Τέσσερα χρόνια Καλλικράτης
Άλλη μια μεταρρύθμιση που θα μπει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας
Η μεταρρύθμιση του νόμου «Καλλικράτης», πριν από λίγες μέρες συμπλήρωσε κιόλας τέσσερα χρόνια ζωής. Για πολλούς ο Καλλικράτης ήταν η Ελπίδα που έρχεται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ήταν το νέο, το καινούργιο.
Η μεταρρύθμιση του νόμου «Καλλικράτης», πριν από λίγες μέρες συμπλήρωσε κιόλας τέσσερα χρόνια ζωής. Για πολλούς ο Καλλικράτης ήταν η Ελπίδα που έρχεται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ήταν το νέο, το καινούργιο.
Ήταν η μεταρρύθμιση, που θα έφερνε την «Μεγάλη Αλλαγή» σε κοινωνικό, οικονομικό, διοικητικό και πολιτικό επίπεδο. Το πρόγραμμα «Καλλικράτης» αποτελούσε θεωρητικά την έκφραση της έννοιας της ενδοδημοτικής αποκέντρωσης. Ο βασικός λόγος δημιουργίας του ήταν η συνένωση μικρών δήμων και η δημιουργία μεγαλύτερων, αλλά και η μεταφορά αρμοδιοτήτων από την Κεντρική εξουσία προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αν κάτσουμε και αναλύσουμε πολύ συνοπτικά τα υπέρ και τα κατά του Καλλικράτη μέσα στα τέσσερα χρόνια εφαρμογής του, η εικόνα είναι απογοητευτική. Τα προβλήματα που έφερε στις τοπικές κοινωνίες είναι περισσότερα από αυτά που έλυσε ή τουλάχιστον είχε σχεδιαστεί για να λύσει. Εκ του αποτελέσματος σαφώς διαφαίνεται ότι εντέλει δημιουργήθηκε με μεγάλη προχειρότητα και δεν έλαβε υπόψη μια σειρά από κομβικά ζητήματα.
1. Δεν έγινε καμία απολύτως διαβούλευση με την τοπική κοινωνία και αυτό φάνηκε και από τα όρια και το μέγεθος του κάθε Δήμου
2. Η δημιουργία και η συνένωση των Δήμων δεν έλαβε υπόψη της τους πόρους των περιοχών, την ομοιογένεια της, το έδαφος της, κ.ά. Επίσης συνενώθηκαν περιοχές με μεγάλη γεωγραφική έκταση που ήταν ορεινές και μη εύκολα προσβάσιμες. Το γεγονός αυτό μαζί με την ανυπαρξία καλού οδικού δικτύου και εσωτερικής συγκοινωνίας οδήγησε σε μία σειρά λειτουργικών προβλημάτων εμποδίζοντας τους κατοίκους να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες του δήμου.
3. Μειώθηκε η κρατική επιχορήγηση και έγινε μεταφορά αρμοδιοτήτων χωρίς όμως να υπάρχουν και οι αντίστοιχοι πόροι που θα οδηγούσαν στην εφαρμογή τους. Αυτό ως αποτέλεσμα είχε το σταδιακό κλείσιμο σχολείων καθώς επίσης και την κατάργηση και υποβάθμιση υπηρεσιών και παροχών
4. Μία ακόμη βασική αδυναμία του προγράμματος στο τομέα της κοινωνικής πολιτικής είναι ότι εξίσωσε νομικά τους Δήμους μεταξύ τους σε επίπεδο αρμοδιοτήτων, ασχέτως μεγέθους. Όσο όμως δεν εκχωρούνται οι απαραίτητοι πόροι καθώς και απαραίτητες υπηρεσίες σε όλους τους δήμους, θα επικρατεί ανισότητα αφού τις αρμοδιότητες θα μπορούν να πραγματοποιήσουν μόνο οι μεγάλοι δήμοι
5. Δεν δημιουργήθηκε εκείνο το θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα επέτρεπε τον έλεγχο της διαφάνειας σε κάθε Δήμο, ώστε να γνωρίζει ο κάθε Δημότης που πάνε τα χρήματα που διαχειρίζεται ο εκάστοτε Δήμαρχος.
6. Δεν έγινε καμία μελέτη και κανένας προγραμματισμός ώστε η κάθε περιοχή να μπορεί να αποκτήσει τις βάσεις εκείνες προς μια ουσιαστική και αποτελεσματική πορεία ανάπτυξης τόσο σε επιστημονικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο που το πρόγραμμα υποσχόταν για όλη την επαρχία.
7. Τα τεράστια κενά που υπάρχουν λόγω της υποχρηματοδότησης από την κεντρική εξουσία σε στελεχιακό δυναμικό. Οι Δήμοι έχουν μεγάλη έλλειψη σε εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό ώστε να μπορέσει να αναβαθμίσει και να υλοποιήσει τα απαραίτητα αναπτυξιακά έργα που έχει ανάγκη η κάθε περιοχή.
8. Δεν έγινε καμία μέριμνα έως και σήμερα για την προστασία του περιβάλλοντος και για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Παρόμοιο παράδειγμα αντιμετωπίζει σήμερα η περιοχή της Τρίπολης όπου δεν μπορεί ο Δήμος να διαχειριστεί καθόλου ένα τόσο μεγάλο ζήτημα που επιφέρει τεράστιες ζημιές όχι μόνο στο περιβάλλον αλλά και στην ίδια τη ζωή των κατοίκων της εν λόγω περιοχής.
Υπάρχουν φυσικά και πολλά ακόμη ζητήματα ουσίας που δεν λύθηκαν με τον Καλλικράτη που δυστυχώς δεν έχω την πολυτέλεια και το χρόνο να αναλύσω.
Αυτό όμως που θέλω να επισημάνω και πιστεύω να λάβει σοβαρά υπόψη της η νέα Κυβέρνηση, είναι πως οι όποιες αλλαγές προγραμματίζονται να γίνουν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να έχουν ως επίκεντρο και κύριο γνώμονα τον πολίτη και την ποιοτική αναβάθμιση της ζωής του στα πλαίσια της εύρυθμης λειτουργίας ενός Δήμου.
Ιωάννης Β. Μουρούτσος
Υποψήφιος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κρήτης
1. Δεν έγινε καμία απολύτως διαβούλευση με την τοπική κοινωνία και αυτό φάνηκε και από τα όρια και το μέγεθος του κάθε Δήμου
2. Η δημιουργία και η συνένωση των Δήμων δεν έλαβε υπόψη της τους πόρους των περιοχών, την ομοιογένεια της, το έδαφος της, κ.ά. Επίσης συνενώθηκαν περιοχές με μεγάλη γεωγραφική έκταση που ήταν ορεινές και μη εύκολα προσβάσιμες. Το γεγονός αυτό μαζί με την ανυπαρξία καλού οδικού δικτύου και εσωτερικής συγκοινωνίας οδήγησε σε μία σειρά λειτουργικών προβλημάτων εμποδίζοντας τους κατοίκους να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες του δήμου.
3. Μειώθηκε η κρατική επιχορήγηση και έγινε μεταφορά αρμοδιοτήτων χωρίς όμως να υπάρχουν και οι αντίστοιχοι πόροι που θα οδηγούσαν στην εφαρμογή τους. Αυτό ως αποτέλεσμα είχε το σταδιακό κλείσιμο σχολείων καθώς επίσης και την κατάργηση και υποβάθμιση υπηρεσιών και παροχών
4. Μία ακόμη βασική αδυναμία του προγράμματος στο τομέα της κοινωνικής πολιτικής είναι ότι εξίσωσε νομικά τους Δήμους μεταξύ τους σε επίπεδο αρμοδιοτήτων, ασχέτως μεγέθους. Όσο όμως δεν εκχωρούνται οι απαραίτητοι πόροι καθώς και απαραίτητες υπηρεσίες σε όλους τους δήμους, θα επικρατεί ανισότητα αφού τις αρμοδιότητες θα μπορούν να πραγματοποιήσουν μόνο οι μεγάλοι δήμοι
5. Δεν δημιουργήθηκε εκείνο το θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα επέτρεπε τον έλεγχο της διαφάνειας σε κάθε Δήμο, ώστε να γνωρίζει ο κάθε Δημότης που πάνε τα χρήματα που διαχειρίζεται ο εκάστοτε Δήμαρχος.
6. Δεν έγινε καμία μελέτη και κανένας προγραμματισμός ώστε η κάθε περιοχή να μπορεί να αποκτήσει τις βάσεις εκείνες προς μια ουσιαστική και αποτελεσματική πορεία ανάπτυξης τόσο σε επιστημονικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο που το πρόγραμμα υποσχόταν για όλη την επαρχία.
7. Τα τεράστια κενά που υπάρχουν λόγω της υποχρηματοδότησης από την κεντρική εξουσία σε στελεχιακό δυναμικό. Οι Δήμοι έχουν μεγάλη έλλειψη σε εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό ώστε να μπορέσει να αναβαθμίσει και να υλοποιήσει τα απαραίτητα αναπτυξιακά έργα που έχει ανάγκη η κάθε περιοχή.
8. Δεν έγινε καμία μέριμνα έως και σήμερα για την προστασία του περιβάλλοντος και για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Παρόμοιο παράδειγμα αντιμετωπίζει σήμερα η περιοχή της Τρίπολης όπου δεν μπορεί ο Δήμος να διαχειριστεί καθόλου ένα τόσο μεγάλο ζήτημα που επιφέρει τεράστιες ζημιές όχι μόνο στο περιβάλλον αλλά και στην ίδια τη ζωή των κατοίκων της εν λόγω περιοχής.
Υπάρχουν φυσικά και πολλά ακόμη ζητήματα ουσίας που δεν λύθηκαν με τον Καλλικράτη που δυστυχώς δεν έχω την πολυτέλεια και το χρόνο να αναλύσω.
Αυτό όμως που θέλω να επισημάνω και πιστεύω να λάβει σοβαρά υπόψη της η νέα Κυβέρνηση, είναι πως οι όποιες αλλαγές προγραμματίζονται να γίνουν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να έχουν ως επίκεντρο και κύριο γνώμονα τον πολίτη και την ποιοτική αναβάθμιση της ζωής του στα πλαίσια της εύρυθμης λειτουργίας ενός Δήμου.
Ιωάννης Β. Μουρούτσος
Υποψήφιος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κρήτης