Για τις μαθητικές παρελάσεις
Υπό την ιδιότητά μου, άλλοτε ως προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Τρίπολης, άλλοτε ως απλού δημοτικού συμβούλου, παρακολουθούσα τις παρελάσεις στην πόλη μου από την εξέδρα των «επισήμων». Κι άλλες φορές, παρά τις παραπάνω δύο ιδιότητες, από το πεζοδρόμιο, μαζί με όλους τους υπόλοιπους συμπολίτες, όταν μάλιστα συμμετείχαν – παρήλαυναν τα παιδιά μου. Δεν με είχε απασχολήσει ιδιαίτερα το ζήτημα που άκουγα να αναφέρεται, αν δηλ. πρέπει να καταργηθεί η μαθητική παρέλαση.
Τις προηγούμενες μέρες στο διαδίκτυο απλώθηκε μια μεγάλη κουβέντα. Πρέπει να καταργηθούν, φανατικά η μια πλευρά, χωρίς βέβαια ιδιαίτερη τεκμηρίωση. Δεν πρέπει η άλλη πλευρά, πάλι χωρίς τεκμηρίωση ιδιαίτερη. Κι ένα φίλος, ο Αριστείδης μόνο, έγραφε και ξαναέγραφε, επιχειρηματολογώντας, για την αναγκαιότητά τους. ΄Ολοι οι άλλοι ένθεν κακείθεν θεωρούσαν ότι είναι τόσο αυτονόητο και το μεν και το δε, ώστε δεν χρειαζόταν αιτιολογία, σοβαρή. Επίσης, παρακινήθηκα από τις δηλώσεις του κ. Κουράκη, υπευθύνου του τομέα παιδείας του Συριζα, ο οποίος, αν μεταφέρθηκαν σωστά δηλώσεις του, είπε ότι ο Συριζα θα τις καταργήσει. Και όσο ήταν ένα κόμμα του 3-4% , πάει καλά, αλλά αξιωματική αντιπολίτευση και αυριανή ενδεχόμενη κυβέρνηση, με έκανε να το σκεφτώ πιο ζεστά. Δεν κρύβω ότι παρακινήθηκα και από πολλές αναφορές για το θέμα από ανθρώπους περί τον πολιτικό χώρο, στον οποίο ανήκω. Ξεκαθαρίζω από την αρχή ότι δεν αποδίδω επίθετα «εθνομηδενιστές» κλπ, σε όσους έχουν άλλη άποψη από τη δική μου, όπως κι εγώ δεν θέλω αντίστροφα επίθετα «εθνίκι» κλπ.
Πήγα λοιπόν σήμερα στην παρέλαση, με μάτια ανοιχτά και χωρίς προκαταλήψεις στη σκέψη μου, να βλέπω και ταυτόχρονα να σκέπτομαι τα όσα διάβασα, ώστε να διαμορφώσω μια δική μου γνώμη. ΄Ηταν και ο καιρός καλός και βοήθησε ίσως στην εικόνα, ήταν μια καλή εικόνα. Οι μαθητές δεν φάνηκε να αγκομαχούν, χαρούμενα πρόσωπα είχαν, με όμορφες και απλές στολές, συνήθως ένα τζιν παντελόνι με ένα λευκό πουκάμισο τα αγόρια και μια σκούρα φούστα με λευκό πουκάμισο τα κορίτσια, διεκρίνοντο δε τα σχολεία από το διαφορετικό χρώμα φουλαριού ή γραβάτας. Υπήρχαν και οι άλλοι με παραδοσιακές στολές, από όλα τα μέρη της Ελλάδας. Γονείς ή παππούδες και γιαγιάδες στους δρόμους, με έντονη την επιθυμία να δουν τα παιδιά τους να παρελαύνουν. Ααα παρεμπιπτόντως, μην το ξεχάσω. Παρήλασαν και παιδάκια από το ειδικό σχολείο (ΕΕΚ) και πήραν το περισσότερο χειροκρότημα, χαρούμενα.
1) Επιχείρημα πρώτο: Τα ελληνόπουλα πράγματι δεν γνωρίζουν πολλές φορές στοιχειώδη για το ιστορικό γεγονός που γιορτάζεται και για το οποίο παρελαύνουν. Αυτό είναι δεδομένο, μάλιστα πολλές φορές δείχνει η τηλεόραση δηλώσεις τους, που το αποδεικνύουν, αν και θεωρώ ότι στα πλαίσια της τηλεθέασης τα κανάλια επιλέγουν τις πιο περίεργες απαντήσεις να δείξουν. Τούτο σημαίνει ότι κάτι σίγουρα πρέπει να αλλάξει στο γιορτασμό των εθνικών γιορτών, τόσο μέσα στο σχολείο, όσο και έξω στην κοινωνία. Σοβαρές συζητήσεις, αναλύσεις, παρουσιάσεις, ντοκουμέντα, ερωτοαπαντήσεις. Αυτό είναι το κύριο, αν θέλουμε να μιλάμε για ιστορική μνήμη και πολύτιμα συμπεράσματα που εξάγονται από την ιστορία και όχι βέβαια η παρέλαση. Αυτό όμως αφορά πρωτίστως τους εκπαιδευτικούς μας, μπορούν και πρέπει να το κάνουν μέσα στο σχολείο τις δύο προηγούμενες μέρες και όχι να το αντιμετωπίζουν ως μια τυπική διαδικασία διεκπεραίωσης μιας γιορτής, με τον ίδιο σκηνοθετικά τρόπο. Υπάρχουν, νομίζω, πολύ καλά παραδείγματα εκπαιδευτικών που κάνουν ορθή δουλειά, όπως και το αντίθετο. Πιστεύω επίσης ότι έχουν μια αυτονομία και πρωτοβουλία στις σχετικές δράσεις τους. Επειδή αυτό είναι το σπουδαιότερο επιχείρημα εκείνων που λένε να καταργηθούν οι παρελάσεις και να δοθεί βάρος στα παραπάνω, ειλικρινά δεν μπορώ να νοήσω πώς και γιατί αν καταργηθούν οι μαθητικές παρελάσεις θα δώσουν οι εκπαιδευτικοί περισσότερο βάρος, στο ιστορικό γεγονός. Η παρέλαση κράτησε 40 λεπτά της ώρας. ΄Αντε να είχε απασχολήσει την όλη εκπαιδευτική κοινότητα άλλες 2-3 ώρες τις προηγούμενες μέρες. Θέλω να πω και χωρίς να καταργηθεί η μαθητική παρέλαση η ορθή και ουσιαστική αναφορά στο ιστορικό γεγονός, μπορεί μάλλον να γίνει. Αν δεν γίνεται, ας ψάξουμε αλλού την αιτία. Και να διορθώσουμε αυτήν. Και τότε ας συζητήσουμε και τα των παρελάσεων.
Φυσικά εκτός από τους εκπαιδευτικούς όσον αφορά τους μαθητές, για την υπόλοιπη κοινωνία πρέπει να αναλάβουν ρόλο ουσιαστικότερο οι Δήμοι, διάφοροι πολιτιστικοί φορείς κλπ, ώστε σε κάθε πόλη ή περιοχή να μην εξαντλείται ο όλος γιορτασμός σε μια παρέλαση, αλλά κι αυτούς δεν νομίζω ότι τους εμπόδισε η παρέλαση να κάνουν τα υπόλοιπα. Ας το κοιτάξουν, πρέπει, είναι νέα παιδιά που δεν γνωρίζουν καν τι δεινά επέφερε στην ανθρωπότητα ο ναζισμός και ο φασισμός και στην ίδια τους την πατρίδα.
2) Επιχείρημα δεύτερο: Ένα άλλο επιχείρημα που άκουσα ήταν ότι οι μαθητές βαριούνται την υποχρεωτικότητα της παρέλασης και το κάνουν ένα είδος χαβαλέ, ας πούμε. (Επειδή είμαι παλιός, πρόλαβα το υποχρεωτικόν, θυμάμαι ως και με αποβολές απειλούμαστε και πολλά παιδιά να μην θέλουν, για δικούς τους λόγους, να παρελάσουν. Ορισμένα για πολύ σοβαρούς λόγους, όπως π.χ. δεν είχαν τα χρήματα να αγοράσουν το συγκεκριμένο γκρί πουλόβερ που επιβαλλόταν νάχουμε, αλλά δεν χώραγε 2η κουβέντα!!!). Διαφωνώντας, λοιπόν, με το υποχρεωτικόν που θεωρούσα ότι ισχύει ήμουν φτιαγμένος να έχω τις αντιρρήσεις μου. Από τον όγκο όμως των μαθητών κατάλαβα ότι δεν παρελαύνουν όλοι και ρώτησα αρμοδίους της εκπαίδευσης. Μου ανάφεραν ότι πράγματι δεν παρελαύνουν όλοι, αλλά περίπου το 25-30% των μαθητών, οι άλλοι θα παρελάσουν την επόμενη φορά και αν κάποιο παιδί δηλώσει ότι δεν επιθυμεί να παρελάσει, πράγματι δεν παρελαύνει, χωρίς συνέπεια, απολύτως φυσιολογικό, θεωρείται, λέει. (Ελπίζω να είναι αληθή αυτά, γιατί δεν αποτελούν δικές μου γνώσεις, αλλά μεταφορά των όσων μου είπαν).
Συνεπώς και το 2ο επιχείρημα του υποχρεωτικού δεν στέκει.
3) Επιχείρημα τρίτο: Η παρέλαση δείχνει μια κοινωνία μιλιταριστική κλπ. Για να μην καγχάσουν κάποιοι «υπερπατριώτες» για το άτοπον του επιχειρήματος, ας μην καγχάσουν. Πράγματι πρόλαβα στο σχολείο πρόβες επί προβών, τύμπανα, σάλπιγγες, βηματισμούς επί πενθήμερον, τουλάχιστον, πριν την παρέλαση. Ε όχι κι έτσι, λοιπόν. Εκείνο ήταν πραγματικά μια στρατικοποίηση, που κρατούσε τόσο πολύ χρονικά ώστε, ναι, δεν υπήρχε χρόνος για οτιδήποτε άλλο. Επρόκειτο για την απόλυτη διαστροφή εορτασμού μιας εθνικής γιορτής.
Όμως σήμερα δεν φαίνεται να είναι έτσι. Η όποια προετοιμασία δεν διαρκεί παρά ελάχιστα. Βέβαια το να μπορεί ο νέος να περπατά είτε σε παρέλαση είτε οπουδήποτε αλλού, με τρόπο που δείχνει ένα γυμνασμένο σώμα, κάποιον που ελέγχει τέλος πάντων τα άκρα του και όχι «ατσούμπαλα», ας μην υποτιμάται (οι αρχαίοι ΄Ελληνες με τα γυμναστήρια τόχουν πει κι αυτό), αλά κι αυτό είναι ένα άλλο θέμα. Στο σημείο αυτό ας μου επιτραπεί ένα παράδειγμα. Είχα τελειώσει τη διετή στρατιωτική μου θητεία τέλος 1981. Ξαφνικά Σεπτέμβρη 1987 μου ήρθε μια πρόσκληση για μετεκπαίδευση – άσκηση να βρίσκομαι, λέει, κάπου κοντά στη Σκύδρα – Γιαννιτσά, για 15 μέρες. Είχαμε μαζευτεί εκεί λοιπόν από διάφορα μέρη της χώρας, ούτε καν γνωριζόμαστε μεταξύ μας, η αλήθεια είναι ότι ούτε καταλάβαμε τι ακριβώς κάναμε. Καταλύσαμε σε ένα κτίριο μερικές μέρες, πήγαμε και με κάτι αντίσκηνα κοντά σε ένα ποτάμι άλλες 2-3 μέρες, κάπως άπλυτοι, κάπως βαριόμαστε, άλλοι είχαμε αφήσει τις δουλειές μας, είχαμε παιδιά κλπ. Ξαφνικά μας λένε, μια μέρα, αυτό ήταν, τελείωσε η άσκηση, μια μικρή παρέλαση και φεύγετε σήμερα! Σε μια ερημιά στην ύπαιθρο, ούτε μας έβλεπε κανείς, είχε στηθεί μια πολύ μικρή εξέδρα, ήσαν πάνω 2-3 αξιωματικοί όλοι κι όλοι. Ξεκινήσαμε έτσι βαριεστημένοι, με άλυτες αρβύλες πολλοί, με ρούχα σχετικά βρώμικα,
περίπου πριν την εξέδρα και πηγαίναμε «παρέλαση», ούτε βήμα ούτε τίποτα. Χωρίς να έχουμε καν συνεννοηθεί, 15-
πριν την εξέδρα, αρχίζουμε ξαφνικά όλοι σχεδόν μαζί, έναν κανονικό ωραίο βηματισμό, περάσαμε και τελείωσε. Ούτε μας υποχρέωσε κανείς, το κάναμε έτσι για την αξιοπρέπειά μας, ίσως.
4) Επιχείρημα τέταρτο: Γιατί οι μαθητές να στρέφουν το κεφάλι προς τους επισήμους. Αφού αναφέρω ότι στην εξέδρα δεν ήταν και το «βαρύ πυροβολικό της επισημότητας», ήταν δύο από τους βουλευτές του νομού, ο περιφερειάρχης, ο Δήμαρχος και τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου, αυτοί έχουν εκλεγεί, τι να κάνουμε τώρα; δεν με βρίσκει αντίθετο το επιχείρημα αυτό. Εξάλλου δεν το στρέφουν έτσι αλλιώς οι περισσότεροι μαθητές. Θα μπορούσε πράγματι να υπάρχει μια μορφή παρέλασης όπου δεν θα χρειαζόταν η στροφή της κεφαλής προς τους επισήμους. Ας το συζητήσουμε.
5) Επιχείρημα πέμπτο: Θα πάνε οι ΄Ελληνες γονείς να καμαρώνουν τα βλαστάρια τους και θα κουνάνε τις σημαίες, και θα αισθανθούν ανάταση εθνικού φρονήματος, την ίδια στιγμή που η κοινωνία μας ρέπει προς τον αυταρχισμό, την ανομία, μεγάλη ή μικρή και βρίσκεται σε αφασία. Πράγματι δέχομαι ότι έτσι είναι η κοινωνία μας σήμερα και πρέπει επειγόντως να αλλάξει. Αν δεν αλλάζει .. ε, δεν νομίζω ότι την εμποδίζει η μαθητική παρέλαση. Και τέλος πάντων, μην τρελαθούμε κιόλας, δεν είναι κακό ο γονιός ή ο παππούς να θέλει να καμαρώσει το παιδί του. Ανθρώπινο είναι, μακάρι να του έλεγε στο σπίτι και ορισμένα πράγματα, αν γνωρίζει για το ιστορικό γεγονός, παράλληλα, αλλά δεν τον εμποδίζει η παρέλαση σ΄ αυτό.
6) Πριν γράψω το άρθρο αυτό (μου βγήκε και κάμποσο, αλλά δεν μπορώ τα τσιτάτα), τελειώνοντας η παρέλαση, ρωτούσα στο δρόμο μαθητές, αν τους άρεσε που παρέλασαν ή αν ήθελαν να το έχουν αποφύγει. Ρώτησα περίπου 10, όλοι μα όλοι μου απάντησαν κατηγορηματικά ότι το ήθελαν και τους άρεσε. Μήπως, λέω, μήπως έχουμε στρεβλή εικόνα και απλώς την αναπαράγουμε, όσοι πιστεύουν ότι οι μαθητές είναι μες στη γκρίνια; Βέβαια δεν τους ρώτησα τι γιορτάζουμε σήμερα, αλλά αυτό ήδη το έχω αναφέρει παραπάνω, τι πρέπει να κάνει το σχολείο και η κοινωνία στο σύνολό της.
Αυτά έχω να μεταφέρω εγώ. Βέβαια μπορεί να είμαι επηρεασμένος, αν και προσπάθησα για το αντίθετο. Ο πατέρας μου Θεόδωρος Δελφάκης πολέμησε 7 μήνες στην Αλβανία, ολόκληρη ιστορία, που την έχω δημοσιοποιήσει. Ο αδελφός της μάνας μου Ηλίας Δήμος, σκοτώθηκε στη μάχη της Κρήτης το 1941. Τους πήραν χωρίς καμιά εκπαίδευση σχεδόν, 1-2 μήνες φαντάροι ήσαν. Ο παππούς μου είχε πολεμήσει στη Μ. Ασία, είχε ένα τραύμα από σφαίρα στη γάμπα του, τόβλεπα παιδί τον ρώταγα και μούλεγε. Αλλά νομίζω θεμιτό είναι, ο καθένας κομίζει αυτό που έτυχε να είναι, δεν κομίζω επηρεασμένος μόνο εγώ και ο άλλος που μπορεί να θεωρεί ότι αντί για παρέλαση ας πάνε στα κλαμπ (τόκαναν αμέσως μετά την παρέλαση οι μαθητές, είδα), ε κι αυτός κάτι κομίζει.
Τέλος. Δεν θεωρώ το όλο πως έχει μια δογματική αρχή, για τούτο ή το άλλο, ώστε να χρειάζεται τόση μεγάλη κουβέντα που υπήρξε τις δύο προηγούμενες μέρες. Είμαι έτοιμος να δεχθώ οποιαδήποτε άλλη άποψη, αλλά τεκμηριωμένη, παρακαλώ, όχι έτσι για τον «εκσυγχρονισμό» και μόνο. Οι εκσυγχρονισμοί που γίνονται βιαίως, οδηγούν σε εκτρώματα. Θα μπορούσε να πει κανείς π.χ. κάτι που έχω δει στο εξωτερικό. Φορούν παραδοσιακές στολές και γυρίζουν στους δρόμους κλπ. Αλλά, ΟΧΙ στο ένα, ΟΧΙ στο άλλο, νέτα σκέτα, δεν πείθει.
(Με χαρά είδα πολλούς φίλους μου που έλεγαν να καταργηθούν τώρα!! να χαίρονται που κυκλοφόρησαν φωτογραφίες με έγχρωμο παιδάκι να κρατά την ελληνική σημαία. Κι εγώ χαίρομαι γι αυτό. Ιδού πολύ ωραίες εικόνες από τις παρελάσεις).
Νίκος Δελφάκης, δικηγόρος,
Τρίπολη 28 Οκτωβρίου 2013