Η φοιτητική νεολαία – Γράφει ο Νίκος Δελφάκης
Στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες, η φοιτητική νεολαία βρισκόταν, πάντα, ένα σκαλί παραπάνω από άλλες κατηγορίες τής κοινωνίας, ως προς τις αναζητήσεις, τις ευαισθησίες, τους αγώνες, γενικά.
Σπουδαίες μελέτες έχουν γραφτεί και διδακτορικές διατριβές για τον ρόλο της σε όλη την ιστορία της χώρας, από την ελληνική επανάσταση (βλ. Ιερός Λόχος) και σε όλη την μετέπειτα πορεία τού νέου ελληνικού κράτους. Οι καινούριες ιδέες, από τον 19ο αιώνα, ακόμα, που ήταν ο ρομαντισμός και η «εθνική ολοκλήρωση», έπειτα οι σοσιαλιστικές – κοινωνικές ιδέες, ύστερα ο εκσυγχρονισμός τού κράτους, το γλωσσικό ζήτημα, ακολούθως η μεγαλειώδης αντίσταση στην κατοχή, το Κυπριακό, οι αγώνες του 114 και του 15% για την παιδεία, η αντίσταση στη χούντα κλπ, πρωτίστως έβρισκαν ευήκοα ώτα και ανταπόκριση στη φοιτητική νεολαία. Κατέκτησε, έτσι, στη συλλογική αφήγηση μια δικαιολογημένη εξέχουσα θέση, μια αίγλη και μια υψηλή αποδοχή εκ μέρους τής υπόλοιπης κοινωνίας.
Μέσα απ΄ αυτές τις διαδικασίες βγήκαν άνθρωποι που έπαιξαν σημαντικό ρόλο, είτε στα δημόσια πράγματα, είτε στις επιστήμες, τις τέχνες κλπ. Δεν χρειάζεται να αναλυθεί, γιατί η νεολαία και ιδιαίτερα η φοιτητική παίζει έναν τέτοιο ρόλο στις κοινωνίες, πολλές φορές, όμως, οι μεγαλύτεροι ένιωθαν να υπερβάλλει, να αυταπατάται, να τρέχει χωρίς σκοπό και με μια σειρά κινδύνους. Όχι πως δεν υπήρχαν κι αυτά, δεν μπορεί να μην υπάρχουν, αλλά συνολικά ο ρόλος της ήταν θετικός για την πρόοδο της κοινωνίας.
Ανάμεσα στις άλλες στρεβλώσεις τής μεταπολίτευσης (το γιατί υπήρξαν είναι άλλο θέμα, ιστορικές όμως είναι οι αιτίες) υπήρξε και η έντονη κομματικοποίηση της φοιτητικής νεολαίας. Ο κομματικός πατριωτισμός, οι κομματικοί ανταγωνισμοί, η μαζική εισδοχή φοιτητών στις κομματικές νεολαίες, (οι περισσότεροι δεν είχαν σκοπό να γίνουν «πολιτικοί», σαν να έμπαιναν σε μια ομάδα ενδιαφερόντων θεωρούσαν), ήταν μια στρέβλωση, την οποία όμως απολύτως συνειδητά επεδίωξαν οι κομματικές ηγεσίες, για τους δικούς τους στενούς λόγους, δηλ. της πολιτικής ή κομματικής επικράτησης. Σε μεγάλο βαθμό, η δυναμική, η δημιουργία, η αναζήτηση κλπ, που διέκρινε τις πρώτες φουρνιές τής μεταπολίτευσης, υποτάχτηκαν στους κομματικούς στόχους. Φαίνεται ότι έπρεπε η ελληνική κοινωνία να περάσει και το στάδιο αυτό, της υπερκατανάλωσης του κομματισμού. Είναι κρίμα που όταν το φαινόμενο άρχισε, εκ των πραγμάτων και λόγω εμπειριών, να μειώνεται, έπεσε η ελληνική κοινωνία στο άλλο άκρο, αυτό δηλ. του απόλυτου ατομισμού, των συντεχνιακών λογικών, της καπατσοσύνης και των, τάχα, παχέων - ξαφνικά, αγελάδων των Γκόλντεν Μπόυς .
Πιστεύω ακράδαντα ότι η σημερινή φοιτητική νεολαία είναι η καλύτερη και πιο ώριμη από κάθε άλλη στην μεταπολίτευση, η πιο ρεαλιστική. Ούτε οι αυταπάτες των επικειμένων επαναστάσεων υπάρχουν, αλλά ούτε και οι αυταπάτες τής «οικονόμας» χωρίς εργασία και μόχθο, αλλά έχοντας τον «μπάρμπα στην Κορώνη». Για το λόγο αυτό θεωρώ αδιανόητες τις απόψεις μεγαλυτέρων και μάλιστα αυτών που έπαιξαν ενεργό ρόλο στα φοιτητικά πράγματα της μεταπολίτευσης, που τους κουνάν το δάκτυλο αφ΄ υψηλού και πατερναλιστικά, του τύπου «εμείς στον καιρό μας...», αυτός ο γνωστός πολυξερισμός, που πιάνονται από επιμέρους λεχθέντα από κάποιους που εμφανίζονται στα ΜΜΕ ως εκπρόσωποι της νεολαίας. Βεβαίως χρειάζεται την μετάδοση των εμπειριών των προηγουμένων, να αποφύγει λάθη και υπερβολές, αλλά όταν συλλήβδην απαξιώνεται, δεν βοηθιέται καθόλου να δει πλευρές της κριτικής, που είναι και σωστές.
Τούτων δοθέντων, οι αυτοχρισθείσες πρωτοπορίες στο εσωτερικό τής φοιτητικής νεολαίας, που από πίσω τους στέκεται ο κομματικός ινστρούκτορας για να τις καθοδηγήσει, σε μια δήθεν επαναστατική προοπτική, ή την προοπτική τής κατάληψης της εξουσίας από τους «καλούς»!, έχουν άσχημα αποτελέσματα. Το «Πολυτεχνείο», αυτή η εξαιρετική στιγμή έξαρσης, ανιδιοτέλειας, συλλογικής δράσης, που πολλοί επιδιώκουν να παραμεριστεί από τη μνήμη και άλλοι το αποδομούν έστω ασυνείδητα, το «Πολυτεχνείο», λοιπόν, δεν γιορτάζεται κατ΄ ανάγκην με καταλήψεις για τις καταλήψεις, λες και είναι αυτές αυτοσκοπός και μάλιστα καταλήψεις από αποφάσεις μιας μικρής μειοψηφίας. Είναι τόσο στοιχειωδώς αυτονόητο αυτό και καμιά «πρωτοπορία» δεν μπορεί να επιβάλλει τη δική της θέληση, γιατί τότε θ΄ αρχίσουν, έχουν αρχίσει - είναι γνωστό και οι άλλοι «πρωτοπόροι και αντισυστημικοί» και δεν μας μένει παρά ένας μικρός εμφύλιος. Και τότε «βούτυρο στο ψωμί» όσων επιδιώκουν να «γαμήσουν» (όπως φώναζαν οι Ματατζήδες), για να εμφανιστούν ως η απαραίτητη επιβολή της τάξης και του νόμου, μονομερώς όμως, πάντα.
Οι ίδιοι, λοιπόν, οι σημερινοί φοιτητές, στο σύνολό τους, έχουν υποχρέωση να διαφυλάξουν τη σημαντική θέση, αίγλη, αποδοχή, που είχε η φοιτητική νεολαία ανέκαθεν στην ιστορία τής χώρας. Στο δικό τους χέρι και μόνο είναι αυτό και καθόλου στους κομματικούς πάτρωνες ή στους καταστολείς κάθε αμφισβήτησης. Αν δεν το καταφέρουν θα έχουν ιστορική ευθύνη, που δεν θα μπορεί να αμβλυνθεί, αν το 1% γίνει 2% ή το 26% γίνει 30%.
Νίκος Δελφάκης, Τρίπολη 16 Νοεμβρίου 2014
(Σκέψεις με αφορμή την 41η γιορτή του «Πολυτεχνείου»)
Μέσα απ΄ αυτές τις διαδικασίες βγήκαν άνθρωποι που έπαιξαν σημαντικό ρόλο, είτε στα δημόσια πράγματα, είτε στις επιστήμες, τις τέχνες κλπ. Δεν χρειάζεται να αναλυθεί, γιατί η νεολαία και ιδιαίτερα η φοιτητική παίζει έναν τέτοιο ρόλο στις κοινωνίες, πολλές φορές, όμως, οι μεγαλύτεροι ένιωθαν να υπερβάλλει, να αυταπατάται, να τρέχει χωρίς σκοπό και με μια σειρά κινδύνους. Όχι πως δεν υπήρχαν κι αυτά, δεν μπορεί να μην υπάρχουν, αλλά συνολικά ο ρόλος της ήταν θετικός για την πρόοδο της κοινωνίας.
Ανάμεσα στις άλλες στρεβλώσεις τής μεταπολίτευσης (το γιατί υπήρξαν είναι άλλο θέμα, ιστορικές όμως είναι οι αιτίες) υπήρξε και η έντονη κομματικοποίηση της φοιτητικής νεολαίας. Ο κομματικός πατριωτισμός, οι κομματικοί ανταγωνισμοί, η μαζική εισδοχή φοιτητών στις κομματικές νεολαίες, (οι περισσότεροι δεν είχαν σκοπό να γίνουν «πολιτικοί», σαν να έμπαιναν σε μια ομάδα ενδιαφερόντων θεωρούσαν), ήταν μια στρέβλωση, την οποία όμως απολύτως συνειδητά επεδίωξαν οι κομματικές ηγεσίες, για τους δικούς τους στενούς λόγους, δηλ. της πολιτικής ή κομματικής επικράτησης. Σε μεγάλο βαθμό, η δυναμική, η δημιουργία, η αναζήτηση κλπ, που διέκρινε τις πρώτες φουρνιές τής μεταπολίτευσης, υποτάχτηκαν στους κομματικούς στόχους. Φαίνεται ότι έπρεπε η ελληνική κοινωνία να περάσει και το στάδιο αυτό, της υπερκατανάλωσης του κομματισμού. Είναι κρίμα που όταν το φαινόμενο άρχισε, εκ των πραγμάτων και λόγω εμπειριών, να μειώνεται, έπεσε η ελληνική κοινωνία στο άλλο άκρο, αυτό δηλ. του απόλυτου ατομισμού, των συντεχνιακών λογικών, της καπατσοσύνης και των, τάχα, παχέων - ξαφνικά, αγελάδων των Γκόλντεν Μπόυς .
Πιστεύω ακράδαντα ότι η σημερινή φοιτητική νεολαία είναι η καλύτερη και πιο ώριμη από κάθε άλλη στην μεταπολίτευση, η πιο ρεαλιστική. Ούτε οι αυταπάτες των επικειμένων επαναστάσεων υπάρχουν, αλλά ούτε και οι αυταπάτες τής «οικονόμας» χωρίς εργασία και μόχθο, αλλά έχοντας τον «μπάρμπα στην Κορώνη». Για το λόγο αυτό θεωρώ αδιανόητες τις απόψεις μεγαλυτέρων και μάλιστα αυτών που έπαιξαν ενεργό ρόλο στα φοιτητικά πράγματα της μεταπολίτευσης, που τους κουνάν το δάκτυλο αφ΄ υψηλού και πατερναλιστικά, του τύπου «εμείς στον καιρό μας...», αυτός ο γνωστός πολυξερισμός, που πιάνονται από επιμέρους λεχθέντα από κάποιους που εμφανίζονται στα ΜΜΕ ως εκπρόσωποι της νεολαίας. Βεβαίως χρειάζεται την μετάδοση των εμπειριών των προηγουμένων, να αποφύγει λάθη και υπερβολές, αλλά όταν συλλήβδην απαξιώνεται, δεν βοηθιέται καθόλου να δει πλευρές της κριτικής, που είναι και σωστές.
Τούτων δοθέντων, οι αυτοχρισθείσες πρωτοπορίες στο εσωτερικό τής φοιτητικής νεολαίας, που από πίσω τους στέκεται ο κομματικός ινστρούκτορας για να τις καθοδηγήσει, σε μια δήθεν επαναστατική προοπτική, ή την προοπτική τής κατάληψης της εξουσίας από τους «καλούς»!, έχουν άσχημα αποτελέσματα. Το «Πολυτεχνείο», αυτή η εξαιρετική στιγμή έξαρσης, ανιδιοτέλειας, συλλογικής δράσης, που πολλοί επιδιώκουν να παραμεριστεί από τη μνήμη και άλλοι το αποδομούν έστω ασυνείδητα, το «Πολυτεχνείο», λοιπόν, δεν γιορτάζεται κατ΄ ανάγκην με καταλήψεις για τις καταλήψεις, λες και είναι αυτές αυτοσκοπός και μάλιστα καταλήψεις από αποφάσεις μιας μικρής μειοψηφίας. Είναι τόσο στοιχειωδώς αυτονόητο αυτό και καμιά «πρωτοπορία» δεν μπορεί να επιβάλλει τη δική της θέληση, γιατί τότε θ΄ αρχίσουν, έχουν αρχίσει - είναι γνωστό και οι άλλοι «πρωτοπόροι και αντισυστημικοί» και δεν μας μένει παρά ένας μικρός εμφύλιος. Και τότε «βούτυρο στο ψωμί» όσων επιδιώκουν να «γαμήσουν» (όπως φώναζαν οι Ματατζήδες), για να εμφανιστούν ως η απαραίτητη επιβολή της τάξης και του νόμου, μονομερώς όμως, πάντα.
Οι ίδιοι, λοιπόν, οι σημερινοί φοιτητές, στο σύνολό τους, έχουν υποχρέωση να διαφυλάξουν τη σημαντική θέση, αίγλη, αποδοχή, που είχε η φοιτητική νεολαία ανέκαθεν στην ιστορία τής χώρας. Στο δικό τους χέρι και μόνο είναι αυτό και καθόλου στους κομματικούς πάτρωνες ή στους καταστολείς κάθε αμφισβήτησης. Αν δεν το καταφέρουν θα έχουν ιστορική ευθύνη, που δεν θα μπορεί να αμβλυνθεί, αν το 1% γίνει 2% ή το 26% γίνει 30%.
Νίκος Δελφάκης, Τρίπολη 16 Νοεμβρίου 2014
(Σκέψεις με αφορμή την 41η γιορτή του «Πολυτεχνείου»)