25 χρόνια από την κορύφωση της κρίσης στα Ίμια

Του Τάσου Αντωνίου
Μέλος του Γραφείου της Επιτροπής Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ

Συμπληρώνονται φέτος 25 χρόνια από την κορύφωση της κρίσης στα Ίμια, που ολοκληρώθηκε με την παρέμβαση των ΗΠΑ και οδήγησε στην επιβολή από την τουρκική πλευρά της πολιτικής των «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο.

Όσα έχουν ακολουθήσει τα 25 αυτά χρόνια σαν επιπτώσεις αυτής της κρίσης, όλη αυτή η αλυσίδα γεγονότων που φτάνει μέχρι και τις σημερινές διερευνητικές επαφές ελληνικής και τούρκικης κυβέρνησης δείχνουν ότι ακόμα και σήμερα παραμένει άθικτο όλο το πλαίσιο εντός του οποίου κλιμακώνεται η επιθετικότητα της αστικής τάξης της Τουρκίας με τις πλάτες των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το χρονικό της κρίσης

Η κρίση ξεκινά στις 26 Δεκέμβρη 1995 όταν τουρκικό φορτηγό πλοίο προσάραξε στη βραχονησίδα Ίμια και ο Τούρκος πλοίαρχος αρνήθηκε την ελληνική βοήθεια με τον ισχυρισμό ότι το σκάφος βρίσκεται σε τουρκικά ύδατα. Τελικά, το πλοίο αποκολλήθηκε στις 28 Δεκέμβρη 1995 από ελληνικά ρυμουλκά.

Στις 25 Γενάρη 1996 η τουρκική εφημερίδα “Χουριέτ” φέρνει στη δημοσιότητα το γεγονός, δίνοντας το έναυσμα για την κήρυξη του “πολέμου των σημαιών”. Την ίδια μέρα ο δήμαρχος Καλύμνου με κατοίκους τους νησιού πηγαίνει στην Ίμια και υψώνει την ελληνική σημαία.

Στις 28 Γενάρη 1996 Τούρκοι υποδυόμενοι τους δημοσιογράφους πήγαν με ελικόπτερο στη βραχονησίδα, αφαίρεσαν την ελληνική σημαία και ύψωσαν την τουρκική.

Η ελληνική σημαία κατόπιν άνωθεν εντολής υψώνεται και πάλι από το πλήρωμα ελληνικού πολεμικού πλοίου.

Την επόμενη μέρα, 29 Γενάρη 1996, η Τουρκία επισημοποίησε την απαίτησή της, ζητώντας με διάβημα την έναρξη διμερούς διαλόγου για τη ρύθμιση του καθεστώτος των βραχονησίδων στο Αιγαίο.

Μετά από αυτά ο “πόλεμος των σημαιών” δίνει στις 30 Γενάρη 1996 τη θέση του σε μια πρωτοφανή κινητοποίηση της στρατιωτικής μηχανής Ελλάδας και Τουρκίας. Στη θαλάσσια περιοχή ανατολικά της Καλύμνου βρίσκονταν καθ’ όλη τη διάρκεια της κορύφωσης της κρίσης οι στόλοι Ελλάδας και Τουρκίας, ενώ κατά διαστήματα πετούσαν και από τις δύο πλευρές μαχητικά αεροσκάφη.

Στο Ριζοσπάστη της 30^ης Ιανουαρίου 1996 διαβάζουμε: «Πολύ κοντά σε θερμό επεισόδιο Ελλάδα και Τουρκία, με αφορμή τη νησίδα Ίμια. Έτοιμη να παρέμβει η Ουάσιγκτον και να απαιτήσει διευθέτηση του συνόλου των ελληνοτουρκικών “διαφορών” μέσα από διάλογο (…) Το σκηνικό της έντασης, έρχεται να “δικαιολογήσει” τους “φόβους” για ελληνοτουρκική σύγκρουση στο Αιγαίο, όπως τους έκφρασε προ ημερών ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπ. Κλίντον σε επιστολή του προς Αμερικανούς γερουσιαστές, δικαιολογώντας μάλιστα την απόφασή του για εξοπλισμό της Τουρκίας με πυραύλους μέσου βεληνεκούς.»

Η κορύφωση της κρίσης ξεκίνησε πριν τα ξημερώματα της 30ής Γενάρη, όταν διαπιστώθηκε ότι τουρκικά πολεμικά πλοία είχαν αποπλεύσει από τις βάσεις τους, στο Αξάζ και τη Σμύρνη, στα απέναντι τουρκικά παράλια.

Στις 7.30 το πρωί μια τουρκική φρεγάτα παραβίασε τα ελληνικά χωρικά ύδατα με κατεύθυνση τις νησίδες Ίμια και ένα ελικόπτερο απογειώθηκε από αυτήν με προφανή στόχο να αποβιβάσει εκεί Τούρκους στρατιώτες πράγμα που τελικά αποτράπηκε.

Όπως έγινε γνωστό εκ των υστέρων, στις 2 μετά τα μεσάνυχτα της 30 προς 31 Γενάρη περίπου δέκα Τούρκοι κομάντος επιβιβάστηκαν στη μία από τις δύο βραχονησίδες, τη μικρή Ιμια. Το γεγονός αυτό τα ελληνικά επιτελεία το πληροφορήθηκαν από… τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης στις 3.30 περίπου το πρωί.

Πέρασαν δύο ώρες, όταν στις 5.30 π.μ. ελληνικό ελικόπτερο, που σηκώθηκε από τη φρεγάτα “Ναυαρίνο”, προσέγγισε τη βραχονησίδα και εντόπισε τους Τούρκους κομάντος. Είναι το μοιραίο ελικόπτερο που, μετά την ολοκλήρωση της αποστολής του και κατά την επιστροφή του στην ελληνική φρεγάτα, κατέπεσε και συνετρίβη στη θάλασσα 2 ν. μίλια βόρεια των Ιμια. Τρεις αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού είναι το ανθρώπινο “τίμημα” της κρίσης. Πρόκειται για τους: Υποπλοίαρχο Χ. Καραθανάση,34 ετών, υποπλοίαρχο Π. Βλαχάκο,31 ετών και αρχικελευστή Ε. Γιαλοψό,29 ετών.

Την 31 Ιανουαρίου 1996 ο Ριζοσπάστης κυκλοφορεί με εξώφυλλό «ΟΙ ΗΠΑ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΟΤΗΤΑ– ΝΑΤΟΪΚΟΙ ΕΧΘΡΟΙ της ειρήνης στο Αιγαίο» και στις σελίδες της εφημερίδας διαβάζουμε «(…) είναι κοινό μυστικό ότι η Τουρκία, πριν από κάθε πρόκλησή της, έχει το “πράσινο φως” των ΗΠΑ. Ο Κλίντον (…) λίγες μέρες πριν την εκδήλωση των τουρκικών διεκδικήσεων στην Ίμια, “ενημέρωνε” τους Αμερικανούς γερουσιαστές ότι “μεγιστοποιείται ο κίνδυνος να υπάρξει κλιμάκωση των προβλημάτων ή επεισοδίων, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σύγκρουση” την Ελλάδα με την Τουρκία(…) Ο γγ του ΝΑΤΟ, Χ. Σολάνας, είναι αυτός που μόλις χτες έθεσε στην ίδια μοίρα τους θύτες με τα θύματα. Προχτές, ήταν ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που συνέστησε στις δυο χώρες “να τα βρουν”, δηλώνοντας ότι οι διεκδικήσεις της Τουρκίας εδράζονται σε νομικά επιχειρήματα επί του Διεθνούς Δικαίου!»

Την ίδια μέρα κυκλοφόρησε και η ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ όπου μεταξύ άλλων σημειώνει: «(…)Στην ουσία οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές και το ΝΑΤΟ, επιβάλλουν στη χώρα μας καθεστώς περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, με τη συναίνεση της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Αυτό είναι το νέο και πιο σημαντικό στοιχείο από την εξέλιξη της κρίσης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ταυτόχρονα, απογυμνωμένοι βρίσκονται και όσοι πολιτικοί παράγοντες και κόμματα περίμεναν την υπεράσπιση των “ευρωπαϊκών” συνόρων μας από την “Ευρωπαϊκή Ενωση”. Αποδεικνύεται πως η υπεράσπιση της εθνικής μας ανεξαρτησίας και ακεραιότητας, είναι αδύνατη από το ευρωπαϊκό ιμπεριαλιστικό κέντρο, στο οποίο συμμετέχει η χώρα μας ενεργά, και στην πράξη συμπλέει με τους Αμερικανούς ιμπεριαλιστές και το ΝΑΤΟ, σε βάρος της χώρας μας και των συμφερόντων των λαών.

Στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί απαιτείται η άμεση αποχώρηση του ελληνικού στρατιωτικού σώματος από τη Βοσνία και το κλείσιμο των ξένων στρατιωτικών βάσεων στη χώρα μας και η μη συμμετοχή στις πολυεθνικές δυνάμεις άμεσης αντίδρασης του ΝΑΤΟ.

(…) Το ΚΚΕ επισημαίνει ότι ο ελληνικός και τουρκικός λαός δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα και πρέπει να αντισταθούν αποφασιστικά σε κάθε πολεμόχαρη και εθνικιστική προσπάθεια, από όπου κι αν προέρχεται.»

Η αποκλιμάκωση της κρίσης έγινε δυνατή κατόπιν παρέμβασης των ΗΠΑ, με τη φράση «Όχι πλοία, όχι στρατιώτες, όχι σημαίες» ενώ ακολούθησε το ταπεινωτικό ευχαριστήριο του Έλληνα πρωθυπουργού Κ. Σημίτη στη Βουλή, την επομένη της κρίσης των Ιμίων: «Η ελληνική κυβέρνηση επέτυχε την απεμπλοκή των ελληνικών και τουρκικών δυνάμεων από το χώρο της Ιμια και την αποκλιμάκωση της κρίσης. Η απεμπλοκή επετεύχθη, χωρίς καμιά απολύτως διαπραγμάτευση με την τουρκική πλευρά…Θέλω να ευχαριστήσω την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών για την πρωτοβουλία και τη βοήθειά τους…».

Λίγες μέρες μετά την κρίση (Φλεβάρης 1996), ο Νίκολας Μπερνς, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έριξε μια «τροχιοδεικτική βολή» για όλα όσα ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια μέχρι και σήμερα δηλώνοντας: «Οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν ελληνική ή τουρκική κυριαρχία στα Ίμια. Μπορεί να είναι και μερικά άλλα νησιά ή νησίδες επί των οποίων έχουμε παρόμοια θέση».

Η πολιτική των «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο που πρόβαλε η Τουρκική κυβέρνηση, με τις ευλογίες πια των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ, επισημοποιήθηκε με τη Συμφωνία της Μαδρίτης το 1997, όπου αναγνωρίστηκε πως η Τουρκία έχει «νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα» στο Αιγαίο και λίγο αργότερα με τη Συμφωνία του Ελσίνκι, το 1999, όπου στο όνομα της διεύρυνσης της ΕΕ αναγνωρίζονται ελληνοτουρκικές «συνοριακές διαφορές» στο Αιγαίο. Τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια μέχρι και σήμερα-και περιλαμβάνουν και τους κύκλους διερευνητικών επαφών- ασχέτως των περιοδικών διακοπών τους, προωθούνται επάνω σε αυτό το διαμορφωμένο πλαίσιο: με τις ευλογίες του ΝΑΤΟ που δεν αναγνωρίζει σύνορα στο Αιγαίο, των ΗΠΑ που βλέπει «διαφορές προς επίλυση» και της ΕΕ που συνεχίζει το παζάρι για τις ευρωτουρκικές μπίζνες στις πλάτες του ελληνικού λαού.