«Θετική σκέψη» και Ὀρθόδοξη πίστη

(Κείμενο ἀπό τό ἔντυπο

«Ὀρθοδοξία καί αἵρεσις» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, τεῦχ. 106, Ἰαν. - Μαρτ. 2019).

Εἰσαγωγικές παρατηρήσεις

Ὅπως γνωρίζουμε ἀπό τή σχετική διήγηση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὁ διάβολος, προκειμένου νά ὁδηγήσει τούς πρώτους ἀνθρώπους στήν πτώση, τούς ὑποσχέθηκε ὅτι μποροῦν νά γίνουν θεοί. «Ἔσεσθε ὡς θεοί» (Γεν. 3,5), τούς εἶπε, «θά γίνετε κι ἐσεῖς θεοί»! Πῶς, ὅμως; Μόνοι σας, μέ τίς δικές σας δυνάμεις καί χωρίς τόν Θεό! Καί οἱ ἄνθρωποι τό πίστεψαν, μέ τά γνωστά σέ ὅλους ἀποτελέσματα. Δυστυχῶς ὅμως, ἡ πρωταρχική ἐκείνη τραγωδία δέν ὁδήγησε τήν ἀνθρωπότητα σέ ἀφύπνιση καί μετάνοια. Τό πάθημα δέν ἔγινε μάθημα. Ὁ ἴδιος πειρασμός ἐπανέρχεται μέ πολλές καί διάφορες μορφές, συνεχῶς, σέ κάθε τόπο, σέ κάθε πολιτισμό, σέ κάθε ἐποχή. Ἰδιαίτερα σέ σύγχρονες ἐκκοσμικευμένες κοινωνίες, πού ὁ Θεός ἔχει ἐκτοπισθεῖ ἤδη στό περιθώριο, ἐμφανίζονται πάμπολλα συστήματα αὐτοσωτηρίας, αὐτοθεώσεως καί αὐτοπραγματώσεως, πού ὑπόσχονται τή λύση ὅλων τῶν προβλημάτων, ἀκόμη καί τοῦ προβλήματος τοῦ θανάτου, καί ἐπαγγέλλονται τή μετεξέλιξη τοῦ ἀνθρώπου σέ θεό. Τό ἀποτέλεσμα, βέβαια, εἶναι πάντα τό ἴδιο: ἡ συντριβή, ὅ,τι, περίπου, ἐπῆλθε καί στούς Πρωτοπλάστους μετά τήν πτώση: διαπίστωσαν, ἀναφέρει τό ἱερό κείμενο, «ὅτι γυμνοί ἦσαν» (Γεν. 3,7) καί ὄχι ὅτι ἔγιναν θεοί! Ὡστόσο, συστήματα ὅπως τά παραπάνω ἀκμάζουν στήν ἐποχή μας καί παραπλανοῦν πολλούς, μέ ἀποτέλεσμα νά διαιωνίζεται ἡ ἀρχαία ἐκείνη πτώση καί νά ἐνισχύεται τό κράτος τοῦ θανάτου. Ἕνα ἀπό τά συστήματα αὐτά εἶναι ἡ λεγόμενη «θετική σκέψη».

Πρέπει νά διευκρινισθεῖ ὅτι, λέγοντας «θετική σκέψη», δέν ἐννοοῦμε τήν εὐεργετική ἐπίδραση πού ἔχουν οἱ καλές σκέψεις, οἱ ἀγαθοί λογισμοί, ἡ εὔθυμη διάθεση, ἡ ἐσωτερική ἡρεμία κ.λπ. στήν ψυχή καί στό σῶμα. Αὐτά εἶναι γνωστά καί τά ἀποδέχονται σχεδόν ὅλοι. Καί ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση δέχεται, ὅτι οἱ κακοί καί ἐφάμαρτοι λογισμοί εἶναι καταστρεπτικοί γιά τήν ψυχή καί τό σῶμα, οἱ δέ ἀγαθοί εἶναι εὐεργετικοί. Ἡ «θετική σκέψη» εἶναι κάτι ἄλλο. Πρόκειται γιά ἕνα σύστημα, πού ἀνάγει στήν ἀνθρώπινη σκέψη τά πάντα. Κατά τό σύστημα αὐτό, «ἡ σκέψη ταυτίζεται μέ τήν πράξη», δηλαδή ὅ,τι σκεπτόμαστε γίνεται! Ἡ σκέψη εἶναι τό «θεϊκό στοιχεῖο», πού ὑπάρχει μέσα μας. Ὅπως καί ἄλλα παρόμοια συστήματα, πιστεύει ὅτι στόν ἄνθρωπο ὑπάρχουν ἐσωτερικές, ἀπόκρυφες καί θεῖες δυνάμεις, πού μποροῦν νά ἀφυπνισθοῦν μέ διάφορες τεχνικές. Μέ ἄλλα λόγια, ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἤδη θεός καί, ἁπλῶς, δέν τό γνωρίζει. Οἱ ἐπιμέρους ὀργανώσεις καί ὁμάδες της ἰσχυρίζονται ὅτι κατέχουν τή «συνταγή», γιά νά ἀφυπνισθοῦν ὅλες αὐτές οἱ δυνάμεις, γιά νά γνωρίσει ὁ ἄνθρωπος τόν ἐσώτερο ἑαυτό του, γιά νά συνειδητοποιήσει τή «θεϊκή» φύση του. Εἶναι φανερό, ὅτι οἱ ὁμάδες αὐτές τῆς «θετικῆς σκέψης» ἐντάσσονται στό εὐρύτερο ἀποκρυφιστικό κίνημα τῆς «Νέας Ἐποχῆς». Ἄς δοῦμε, ὅμως, ἕνα χαρακτηριστικό παράδειγμα:

Ἕνας νεαρός Ρῶσσος, ὁ E. FrenKel, ὁπαδός αὐτοῦ τοῦ κινήματος, πίστευε ὅτι μέ τή δύναμη τῆς σκέψης μπορεῖ κανείς νά ἐπιτύχει τά πάντα. Ἐπιχείρησε, λοιπόν, «νά σταματήσει περιστρεφόμενη ὕλη, τούς τροχούς ἑνός τραίνου. Βάδιζε κατά μῆκος τῶν γραμμῶν ντυμένος στά λευκά, καί ὅταν πλησίασε τό ἐμπορικό τραῖνο, στάθηκε ἀνάμεσα στίς γραμμές μέ ὑψωμένα χέρια. Σέ μιά βαλίτσα μέ χαρτιά πού βρέθηκε δίπλα ἀπό τό πτῶμα, ἦταν καί τό ἡμερολόγιό του, στό ὁποῖο ἀνεφέρετο: "Μόνο μπροστά στίς εἰδικές συνθῆκες μιᾶς ἄμεσης ἀπειλῆς θά μπορέσω νά κινητοποιήσω ὅλα μου τά ἀποθέματα"· ἦταν τραγωδία, τό φρένο κινδύνου δέν μπόρεσε νά βοηθήσει»! Ἡ εἴδηση δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα Sovjetsklava Rosija τῆς 1-10-1989 (Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, Αὐτογνωσία αὐτοπραγμάτωση σωτηρία, Ἀθήνα 1991, σ. 7).

Τί εἶναι ἡ «θετική σκέψη»

Ἡ κίνηση πρωτοεμφανίστηκε στά μέσα περίπου τοῦ 19ου αἰῶνα, ὅταν ὁ Ralph Waldo Emerson (1803-1882) διακήρυξε ὅτι ἡ μόνη πραγματικότητα εἶναι τό «θεϊκό στοιχεῖο», πού βρίσκεται μέσα μας. Χρησιμοποίησε τήν ὕπνωση γιά νά ἀφυπνίσει ὑποτιθέμενες ἐσωτερικές δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου καί ἰσχυρίστηκε ὅτι κατέχει τή μέθοδο, πού ὁδηγεῖ στήν πληρότητα τῆς ὕπαρξης. Παρόμοιες ἀντιλήψεις διατύπωσε καί ὁ Γάλλος φαρμακοποιός Emile Coue (1856-1926). Ὡστόσο, «πατέρας» τῆς «θετικῆς σκέψης» θεωρεῖται ὁ Joseph Murphy (1898-1981), γνωστοί δέ «ἱεραπόστολοι» τοῦ κινήματος εἶναι οἱ Norm Nincent Peale (1898-1993), Erhard Freitag (1940-2015) κ.ἄ.

Ὅπως προαναφέραμε, βασικό δόγμα τῆς κίνησης εἶναι ὅτι «ἡ σκέψη ταυτίζεται μέ τήν πράξη». Αὐτό σημαίνει ὅτι, ἄν κάποιος εἶναι ἄρρωστος καί σκέπτεται ὅτι εἶναι καλά, θά γίνει καλά. Ἄν κάποιος εἶναι πτωχός καί σκέπτεται ὅτι θά γίνει πλούσιος, θά γίνει πλούσιος. Ἡ σκέψη μπορεῖ νά ἀλλάξει τή ζωή μας, ἀρκεῖ νά «περάσει» καί νά κυριαρχήσει στό ὑποσυνείδητο. Τότε ἐνεργοποιοῦνται ἀπεριόριστες δυνάμεις, πού μεταβάλλουν κάθε ἀρνητική κατάσταση σέ θετική, εἴτε ἐντός μας, εἴτε ἐκτός, στήν ἀντικειμενική πραγματικότητα. Ὅλα τά δυσάρεστα καί ἀρνητικά στόν κόσμο καί στόν ἄνθρωπο ἀντιμετωπίζονται μέ θετικές σκέψεις. Ἡ κίνηση χρησιμοποιεῖ ἀνατολικές καί ἀποκρυφιστικές τεχνικές, ὅπως ὁ διαλογισμός (ἀτομικός καί ὁμαδικός), ἡ ὕπνωση, ἡ ὑποβολή, ὁ προγραμματισμός τῆς σκέψης, οἱ ἀναδρομές σέ προηγούμενες «ζωές», βοηθητικά μέσα ὑποβολῆς (διαλογιστική μουσική) κ.ἄ. Κλασική προτροπή της εἶναι ἡ φράση: «ἀπό μέρα σέ μέρα εἶμαι πάντοτε ὅλο καί καλύτερα». Οἱ δάσκαλοι τῆς κίνησης διακηρύσσουν ὅτι «ὁ ἄνθρωπος εἶναι αὐτό πού σκέπτεται». Ὁ ἴδιος «δημιουργεῖ τό δικό του οὐρανό ἤ τή δική του κόλαση». «Ἔχετε τήν ἐλευθερία νά διαλέξετε τήν ὑγεία ἤ τήν ἀσθένεια, τόν πλοῦτο ἤ τή φτώχεια», προτρέπουν. «Ἄν ἕνας ἀσθενής ὁδηγήσει τή σκέψη του συνειδητά σέ θεάρεστα κανάλια ... ἐλευθερώνεται καθαρμός καί ἀτέλειωτη θεραπευτική παρουσία Κοσμικῆς διάστασης ... καί αὐτό τό θαῦμα τῆς θεραπείας πραγματοποιεῖται» (Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, ὅ.π., σ. 15-16). Ἄς δοῦμε, ὅμως, ἄλλο ἕνα σχετικό παράδειγμα:

Μιά μητέρα εἶχε τό παιδί της σοβαρά ἄρρωστο μέ λευχαιμία. Οἱ γιατροί δέν ἔδιναν ἐλπίδες. Οἱ ὑπεύθυνοι τῆς «θετικῆς σκέψης» τῆς εἶπαν ὅτι, ἄν ἐνεργοποιοῦσε ὅλες τίς θετικές δυνάμεις, πού εἶχε μέσα της, πιστεύοντας ὅτι τό παιδί δέν εἶναι ἄρρωστο, ὅλα θά ἄλλαζαν καί τό παιδί θά γινόταν καλά. Τότε μετακόμισε στό νοσοκομεῖο καί, πάνω ἀπό τό κεφάλι τοῦ παιδιοῦ, μέ τή μέθοδο τοῦ διαλογισμοῦ καί μέ τήν ὑποτιθέμενη δύναμη τῆς σκέψης, ἀγωνιζόταν νά ἀντιμετωπίσει τό πρόβλημα. Βέβαια, τό παιδί πέθανε. Ὅταν ἐκείνη διαμαρτυρήθηκε στούς ὑπεύθυνους τῆς κίνησης γιά τό γεγονός, ἔλαβε τή συνηθισμένη ἀπάντηση: «Δέν ἐφάρμοσες σωστά τή μέθοδο»! «Σέ κάποια στιγμή τοῦ διαλογισμοῦ θά ἔκανες ἀρνητική σκέψη καί ἐκείνη ἀκριβῶς τή στιγμή τό παιδί πέθανε»! (Χρ. Τσιάκκα, Ἐγκυκλοπαιδικό Λεξικό Θρησκειῶν και Αἱρέσεων, Κύπρος 2002, σ. 410-411). Ἔτσι, ἡ δύστυχη μητέρα χρεώθηκε καί τήν αἰτία τοῦ θανάτου τοῦ παιδιοῦ της. Γιά ὅλα φταῖνε οἱ ἄλλοι. Ἡ μέθοδος δέν φταίει ποτέ, ἀκόμη κι ἄν δέν ἔχει νά ἐπιδείξει κανένα θετικό ἀποτέλεσμα!

Στή χώρα μας πολλές ὀργανώσεις καί πρόσωπα προωθοῦν τή «θετική σκέψη». Οἱ πιό γνωστές κινήσεις εἶναι: ἡ μέθοδος «Σίλβα Μάϊντ Κοντρόλ» («Silva Mind Control»), ἡ «Ψυχοδυναμική» τοῦ Θεοφάνη Μπούκα, ἡ «Ἑταιρεία Ψυχικῶν Ἐρευνῶν» τοῦ Ἄγγελου Τανάγρα (1877-1971), ἡ «Παραψυχο-Κοινωνιολογική Ἑταιρεία» τοῦ Ἀντωνίου Πισσάνου (1893-1975), τό «Ἰνστιτοῦτο Παραψυχολογίας» τοῦ Γεωργίου Βουλούκου (1930-2005), ἡ «Μεταφυσική Ἑταιρεία» τοῦ Ἡσαΐα Γ. Ἡσαΐα, ἡ «Ἁρμονική Ζωή» τοῦ Ρόμπερτ Νάτζεμυ κ.ἄ. Ἄς δοῦμε ἀναλυτικότερα δύο ἀπό αὐτές.

Ἡ μέθοδος «Σίλβα Μάϊντ Κοντρόλ» εἶναι ἐπινόηση τοῦ Ἀμερικανοῦ Jose Silva (1914-1999). Ἐμφανίστηκε στό Τέξας τό 1966 καί ἔφθασε στήν Ἑλλάδα τό 1977 (Ἀθήνα, Θεσσαλονίκη, Κρήτη) καί στήν Κύπρο. Ὁ Silva ἔδειξε ἐνδιαφέρον γιά τήν ψυχολογία, τήν παραψυχολογία, τίς τεχνικές αὐτοΰπνωσης καί τίς θεραπευτικές μεθόδους τῶν Ἰνδιάνων τῆς Ἀμερικῆς. Ἡ μέθοδός του ὑπόσχεται τή λύση ὅλων ἀνεξαιρέτως τῶν προβλημάτων. Ἀσκώντας την μπορεῖτε «νά κοιμᾶστε ὅταν θέλετε, νά ξυπνᾶτε χωρίς ξυπνητήρια ... νά ἀπαλλαγεῖτε ἀπό πονοκεφάλους, νά κόψετε τό κάπνισμα, νά μειώσετε τό βάρος σας ... νά λύνετε δύσκολα προβλήματα ... νά ἐξαλείφετε τόν πόνο ὅπου κι ἄν βρίσκεται στό σῶμα σας ... νά διορθώνετε προβλήματα ὑγείας ἄλλων» (J. Silva - R. Stone, Ἐσύ ὁ θεραπευτής, σ. 29). Μπορεῖτε «νά σβύσετε σκιές στούς πνεύμονες ... νά ἀποβάλλετε μιά πέτρα ἀπό τό νεφρό σας, ὁραματιζόμενος τόν ἑαυτό σας νά τήν τρίβει στά δάκτυλά του καί νά τήν ἀποβάλλει τό πρωΐ» (ὅ.π., σ. 55). Μπορεῖτε νά ἐπιτύχετε «ὁ ἐνοχλητικός γείτονας νά φέρεται φιλικά ... ὁ ἀναποφάσιστος ἀγοραστής ἀποφασίζει νά ἀγοράσει» (σ. 347). Μπορεῖτε «νά διπλασιάσετε τά ἔσοδά σας ἤ νά γίνετε πλούσιοι»! Ἀκόμη, «μπορεῖτε νά βοηθήσετε στή μετατροπή τοῦ κομματιοῦ τοῦ κόσμου ὅπου ζεῖτε σέ παράδεισο ... Μπορεῖτε ν’ ἀποκτήσετε ὅ,τι θέλετε, νά κάνετε ὅ,τι θέλετε καί νά γίνετε ὅ,τι σᾶς ἐνδιαφέρει νά γίνετε»! (Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, ὅ.π., σ. 67).

Κατά τή διδασκαλία τοῦ Silva, τό ἀριστερό ἡμισφαίριο τοῦ ἐγκεφάλου μας εἶναι ὑπεύθυνο γιά τή λογική σκέψη καί ἀποθηκεύει ἐμπειρίες τοῦ ἔξω κόσμου. Ἀντίθετα, τό δεξιό ἀποθηκεύει ἐμπειρίες τοῦ ἔσω κόσμου, δηλαδή τῆς φαντασίας καί τοῦ ὁραματισμοῦ. Τό δεξιό ἡμισφαίριο πρέπει νά λειτουργεῖ ἀνεξάρτητα καί νά μήν παρεμποδίζεται ἀπό τή λογική. Ὅταν τό ἀριστερό ἡμισφαίριο περιορίζεται καί δέν παρεμβάλλει λογικές ἀμφιβολίες, τότε μπορεῖτε νά πετύχετε ὅ,τι ἐπιθυμεῖτε. Ἡ ἀνθρωπότητα ἔπεσε πολύ χαμηλά, ἰσχυρίζεται ὁ Silva, γιατί λειτουργεῖ μέ τό ἀριστερό ἡμισφαίριο καί εἶναι στραμμένη στήν ὕλη. Αὐτό ἔγινε γιά πρώτη φορά μέ τήν πτώση στόν κῆπο τῆς Ἐδέμ. Μέ τή μέθοδο Silva ἀρχίζει μιά δεύτερη φάση τῆς ἀνθρώπινης ἐξέλιξης στόν πλανήτη. «Μπορεῖτε νά φαντασθεῖτε πῶς θά ἦταν ἡ ζωή στή γῆ, ἄν χρησιμοποιοῦσαν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καί τά δύο ἡμισφαίρια τοῦ ἐγκεφάλου;» (Ἐσύ ὁ θεραπευτής, σ. 333). Ὁ Silva κάνει λόγο γιά τέσσερα ἐπίπεδα ἐγκεφαλικῆς λειτουργίας. Στό μέσο «ἐπίπεδο βῆτα» χρησιμοποιεῖται μόνο τό 3-5% τοῦ δυναμικοῦ τοῦ ἐγκεφάλου. Ἀκόμη καί ὁ Ἀϊστάιν δέν ξεπέρασε τό 10%. Ὅμως, ἡ μέθοδος Silva λειτουργεῖ στή «διάσταση ἄλφα» καί οἱ ὁπαδοί της μποροῦν νά ξεπεράσουν κατά πολύ τό 10%.

Παρόμοια κίνηση εἶναι ἡ «Ψυχοδυναμική» τοῦ Θεοφάνη Μπούκα μέ διάφορες ὀργανώσεις, ὅπως «Κέντρο Προγραμματισμοῦ Ζωῆς», «Ἐπιμορφωτική Ἐκπαιδευτική Ἑταιρεία» (περιοδικό «Γονεῖς») κ.ἄ. Ἡ «Ψυχοδυναμική» ἐμπεριέχει, ὅπως ἰσχυρίζεται, «γνώσεις - κλειδιά ἀπό τήν ψυχολογία, τήν ψυχανάλυση, τήν κυβερνητική, τή φιλοσοφία, τή θρησκεία, τή μεταφυσική, τή γιόγκα, τή φυσική ὑγεία, τή σαηεντόλοτζυ, τήν ψυχολογία τῆς συμπεριφορᾶς, τήν ψυχολογία τοῦ Βάθους κτλ». Ὑπάρχει «μόνο μία Σκέψη ἤ Πνεῦμα, πού βασιλεύει πάνω σ’ ὅλη τή ζωή ... Ἐμεῖς τό βλέπουμε σάν τόν σπουδαιότερο Ἑαυτό μας, σάν τή διαχρονική καί ἄπειρη ὁλότητα, πού τήν ὀνομάσαμε Θεό» (Ἐσώτερη δύναμη, σ. 3). Ὁ θεός, λοιπόν, ταυτίζεται μέ τή Σκέψη. Βρίσκεται μέσα μας καί εἶναι ὁ ἴδιος ὁ ἑαυτός μας. Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι κάτι ξεχωριστό ἀπό τό σύμπαν ἤ ἀπό τόν θεό: «Εἶμαι ἕνα τμῆμα τοῦ ἄπειρου Σύμπαντος· εἶμαι ἀπεριόριστος σέ σοφία καί δύναμη». «Μέσα στόν ἴδιο τό ἑαυτό μας βρίσκεται ἡ πραγματική εὐτυχία. Μέσα στόν ἴδιο τόν ἑαυτό μας βρίσκεται ὁ ἀπέραντος ὠκεανός τοῦ "Θεϊκοῦ νέκταρ"». Ἄρα, «δέν θά χρειαστεῖ νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Θεό - ἀλλά θά πρέπει νά συνειδητοποιήσουμε ὅτι δέν εἴμαστε κάτι ξεχωριστό ἀπό τόν Θεό» (Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, ὅ.π., σ. 67).

Κατά συνέπειαν, ἡ «συνταγή» γιά τή λύση ὅλων τῶν προβλημάτων εἶναι ἡ αὐτογνωσία. Ἡ αὐτογνωσία εἶναι τό πᾶν, εἶναι ἡ σκέψη πού ἔχει κανείς γιά τόν ἑαυτό του, ἡ αὐτοσυνειδησία του. Ἡ σκέψη εἶναι δύναμη. «Θέλω καί μπορῶ», εἶναι ὁ χαρακτηριστικός τίτλος βιβλίου τοῦ Θ. Μπούκα. «Ὁτιδήποτε θέλουμε νά πετύχουμε, γίνεται πρῶτα σκέψη καί ὕστερα μετατρέπεται σέ πράξη», ἀρκεῖ «νά τό σκεφθεῖς καθαρά, ἔντονα καί θετικά» (ὅπ., σ. 103). Ἡ συνταγή τοῦ Μπούκα ὑπόσχεται, ὡς συνήθως, τή λύση ὅλων τῶν προβλημάτων: ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος χρησιμοποιεῖ μόνο τό 10% «ἀπό τίς δυνάμεις του», μαθαίνετε «πῶς νά χρησιμοποιεῖτε τό ὑπόλοιπο 90% τοῦ μυαλοῦ σας» (σ. 95). Ἐπίσης, ἀποκτᾶτε «τέλεια μνήμη», μαθαίνετε «τό μυστικό τῆς αἰώνιας νεότητας», τή μέθοδο «γιά νά κερδίζετε χρήματα χωρίς ἄγχος· τό μεταφυσικό μυστικό τοῦ πλούτου». «Τό χρῆμα εἶναι πνευματικό»! «Δέν εἶναι δυνατόν νά εἶστε σύγχρονα πνευματικό ἄτομο καί φτωχός ... τό φτωχό ἄτομο δέν εἶναι πνευματικό» (σ. 93-94). Ἄν κάποιος σκεφτεῖ τόν ἑαυτό του «γοητευτικό, ἑλκυστικό, "σέξυ"», θά ξαφνιαστεῖ «μέ τίς ἐπιτυχίες πού θά σημειώσει», θά τραβάει τούς ἄλλους «σάν μαγνήτης» (σ. 104). Οἱ «ψευδοθρησκευτικές καί βλαβερές πίστεις» θέτουν φραγμούς στή σεξουαλική δραστηριότητα, ὅμως «ἀληθινή πνευματικότητα καί σεξουαλικότητα ἀλληλοσχετίζονται πάντα». Κάθε περιορισμός στό ἔρωτα ἤ στό σέξ ὁδηγεῖ σέ διαστροφή. Γιά τό σέξ δέν ὑπάρχει «ἰδιαίτερη ὥρα», «ἰδιαίτερος τόπος», «ἰδιαίτερος τρόπος», οὔτε «ἰδιαίτερη ἡλικία». Γιά νά «ἀπελευθερωθεῖ» κάποιος ἀπό τίς «ἀπαγορεύσεις», ὁ Μπούκας συνιστᾶ «νά κοιμᾶται γυμνός» καί νά κυκλοφορεῖ στό σπίτι του γυμνός, ἀκόμη καί μπροστά στά παιδιά του! (σ. 97-98).

Ὀρθόδοξη θεώρηση καί ἀξιολόγηση

Οἱ δάσκαλοι τῆς «θετικῆς σκέψης» χρησιμοποιοῦν ἀκόμη καί χριστιανική ὁρολογία, κάνοντας λόγο γιά «θεό», «πίστη», «προσευχή» κ.λπ. καί ἐπικαλούμενοι χωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Ἰσχυρίζονται ὅτι πρόκειται γιά μέθοδο ἀπόλυτα συμβατή μέ τή χριστιανική πίστη, οἱ δέ ὁπαδοί τους ἐπαναλαμβάνουν συνήθως τό πολύ γνωστό: «ἀπό τότε πού γνώρισα τήν ὁμάδα ἔγινα καλύτερος Χριστιανός»! Ὡστόσο, οἱ ὅροι αὐτοί χρησιμοποιοῦνται μέ ἀντεστραμμένο περιεχόμενο καί μέσω μιᾶς χριστιανικῆς ὁρολογίας διδάσκεται ἡ πλήρης ἀκύρωση τοῦ Χριστιανικοῦ Εὐαγγελίου.

Ἔτσι, ὁ «θεός» τῆς «θετικῆς σκέψης», εἴτε εἶναι μιά ἀπρόσωπη Ἐνέργεια, πού διαχέεται στό σύμπαν, ὅπως σέ ὅλες τίς ὁμάδες τῆς Νέας Ἐποχῆς, εἴτε εἶναι ὁ θεοποιημένος ἑαυτός μας. «Ἡ παλαιά θρησκεία λέει ὅτι ἄθεος εἶναι αὐτός πού δέν πιστεύει στό Θεό. Ἡ νέα θρησκεία λέει, ὅτι ἄθεος εἶναι ὅποιος δέν πιστεύει στόν ἑαυτό του», ἀναφέρει κείμενο ἀποδιδόμενο στόν Θεοφάνη Μπούκα (Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, ὅ.π., σ. 93). Κατά συνέπειαν, δέν ὑπάρχει Θεός ἔξω ἀπό μᾶς. Θεός εἶναι ὁ ἑαυτός μας! «Τό θεῖο τμῆμα τοῦ ἑαυτοῦ μας, πού τό ἔχω ὀνομάσει σκέψη καί Θεό, εἶναι μιά δύναμη μέσα στό σύμπαν, τήν ὁποία εἴμαστε ἱκανοί νά τήν συντονίσουμε μέ αὐτό πού πιστεύουμε», ἰσχυρίζεται ἄλλος δάσκαλος τῆς «θετικῆς σκέψης» (Γ. Ντύερ, Πίστεψέ το καί θά τό δεῖς, σ. 258). «Ἄν ἐξετάσετε τίς διδασκαλίες τῶν ἀνωτέρων πνευματικῶν δασκάλων, θά δεῖτε ὅτι ὅλοι λένε τό ἴδιο πρᾶγμα μέ διαφορετικό τρόπο. "Ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν εἶναι μέσα σας" ... "Ἀναγνωρίστε τή δική σας σπουδαία θεότητα καί μεγαλοπρέπεια"» (ὅ.π., σ. 45).

Κατά συνέπειαν, ἡ πίστη τῆς «θετικῆς σκέψης» δέν εἶναι ἡ πίστη στόν Θεό, ἀλλά ἡ πίστη στόν ἑαυτό μας. Ὁ ἄνθρωπος προτρέπεται νά ἔχει ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό του καί νά τόν λατρεύει: «Πίστευε στόν ἑαυτό σου, πίστευε στόν ἑαυτό σου, πίστευε στόν ἑαυτό σου, πίστευε στόν μοναδικό Θεό, αὐτό εἶναι τό μυστικό γιά νά ξυπνήσει τό μεγαλεῖο της ψυχῆς. Κι ἄν πιστεύεις σέ δεκάδες Θεούς, ἀλλά δέν ἔχεις πίστη στόν ἑαυτό σου, δέν ὑπάρχει σωτηρία γιά σένα» (Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, ὅ.π., σ. 93). Κατά τόν ἴδιο τρόπο, ἡ προσευχή, ἀφοῦ δέν ὑπάρχει Θεός ἔξω ἀπό μᾶς, εἷναι μιά «συζήτηση» τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν «Θεό ἑαυτό» του, πού ἐνεργοποιεῖ τίς ὑποτιθέμενες ἀπόκρυφες δυνάμεις μας καί ἐνισχύει ἁπλῶς τήν πεποίθηση τοῦ ἀνθρώπου νά ἐπιτύχει αὐτό πού θέλει.

Ὅμως, ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ Θεός τῆς Χριστιανικῆς πίστεως εἶναι ὁ προσωπικός Θεός τῆς Ἁγίας Τριάδος. Eἶναι τά πρόσωπα τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Δέν εἶναι τό Παγκόσμιο Πνεῦμα τῆς Νέας Ἐποχῆς, οὔτε ἡ «Καθαρά Ἐνέργεια» («Actus Purus») τοῦ ἀριστοτελικοῦ συστήματος καί τῆς μεσαιωνικῆς δυτικῆς θεολογίας. Ἐκτός τοῦ Θεοῦ αὐτοῦ, δέν ὑπάρχει ἄλλος θεός. Ὑπάρχουν μόνο «τά εἴδωλα τῶν ἐθνῶν»: θεοποιημένα πράγματα, θεοποιημένα πρόσωπα, θεοποιημένες ἰδέες καί θεοποιημένες καταστάσεις. Ἀπό τά τρία θεῖα πρόσωπα πιό οἰκεῖο σέ μᾶς εἶναι τό πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ, ἐπειδή ὁ Υἱός ἔγινε ἄνθρωπος. Μόνο δι’ Αὐτοῦ γνωρίζουμε τόν Πατέρα καί λαμβάνουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα «κατά χάριν»! Ὁ Χριστός εἶναι ἡ μοναδική «ὁδός» πρός τόν Πατέρα καί ἡ μοναδική «ὁδός» τῆς σωτηρίας μας. Ἐκτός τοῦ Χριστοῦ δέν ὑπάρχει σωτηρία! Σέ ὅσους Τόν ἀγαποῦν καί τηροῦν τίς ἐντολές Του, ἔρχεται ἐντός τους μαζί μέ τόν Πατέρα («κατά χάριν» καί ὄχι «κατά φύσιν» ἤ «καθ’ ὑπόστασιν») καί «μονήν (κατοικίαν) παρ’ αὐτοῖς ποιεῖ» (Ἰω. 14,23). Αὐτή ἡ ἐνοίκηση τῆς Χάρης τοῦ Θεοῦ μέσα μας εἶναι ἡ «ἐντός ἡμῶν Βασιλεία»: «Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ὑμῶν ἐστιν» (Λουκ. 17,21). Τό ὅτι ὁ Θεός εἶναι «ἐντός ἡμῶν» μόνο «κατά χάριν» (οὐδέποτε ὁ ἄνθρωπος ἑνώνεται μέ τόν Θεό «κατά φύσιν» ἤ «καθ’ ὑπόστασιν»), σημαίνει ὅτι «κατά φύσιν» καί «καθ’ ὑπόστασιν» (δηλαδή ὡς πρόσωπο) εἶναι «ἐκτός ἡμῶν» καί «ἔναντι ἡμῶν».

Αὐτό σημαίνει, ὅτι μποροῦμε νά ἱστάμεθα ἐνώπιόν Του στήν προσευχή καί νά συνομιλοῦμε μαζί Του «πρόσωπο πρός πρόσωπο». Ἡ προσευχή εἶναι σχέση δύο προσώπων, εἶναι διαπροσωπική σχέση, καί ὄχι ἐνέργεια ἑνός, ἀναφερομένου στόν ἑαυτό του. Κάθε ἀνθρώπινη ἐνέργεια, πού δέν εἶναι σχέση δύο προσώπων μπορεῖ νά εἶναι διαλογισμός ἀνατολικοῦ τύπου, μπορεῖ νά εἶναι μέθοδος αὐτογνωσίας, μπορεῖ νά εἶναι ὀνειροπόληση καί φαντασία, ἀλλά σέ καμμία περίπτωση δέν εἶναι προσευχή. Κατά τόν ἴδιο τρόπο, ἡ πίστη ἔχει ἀναφορά ἔξω ἀπό τόν ἄνθρωπο: ἀναφέρεται στόν Θεό καί ὁδηγεῖ στόν Θεό. Εἶναι πίστη στόν Χριστό καί στή διδασκαλία Του. Γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία ἀγωνίστηκε σκληρά γιά νά διαφυλάξει τήν αὐθεντικότητα τῆς πίστεως, ἀφοῦ ἡ ἐσφαλμένη πίστη ὁδηγεῖ ἐκτός τοῦ Θεοῦ καί αὐτή τήν ἐσφαλμένη πίστη τήν ἀποκαλοῦμε «αἵρεση».

Εἶναι φανερό, ὅτι οἱ τεχνικές τῆς «θετικῆς σκέψης» ὄχι μόνο δέν ἔχουν καμμία σχέση μέ τήν Ὀρθόδοξη πίστη, ἀλλά βρίσκονται στόν ἀντίποδά της. Ὁδηγοῦν ἐκτός τοῦ Θεοῦ καί ἐκτός τῆς σωτηρίας, ἀπεργαζόμενες τή δαιμονοποίηση τῶν ὁπαδῶν τους. Ἀποτελοῦν ἐπανάληψη τῆς ἀρχαίας πτώσεως τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί μιᾶς ἄλλης, πού προηγήθηκε: τῆς πτώσεως τοῦ Ἑωσφόρου. Ὁ Ἑωσφόρος ἐξέπεσε ἀκριβῶς, ἐπειδή παρατήρησε τόν ἑαυτό του, ἐντυπωσιάστηκε ἀπό τόν ἑαυτό του, ἐμπιστεύτηκε τόν ἑαυτό του καί πίστεψε ὅτι εἶναι θεός!

Ἱερεύς Σωτήριος Ὀ. Ἀθανασούλιας