Οι υποδομές για το νερό στην εποχή της κλιματικής κρίσης

του Γιώργου Παπαηλιού*

Η κλιματική κρίση επιβάλλει μία σειρά από κρίσιμες παρεμβάσεις στον τρόπο υλοποίησης των δημόσιων και ιδιωτικών υποδομών,  στα υλικά, στον εξοπλισμό, στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις και στις μονάδες για την εκτροφή ζώων.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, δημιουργούνται  νέες ανάγκες για τη βελτίωση των υπαρχουσών υποδομών όσον αφορά στη διαχείριση των υδάτων, στο αρδευτικό και στο  πόσιμο νερό. Ταυτόχρονα δημιουργείται η ανάγκη για νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες, οι οποίες θα δώσουν κίνητρα για την βελτίωση της ποσότητας και της ποιότητας του νερού, αλλά και για την  ανακύκλωση, όπου αυτό είναι εφικτό.

Η διαχείριση των υδάτων στον αγροτικό τομέα  κυμαίνεται από 76,6 % έως 91,5 % ως προς τη χρήση για άρδευση ανά Περιφέρεια.

Υπάρχουν 450 ΓΟΕΒ και ΤΟΕΒ περίπου. Άλλοι  λειτουργούν υποδειγματικά, άλλοι υπολειτουργούν, άλλοι δεν λειτουργούν, άλλοι είναι σε οικονομική ρύθμιση και άλλοι  είναι καταχρεωμένοι.

Δυστυχώς, ο υδροκεφαλισμός, και στις επιμέρους Περιφέρειες και στις Περιφερειακές Ενότητες, και τα προβλήματα με τους καταχρεωμένους ΓΟΕΒ και ΤΟΕΒ δημιουργούν περιοχές διαφορετικών ταχυτήτων ως προς τη διαχείριση του νερού.

Τα προηγούμενα χρόνια υπήρξαν αλλεπάλληλες παρεμβάσεις, με  υπερβολικό κόστος άντλησης, γεγονός που έχει προκαλέσει   πίεση στις τιμές παραγωγού. Αυτές οι παρεμβάσεις έχουν προκαλέσει αντίστοιχη πίεση και στα τουριστικά νησιά, όπου υπάρχει αγροτική παραγωγή και η κατανάλωση αλλάζει ανά χρονική περίοδο.

Οι καταστροφές  στη Θεσσαλία, αλλά και αλλού,  αποδεικνύουν ότι χρειάζεται να αλλάξει ο  τρόπος διαχείρισης των υδάτων στο πλαίσιο της ευρύτερης διαχείρισης του περιβάλλοντος.

Τα επόμενα χρόνια υπολογίζεται ότι η Μεσόγειος θα πληγεί από αλλεπάλληλες ξηρασίες αλλά και από την άνοδο της στάθμης του νερού. Αυτό αναμένεται να προκαλέσει προβλήματα σε αγροτικές και παραλιακές εκτάσεις, σε παραλίμνιες και παραποτάμιες περιοχές.

Η σχετική προετοιμασία γι΄ αυτές τις μεγάλες αλλαγές είναι πλημμελής.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις μελέτες, υπάρχουν 14 υδάτινα διαμερίσματα, τα οποία διακρίνονται σε επιφανειακά και υπόγεια και 46 λεκάνες απορροής ποταμών. Η σχετική κοινοτική οδηγία-πλαίσιο προβλέπει 4 κατηγορίες επιφανειακών υδάτων, τα ποτάμια, τις λίμνες, τα μεταβατικά και τα παράκτια νερά. Στη χώρα μας έχουν χαρτογραφηθεί, 1.781 επιφανειακά και 565 υπόγεια, υδατικά συστήματα.

Οι καταστροφές  της Θεσσαλίας, κατά τις οποίες υπήρξε απώλεια  μεγάλου μέρους του εξοπλισμού για το νερό, έδειξαν, ότι ο τρόπος λειτουργίας του  παρελθόντος ως προς τη διαχείριση των υδάτων δεν μπορεί να συνεχιστεί. Χρειάζεται αλλαγή υποδείγματος και ταυτόχρονα  διασύνδεση των κεντρικών έργων υποδομής με ορφανές αγροτικές υποδομές.

Το κόστος του νερού δεν αφορά μόνον στην πόση, στην άρδευση και στον καθαρισμό των μονάδων, αλλά και στην ευζωία των ζώων.

Η Ελλάδα, ενώ έχει βελτιώσει τα μεγέθη ως προς τη χρήση πράσινων ενεργειακών συστημάτων στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις, υπολείπεται στην ορθολογική χρήση των υδάτων.

Η δορυφορική γεωργία επιτρέπει την ορθολογικότερη χρήση τους. Το πόσιμο νερό αποτελεί μόλις το 3 % του νερού του πλανήτη και επιβάλλεται το επόμενο διάστημα να συνεχιστούν οι επενδύσεις στο νερό τόσο από πλευράς της πολιτείας, κεντρικής και αυτοδιοίκησης, όσο κι από  πλευράς  των ιδιωτών.

Πέρα από τις όποιες δράσεις έχει εντάξει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων στο πλαίσιο της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2021-2027 για αρδευτικά έργα, λιμνοδεξαμενές και φράγματα για χειμερινές απορροές, τεχνητό εμπλουτισμό υπόγειων υδάτων και ανακαίνιση δικτύων από γεωτρήσεις, επείγει να υπάρξει ολοκληρωμένος σχεδιασμός για τη διαχείριση των υδάτων, βάσει των νέων δεδομένων  που συνδέονται με την κλιματική κρίση.

Και βέβαια, δεδομένης της σύνδεσης της άντλησης του νερού με το ηλεκτρικό ρεύμα,  το πρόβλημα της διαχείρισης του νερού,  δεν μπορεί να επιλυθεί, αν το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών  της ΔΕΗ παραμείνει υπό ιδιωτικό έλεγχο .

Η Ελλάδα οφείλει να κινηθεί προς την κατεύθυνση εξοικονόμησης νερού με σύγχρονα δημόσια δίκτυα και επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα, μείωσης της σπατάλης του νερού, βελτίωσης των πεπαλαιωμένων δικτύων για άρδευση, πολλαπλασιασμού των αρδευτικών έργων και βελτίωσης των μεγεθών ανακύκλωσης του νερού και της ποιότητας του νερού.

Σ’ αυτό το πλαίσιο,  το νερό δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως εμπόρευμα-προϊόν συναλλαγής, όπως συμβαίνει με την κυβέρνηση της ΝΔ, αλλά να παραμείνει δημόσιο κοινωνικό αγαθό για όλους τους πολίτες.

*Ο Γιώργος Παπαηλιού είναι βουλευτής Αρκαδίας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία-κοινοβουλευτικός τομεάρχης για την κτηνοτροφία