Η δράση της Φιλικής Εταιρείας στη Γορτυνία!

Πέμπτη, 27 Μαρτίου 2014 22:05

Του ΘΑΝΑΣΗ Β. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ
Με το επίκαιρο, λόγω 25^ης Μαρτίου, αυτό άρθρο μου, και ύστερα από ενδελεχή μελέτη αρκετών πηγών, θα προσπαθήσω να δώσω μερικές συνοπτικές πληροφορίες για τη δράση της Φιλικής Εταιρείας στην περιοχή μας, τη Γορτυνία.Όπως γνωρίζουμε, η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στην Οδησσό της σημερινής Ουκρανίας, το 1814 από τους Ξάνθο, Σκουφά και Τσακάλωφ, και ο σκοπός της ίδρυσής της ήταν να προπαρασκευάσει και να διαδώσει την ιδέα της επανάστασης για την απελευθέρωση του Γένους.

Στη Πελοπόννησο διέπρεψαν ως Φιλικοί, οι οκτώ αδερφοί Δεληγιανναίοι. Πρώτος ο Κανέλλος Δεληγιάννης, ο οποίος μετέβη στη Κωνσταντινούπολη για να συναντήσει τον αδερφό του Αναγνώστη, που ήταν εκεί ως Βεκίλης Πελοποννήσου. Κατά κάποια πληροφορία συναντήθηκε με τον Παπαφλέσσα, από τον οποίο εμυήθη στη Φιλική Εταιρεία στις 10-9-1819. Κατά τον εκδοθέντα όμως κατάλογο των Φιλικών, από τα αρχεία Σέκερη (βλ. Βαλερίου Μέξα και Φιλικοί), κατηχήθη στην Τρίπολη από τον Π. Αρβάλη στις 10-9-1819. Ο ίδιος όμως, στα Απομνημονεύματά του (Τόμ. Α, σελ 82), γράφει σχετικά με την κατήχησή του στη Φιλική Εταιρεία τα εξής: « Εγώ, ως είρηται, ευρισκόμενος έν και ήμισυ έτος εις την Κωνσταντινούπολη και λαβών σχέσεις μετά του Πελοποννησίου Παναγιώτου Σέκερη και δι αυτού μετά του Κουμπάρη και Αλεξάνδρου Μαύρου, εκατηχήθην παρά του πρώτου το μυστήριον της Εταιρείας εκείνης, και μ’ έδωκε τα εφοδιαστικά έγγραφα, τον βαθμόν Αρχιερεύς. Έως εκείνην την εποχήν δεν υπήρχον άλλοι κατηχημένοι εις την Πελοπόννησον, παρά μόνον ο Παναγιώτης Αρβάλης, προς τον οποίον με έδωσε γράμματα να γνωρισθώμεν και να βάλωμεν εις ενέργειαν τον προσηλυτισμόν. Φθάσας λοιπόν εις την Τριπολιτσάν κατά τα τέλη Σεπτεμβρίου 1817 εμβήκαμεν μετ’ αυτού εις πλήρην ενέργειαν και κατά τα τέλη αυτού του έτους εκατήχησα τους αδερφούς μου και γυναικαδέλφους μου Παπατσώνηδες, τον εκ Δημητσάνης γαμβρόν μου Αθανάσιο Αντωνόπουλο, και διαφόρους άλλους συγγενείς μας.».

Στη σελίδα 72 των «Απομνημονευμάτων» του, γράφει ότι μετά τον αποκεφαλισμό, κατόπιν σουλτανικού φιρμανίου, του πατέρα του Ιωάννη Δεληγιάννη του Μοραγιάννη, στις 16 Φεβρ. 1816, αναχώρησε για Κωνσταντινούπολη, όπου έφτασε στις 18 Μαΐου 1816. Έμεινε εκεί μέχρι αρχές Σεπτεμβρίου 1817, και περί τα τέλη Σεπτεμβρίου έφτασε στα Λαγκάδια. Από τα γραφόμενά του, εξάγεται ότι μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία στη Κωνσταντινούπολη, στος αρχές Σεπτεμβρίου 1817 από τον Π. Σέκερη. Το βέβαιο πάντως είναι ότι ο Κανέλλος Δεληγιάννης ανέπτυξε δραστηριότητα και για την κατήχηση και άλλων, όπως αναφέρει ο ίδιος, και εργάστηκε με μεγάλη σύνεση και πολλή προφύλαξη στη Γορτυνία, για την εξάπλωση της Φιλικής Εταιρείας. Η κατήχηση γινόταν στο δωμάτιο όπου σφαγιάστηκε ο πατέρας του. Μάλιστα οι γιοί του δεν είχαν καθαρίσει τα εκτιναχθέντα στον τοίχο αίματα, για να τους υπενθυμίζουν το καθήκον της εκδίκησης.

Αρισ. Κώστας του Μαγκόγιαννη Δεξ. Χρήστος του Λεγάκη

Άλλα ονόματα Γορτυνίων κατηχηθέντων στις αρχές της Φιλικής Εταιρείας, αναφέρονται τα εξής, με την υποσημείωση ότι οι Δεληγιανναίοι πριν από την Επανάσταση ονομάζονταν Παπαγιαννόπουλοι:

1. Κανέλλος Παπαγιαννόπουλος: Χρόνων 37, δια του Π. Αρβάλη, στις 10-9-1819

2. Δημητράκης Παπαγιαννόπουλος, χρόνων 37, από Μαγούλιανα , στις 20-9-1819 δια του Κανέλλου Παπαγιαννόπουλου.

3. Κων. Παπαγιαννόπουλος, χρόνων 34, δια του αδερφού του Κανέλλου, στις 15-1-1820, στα Λαγκάδια.

4. Μιχ. Κάββας: Αργίτης γιατρός, χρόνων 37, δια του Κανέλλου Παπαγιαννόπουλου, στα Λαγκάδια στις 6-3-1820.

5. Δημήτριος Παπαγιαννόπουλος, Λαγκαδινός, χρόνων 36, δια του αδερφού του Κωνσταντίνου, στα Λαγκάδια, τον Απρίλιο του 1820.

6. Παναγιώτης Παπαγιαννόπουλος, χρόνων 32, δια του αδερφού του Κανέλλου στα Λαγκάδια στις 1-5-1820.

7. Ο Μητροπολίτης Τριπόλεως Δανιήλ, δια του Κανέλλου Παπαγιαννόπουλου, στην Τριπολιτσά, τον Μάιο 1820.

8. Θεόδωρος Παπαγιαννόπουλος, προεστός Καρύταινας, χρόνων 45, δια του Π. Αρβάλη, στην Τριπολιτσά, στις 21-5-1820.

9. Αναγνώστης Παπαγιαννόπουλος, Λαγκαδινός, έφορος και επίτροπος πάσης Πελοποννήσου, δια του Παναρέτου, Πελοποννησίου διδασκάλου, στις 14-7-1820.

10. Αθανάσιος Δεληγιαννόπουλος, χρόνων 40, δια του Κανέλλου Παπαγιαννόπουλου, στα Λαγκάδια, 20-7-1820.

Βεβαίως κατηχήθηκαν και άλλοι στην επαρχία Γορτυνίας, τα ονόματα των οποίων παραμένουν άγνωστα. Πάντως οι ενέργειες του Κανέλλου Δεληγιάννη υπήρξαν αποτελεσματικές, γιατί η μύηση των αδερφών Δεληγιανναίων, και ιδίως του αρχηγού της οικογένειας, Θεόδωρου, ο οποίος είχε διαδεχτεί τον πατέρα του στο αξίωμα του Μοραγιάννη, προσέδωσε μεγάλη σοβαρότητα στη Φιλική Εταιρεία.

Οι κατηχούμενοι κατατάσσονταν στο βαθμό του ιερέως, όσοι δε ανέπτυξαν δραστηριότητα, προβιβάζονταν στο βαθμό του ποιμένα. Το δίπλωμα του ποιμένα έφερε μια ημισέληνο μπρούμυτα, και επάνω σ’ αυτήν το σημείο του σταυρού. Προς τα δεξιά του σταυρού υπήρχε μία λογχοφόρος σημαία, στην οποία ήταν ζωγραφισμένοι δύο οφθαλμοί. Στην αριστερή πλευρά του σταυρού υπήρχε άγκυρα, γύρω από την οποία ήταν τυλιγμένο ένα φίδι, η κεφαλή του οποίου έκλινε προς τα κάτω, όπου εικονιζόταν μία μέλισσα ή ένα περιστέρι. Η σημαία με τους οφθαλμούς, υπενθύμιζε συμβολικά, ότι πρέπει πάντοτε να είναι άγρυπνοι και προσεκτικοί. Η άγκυρα με το φίδι και τη μέλισσα ή το περιστέρι, συμβολικά υποδείκνυε ότι με φρόνηση και μετά από ώριμη σκέψη έγινε η εκλογή του εταίρου και ότι υπήρχαν πολλές ελπίδες για την επιτυχία του σκοπού τους.

Στο αρχείο των απογόνων του Δημ. Δεληγιάννη, σώζεται το εφοδιαστικό δίπλωμα, με το οποίο αυτός προβιβάστηκε στο βαθμό του ποιμένος, στις 10-2-1821, από το βαθμό του ιερέως που είχε στις 1-4-1819, και το δίπλωμα αυτό είναι σπάνιο. Μόνο άλλο ένα τέτοιο, αναφέρει ο Βαλέριος Μέξας, στο βιβλίο του «Οι Φιλικοί», το εφοδιαστικό ποιμένος του Εμμ. Παπά.

Φωτογραφία του εφοδιαστικού με το βαθμό του ποιμένα του Δημ Δεληγιάννη (Παπαγιαννόπουλου) παραθέτω παρακάτω, για να δούμε και τα σύμβολα που ανέφερα προηγουμένως.

Το παραπάνω εφοδιαστικό δίπλωμα του Δημ. Δεληγιάννη, είναι γραμμένο με το κρυπτογραφικό αλφάβητο της Φιλικής Εταιρείας, το οποίο ήταν γνωστό μόνο στις ανώτερες τάξεις των εταίρων. Τα γράμματα αντικαθίσταντο ως εξής:

η=α	1=ζ	6=μ	α=σ
ξ=β	2=θ	7=ν	β=τ
υ=γ	3=ι,η,υ	8=ο,ω	γ=φ
ψ=δ	4=κ	9=π	δ=χ
ω=ε	5=λ	υ=ρ	ε=ου

Η γραφή ήταν τελείως φωνητική. Πχ η λέξη άξιος γραφόταν ως άκσιος, δηλαδή το ξ με κσ. Επομένως το άξιος γραφόταν η4α38α.

Η καινοτομία αυτή έκανε την αποκρυπτογράφηση πολύ δύσκολη.

Επομένως το κρυπτογραφικό δίπλωμα του Δημ. Δεληγιάννη, με το οποίο προήχθη στο βαθμό του ποιμένα μεταφράζεται ως εξής:

«Τον ιερέα κατηχηθέντα παρά του ιερέως γνωρίσας άξιον εσύστησα και δυνάμει της δια της νέας υπογραφής αδείας τον εδέχθη ποιμένα και ως τοιούτον ειδοποιών τον μέγαν και αρχηγόν των ποιμένων συνιστώ».

Η συμβολή των Φιλικών στον μεγάλο αγώνα της ανεξαρτησίας ήταν ανεκτίμητη, και εμείς ως Γορτύνιοι πρέπει να είμαστε πολύ υπερήφανοι για την προσφορά των Γορτύνιων οικογενειών, Δεληγιανναίων και λοιπών ανωνύμων, που με τη συμμετοχή τους στη Φιλική Εταιρεία δόξασαν την επαρχία μας και συνολικά τη πατρίδα μας.

ΘΑΝΑΣΗΣ Β. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ – ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ

Πηγή - http://mygdalia.blogspot.gr