όπως επισημαίνει, έχει λάβει υπόψη της η Υπηρεσία, αναφέρονται επιπλέον πολιτιστικά μνημεία και το Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης «Δάσος Δενδρόκεδρων στην Κυνουρία Αρκαδίας» (ΦΕΚ 121/Δ/21-02-1980) για τα οποία η ΜΠΕ είτε δεν κάνει καμία αναφορά είτε δεν αναφέρει τις αποστάσεις, ως οφείλει.

Συνεπώς, η θετική γνωμοδότηση της Γενικής Διεύθυνσης Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων  του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού η οποία δηλώνει «H Υπηρεσίας μας, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4858/2021, δεν έχει αντίρρηση για το εν λόγω έργο, δεδομένου ότι πληροί σύμφωνα με την ανωτέρω ΚΥΑ τις ελάχιστες αποστάσεις» είναι έωλη.

Επιπλέον, η Υπηρεσία δεν εξετάζει τις επιπτώσεις του έργου με βάσει τα «Κριτήρια ένταξης των αιολικών εγκαταστάσεων στο τοπίο» του Παραρτήματος IV του Χωροταξικού για τις ΑΠΕ τα οποία αναφέρουν «Για την εκτίμηση της επίπτωσης μιας υπό αδειοδότηση αιολικής μονάδας στο τοπίο, λαμβάνεται υπόψη η οπτική παρεμβολή της από τα σημεία ‘ιδιαίτερου ενδιαφέροντος’ που ευρίσκονται εντός κύκλου και την κατηγορία χώρου που ανήκει σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα…»

Αναμένουμε από τις Γνωμοδοτούσες Υπηρεσίες αλλά και από την Αρμόδια Περιβαλλοντική Αρχή του συγκεκριμένου έργου και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να λάβουν υπόψη τις τεκμηριωμένες αντιρρήσεις μας για το υπό διαβούλευση αιολικό MORES το οποίο, μεταξύ άλλων, όπως αποτυπώνεται και στο κείμενο αντιρρήσεων Δ11:

- αποτελεί ένα ενιαίο έργο με το αιολικό MORES II της ίδιας εταιρείας στη Μάνη με το οποίο χρησιμοποιούν κοινές υποδομές και κοινή διασύνδεση με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας και η διακριτή περιβαλλοντική τους αδειοδότηση συνιστά παράνομη και απαγορευμένη κατάτμηση,

- θίγει ανεπανόρθωτα τη φυσική και πολιτισμική μας κληρονομιά, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την ταυτότητα της Πελοποννήσου καθώς και τις υφιστάμενες επενδύσεις των κατοίκων στην περιοχή,

- υποστηρίζεται από ελλιπή και ανακριβή ΜΠΕ που δεν εκτιμά πραγματικά και ουσιαστικά τις επιπτώσεις του σχεδιαζόμενου έργου

- υποστηρίζεται από ΜΠΕ που δεν εκτιμά τις συνεργιστικές – σωρευτικές του επιπτώσεις καθώς δεν αναφέρει καθόλου τα υπόλοιπα έργα και τα χαρακτηριστικά τους στην ευρύτερη περιοχή όπως οφείλει, ως αναπόσπαστο τμήμα της δέουσας εκτίμησης,

- δεν υποστηρίζεται από φωτορεαλιστικές απεικονίσεις, όπως ορίζεται,

- σημαντικό τμήμα των συνοδών του έργων εμπίπτει στη Δυτική και Στερεά Ελλάδα αλλά δεν έχουν κληθεί από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή να γνωμοδοτήσουν επί της ΜΠΕ ούτε το Περιφερειακό Συμβούλιο Δυτικής Ελλάδας, ούτε το Περιφερειακό Συμβούλιο Στερεάς Ελλάδας.

Δίκτυο Φορέων και Πολιτών ΠελοπόννηSOS