Φυλακές ανηλίκων | Γράφει η Νατάσα Πετρούλια
* Άρθρο για το www.kalimera-arkadia.gr
Η ελληνική πολιτεία πρέπει να ομολογήσει, ότι χρειαζόμαστε ένα εναλλακτικό πλαίσιο αντιμετώπισης των ανήλικων παραβατών και να παραδεχτεί την ανικανότητά της, να το υλοποιήσει, γιατί μόνο τότε, μπορεί να ανοίξει ένα παράθυρο στην ελπίδα, για τους νεαρούς μας παραβάτες.
Στους ανήλικους παραβάτες, ηλικίας από οκτώ έως δεκατριών ετών, αντί των ποινών φυλακίσεως, μπορούν να τους επιβληθούν μέτρα αναμορφωτικά ή θεραπευτικά, ενώ στις ηλικίες από δεκατριών έως δεκαοκτώ, μπορεί να αποφασιστεί,ο περιορισμός τους σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων.
Το ισχύον σύστημα κρίνεται αναποτελεσματικό, αφού ο σκοπός του, που είναι ο σωφρονισμός και η επανένταξη των νέων, αποτυγχάνει παταγωδώς. εξαιτίας μιας σειράς ελλείψεων, από σύγχρονες υποδομές, έλλειψη σώματος δικαστών , εισαγγελέων και επιμελητών και το ρόλο των ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, να αναλαμβάνουν ως παιδονόμοι, αποσπασμένοι δεσμοφύλακες.
Σε επίσημες στατιστικές καταγράφονται 20.000 περιπτώσεις ανηλίκων που καταλήγουν στα δικαστήρια, εκ των οποίων 40 % για παραβάσεις του ΚΟΚ και περίπου 650 παιδιά κρατούνται σε ειδικές πτέρυγες φυλακών. Αντίστοιχα για όλη την επικράτεια αναλογούν 85 επιμελητές ανηλίκων, οι οποίοι αναλαμβάνουν την δικαστική εξέλιξη των υποθέσεων και των καθορισμό των εναλλακτικών ποινών, μετά από εισαγγελική εντολή και ασφαλώς την επίβλεψη της υλοποίησής τους.
Κάποιοι Δήμοι έχουν προγράμματα για κοινωνική εργασία από ανήλικους παραβάτες.
Σήμερα εκτός από το Ίδρυμα του Βόλου (τα αντίστοιχα του Παπάγου και Κορυδαλλού έκλεισαν το 1997 λόγω απαράδεκτων συνθηκών), λειτουργούν στέγες των υπουργείων Δικαιοσύνης και Πρόνοιας, της Εκκλησίας και άλλων ΜΚΟ. Αρκετές φορές μάλιστα λόγω ελλείψεως στέγης πολλά κορίτσια καταλήγουν στις φυλακές.
Το 2003 το ελληνικό δίκαιο προσαρμόστηκε στα διεθνή πρότυπα, περιλαμβάνοντας μια σειρά από εναλλακτικά μέτρα που στόχο είχαν, τη δημιουργία μονάδων μέριμνας ανηλίκων, αλλά δυστυχώς δεν πέτυχε η θεσμοθέτησή τους.
Πανευρωπαϊκά διογκώνεται το αίτημα ριζικών μεταρρυθμίσεων στα διάφορα συστήματα σωφρονισμού ,που εφαρμόζονται, παράλληλα ασκούνται κοινωνικές πιέσεις να αυξηθούν τα ηλικιακά όρια της ποινικής ευθύνης, που κυμαίνονται από 8 έτη (Σκωτία) έως τα 18 (Βέλγιο) και γενικά κινούνται σε πανευρωπαϊκό μέσο όρο 14-15 ετών.
Ο επίτροπος της Ε.Ε για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα με δημοσίευση εκθέσεων για τα συστήματα της Βρετανίας και Γαλλίας, ζήτησε λήψη μέτρων, όπως ο περιορισμός των ποινών εγκλεισμού, που έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά και εφαρμογή εναλλακτικών ποινών, με εκπαιδευτική και θεραπευτική διάσταση.
Η Γαλλία ετοιμάζεται να αναθεωρήσει το σύστημα απονομής δικαιοσύνης στους ανήλικους που ισχύει από το 1945.
Το εναλλακτικό μοντέλο που προβάλλεται πανευρωπαiκά είναι το σκανδιναβικό ως το πλέον ανεκτικό, αφού ενδεικτικά στη Φιλανδία μόλις τρία παιδιά κρατούνται σε ειδικό κέντρο ανηλίκων για διάπραξη κακουργήματος.
Στα πλαίσια πρόληψης και σωφρονισμού των ανηλίκων, καθίσταται επίκαιρη όσο ποτέ η επανεξέταση του φαινομένου BULLYING, καθώς έχει αποδειχτεί πως αποτελεί το πρώτο βήμα στην παραβατικότητα των ανηλίκων και εδώ πρέπει να επανακαθοριστεί ο ρόλος του εκπαιδευτικού , ως παράγοντας στον οποίον ανατίθεται εκτός από το σημαντικό έργο της εκπαίδευσης και ρόλος πολέμιου της εγκληματικότητας από τη γέννησή της και τελικά πραγματικού παιδαγωγού των μαθητών και της κοινωνίας γενικότερα.
Νατάσα Γ. Πετρούλια
Δικηγόρος – Ποινικολόγος
LLM Ευρωπαϊκό Δίκαιο
Proof of education (master level)In Society, Politics and Law from - The OPen Univercity (U.K.)
Μέλος Ελληνικής Εταιρίας Εγκληματολόγων και Δημοσιολόγων