Κάθε σύγχρονο κόμμα οφείλει να ακολουθεί ένα μοντέλο προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις της εποχής του. Το μοντέλο αυτό πρέπει να εναρμονίζεται με τις αρχές και τη φυσιογνωμία του κόμματος. Το μοντέλο του κόμματος δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να καταστεί το κόμμα αποτελεσματικό και αποδοτικό πολιτικά και να επιτύχει συγκεκριμένα πολιτικά αποτελέσματα. Το μοντέλο το οποίο οφείλει να ακολουθηθεί από ένα σύγχρονο αριστερό κόμμα, πρέπει να λάβει υπόψη του τα τρέχοντα ζητήματα πολιτικής, σε ένα ευρύτερο σύνθετο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον.
Υπό το πρίσμα αυτό, παλαιότεροι κοινωνικοί αγώνες ή ορόσημα, όπως οι Διεθνείς ή η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, δεν είναι πια επίκαιρα. Η ύπαρξή τους μπορεί να αποτελέσει ιστορικό μάθημα που ωφελεί στην κατανόηση των πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών, αλλά όχι κύριο αντικείμενο για τα πολιτικά του παρόντος και του μέλλοντος. Το μοντέλο του σύγχρονου αριστερού πολιτικού κόμματος οφείλει να λάβει υπόψη τις εξελίξεις στους τομείς της κλιματικής αλλαγής, των μεταναστευτικών ροών και των κοινωνικών συμμαχιών (Κοτσακάς & Τεμπονέρας, 2021).
Το μοντέλο που οφείλει να ακολουθήσει ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία στις σημερινές συνθήκες, πρέπει να είναι μοντέλο προσανατολισμένο στη συμμετοχή από τη βάση. Η συμμετοχή από τη βάση λαμβάνει υπόψη τις σημερινές αυξημένες μορφωτικές και πληροφοριακές δυνατότητες των ατόμων και ταυτόχρονα απομακρύνεται από πυραμιδικά μοντέλα και αντιλήψεις του παρελθόντος που βασίζονται στην ύπαρξη ισχυρών πόλων, όπως μοντέλα του υπαρκτού σοσιαλισμού, που πλέον έχει καταρρεύσει. Η συμμετοχή από τη βάση δίνει τη δυνατότητα έκφρασης και συμμετοχής σε όλους και κυρίως στους νέους, απομακρύνοντας τους από ένταξη σε ακραία κινήματα και μορφώματα, ενώ ταυτόχρονα ενσωματώνει νέες ιδέες και προβληματισμούς στην κομματική σκέψη.
Υπό τις σημερινές συνθήκες, είναι απαραίτητο ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. να ακολουθήσει το μοντέλο της ύπαρξης στελεχών δύο κατηγοριών. Μια κατηγορία στελεχών που θα έχει πλήρη δικαιώματα και υποχρεώσεις, σε αντίθεση με μια άλλη κατηγορία που θα έχει πιο περιορισμένα. Το μοντέλο αυτό βρίσκεται εγγύτερα στις απομακρυσμένες περιοχές που έχουν τη δική τους δυναμική και δύναται να επεκταθεί στοχευμένα στη βάση κοινωνικών συμμαχιών. Οι συμμαχίες αυτές θα περιλαμβάνουν τα τοπικά αιτήματα και απόψεις, δίνοντας τη δυνατότητα απόκτησης και εκλογικών ωφελημάτων σε τοπικές και εθνικές εκλογές.
Αντίθετα, ένα πλήρως ελεγχόμενο από την ηγεσία κομματικό δυναμικό, το οποίο θα συνοδεύεται από μια ασαφώς διευρυνόμενη βάση, θα καταστήσει ανεδαφική την απόκτηση πλεονεκτημάτων. Οι κοινωνικές συμμαχίες ήταν ανέκαθεν και ακόμα περισσότερο στα σύγχρονα μεταβαλλόμενα πολιτικά περιβάλλοντα, ένα ισχυρό όπλο στη διάθεση κομμάτων που ενώ έχουν μια ευρεία λαϊκή υποστήριξη, επιδιώκουν μέσω αυτών να επιτύχουν την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Οι κοινωνικές συμμαχίες δεν αφορούν τις συμμαχίες μεταξύ κομμάτων, αλλά μεταξύ συμμαχιών ενός συνασπισμού υπεράσπισης, δηλαδή ουσιαστικά ομάδας, που ανήκει σε ένα κόμμα, όπως εν προκειμένω ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και συνασπισμού υπεράσπισης, του οποίου οι υποστηρικτές δεν ανήκουν στο κόμμα αυτό, αλλά σε άλλα πολιτικά κόμματα. Οσον αφορά, όμως, τις γενικότερες πολιτικές συμμαχίες, η θεωρία προβλέπει τις τεχνικές πειθούς μέσω ανταλλαγμάτων για την προσέλκυση οπαδών στις ομάδες που απαρτίζουν τους συνασπισμούς.
Η κοινωνική ψυχολογία περιγράφει με ακρίβεια τόσο τους τρόπους όσο και τα οφέλη από τη δημιουργία των συνασπισμών υπεράσπισης και της προσέλκυσης οπαδών σε αυτούς. Η πολιτικοοικονομική ζωή μιας χώρας είναι αυτή που καθορίζει τις απαιτήσεις προκειμένου να εμφανιστεί το φαινόμενο των συνασπισμών υπεράσπισης (Κομμάτης, 2018). Οσον αφορά παραδείγματα κοινωνικών συμμαχιών, θα μπορούσε να αναφερθεί η συμμαχία με τους εκπροσώπους των δικηγορικών συλλόγων σε ορισμένα θέματα.
Οι δικηγορικοί σύλλογοι, αν και εκπροσωπούνται πολλές φορές από άτομα εκτός ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., άτομα τα οποία έχουν έναν σαφώς πιο κεντρώο προσανατολισμό, έχουν πάρει σαφείς θέσεις όσον αφορά το θέμα της προστασίας της πρώτης κατοικίας διαχρονικά. Μια τέτοια συμμαχία θα μπορούσε να είναι επωφελής με πολιτικούς όρους, αφού θα μπορούσε να φέρει αποτελέσματα αλλαγής πολιτικής στο θέμα της προστασίας της πρώτης κατοικίας, αλλά και πολιτικά αποτελέσματα προς το ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. (iEidiseis.gr, 2020). Η κοινωνική συμφωνία για την πράσινη μετάβαση αποτελεί μια κοινωνική συμφωνία που ευρίσκεται στο σχέδιο των προγραμματικών θέσεων του κόμματος.
Ως γνωστόν, το σχέδιο αυτό δέχεται τον σχεδιασμό των αριστερών δυνάμεων για την πράσινη μετάβαση, στο νέο ενεργειακό και οικονομικό υπόδειγμα, δίδοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στη συμμετοχή των πολλών στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ και στην κοινωνική δικαιοσύνη στη συμμετοχή στη μετάβαση αυτή. Οπότε, μια συμμαχία με τις οικολογικές δυνάμεις που δρουν για την προστασία του περιβάλλοντος και όλες τις τοπικές δυνάμεις που δρουν στην κατεύθυνση αυτή μπορεί να είναι επωφελής για την αποδοχή των δράσεων από τις τοπικές κοινωνίες και τη δημιουργία πολιτικά επωφελών αποτελεσμάτων (ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., 2021).
Συμπερασματικά, το μοντέλο της διαμόρφωσης πολιτικής από τη βάση σε συνδυασμό με τις κοινωνικές συμμαχίες προκρίνεται ως πιο αποτελεσματικό στις σημερινές συνθήκες. Οι κοινωνικές συμμαχίες δύνανται να παίξουν σημαντικό ρόλο στο ελληνικό πολιτικό πεδίο, με σημαντικά πολιτικά αποτελέσματα για τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο πολιτικός σχεδιασμός σε ανώτερο επίπεδο, προκειμένου να υιοθετήσει αυτόν τον τρόπο σκέψης, σε συνδυασμό με τις κατάλληλες τεχνικές σε νομαρχιακό και τοπικό επίπεδο που θα παράγουν πολιτική προς το συμφέρον των τοπικών κοινωνιών, είναι ο συνδυασμός που μπορεί να αξιοποιήσει τις συμμαχίες αυτές με τον καλύτερο και ωφελιμότερο πολιτικά τρόπο.
* Συντονιστής της Οργάνωσης Μελών Δυτικού Τομέα Δήμου Τρίπολης του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης