Η συμμετοχή της Αρκαδίας και της Πελοποννήσου στο Έπος του '40
Η IV Μεραρχία Πελοποννήσου ξεκίνησε από την Τρίπολη στις αρχές Νοεμβρίου 1940 και αφού ολοκλήρωσε την επιστράτευσή της, μετακινήθηκε στο Ναύπλιο στις 19 Νοεμβρίου 1940 και από εκεί στην Καλαμπάκα.
Πεζοπορώντας έφτασε στα Γιάννενα στις 2 Δεκεμβρίου 1940, όπου τέθηκε υπό τη διοίκηση του Α’ Σώματος Στρατού. Την 6η Δεκεμβρίου 1940 προωθήθηκε στην περιοχή Καστάνιανη – Κεράσοβο. Αφού συνέτριψε την Ιταλική αντίσταση που συνάντησε στην περιοχή Σούβλιανης, προέλασε βορειοδυτικά και τη νύχτα της 7ης Δεκεμβρίου 1940, μέσα σε σφοδρή χιονοθύελλα, κατέλαβε τη Δερβιτσάνη. Στην είσοδο της Δερβιτσάνης εκτυλίχθησαν συγκλονιστικές στιγμές, καθόσον 700 περίπου νέοι της Δερβιτσάνης υποδέχτηκαν τους έλληνες στρατιώτες κρατώντας Ελληνικές Σημαίες, ψάλλοντας το «Χριστός Ανέστη» και τον εθνικό ύμνο.
Την επόμενη ημέρα, η Μεραρχία συνέχισε να κυνηγά ασταμάτητα τον πανικόβλητο εχθρό και τις πρώτες πρωινές ώρες της 8ης Δεκεμβρίου 1940 το 11ο Σύνταγμα Πεζικού της Τρίπολης μπήκε θριαμβευτικά στο Αργυρόκαστρο. Η είσοδος του Ελληνικού Στρατού στο Αργυρόκαστρο προκάλεσε θύελλα ενθουσιασμού στους κατοίκους της πόλης, οι οποίοι υποδέχτηκαν τους στρατιώτες του Μοριά με σημαιοστολισμούς και εκδηλώσεις, ενώ την ίδια στιγμή στο εσωτερικό της χώρας χτυπούσαν χαρμόσυνα οι καμπάνες σε όλες τις πόλεις και τα χωριά.
Στις 11 Δεκεμβρίου 1940 η Μεραρχία κατέλαβε με ηρωική έφοδο τα υψώματα νότια του Μάλι Σπατ. Στις 15 Δεκεμβρίου 1940 η Μεραρχία διατάχθηκε να επιτεθεί και να καταλάβει το Τεπελένι και την κοιλάδα του ποταμού Σιουσίτσα, αλλά δέχτηκε τις λυσσώδεις επιθέσεις των Ιταλών. Αφού συνέτριψε τις Ιταλικές επιθέσεις, την 17η Δεκεμβρίου 1940, μέσα σε σφοδρή χιονοθύελλα και πολικό ψύχος, η Μεραρχία της Τρίπολης επιτέθηκε στα υψώματα του Τεπελενίου. Η επίθεση συνεχίστηκε και τις επόμενες ημέρες κάτω από δραματικές καιρικές συνθήκες, που είχαν σαν αποτέλεσμα την πρόκληση μεγάλου αριθμού παγοπληξιών στους στρατιώτες και αθρόους θανάτους στα άλογα και τα μουλάρια της Μεραρχίας. Η μάχη στον ορεινό όγκο του Τεπελενίου ολοκληρώθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 1940, όταν η Μεραρχία κατέλαβε και το χωριό Νιβίτσα, όπου αιχμαλώτισε ένα ολόκληρο Ιταλικό Τάγμα 580 αλπινιστών.
Οι απώλειες όμως της Μεραρχίας στο Τεπελένι ήταν τεράστιες. Κάθε ημέρα η Μεραρχία έχανε από τη μάχη και τα κρυοπαγήματα 200 περίπου άνδρες. Οι συνολικές απώλειες της Μεραρχίας Πελοποννήσου από την 6η Δεκεμβρίου 1940 που μπήκε στον πόλεμο μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου 1940 που κατέλαβε τα υψώματα του Τεπελενίου ήταν 15 αξιωματικοί και 252 στρατιώτες νεκροί, 38 αξιωματικοί και 843 στρατιώτες τραυματίες από τη μάχη, 51 αξιωματικοί και 2.650 στρατιώτες ακρωτηριασμένοι από κρυοπαγήματα, ενώ πέθαναν 2.800 άλογα και μουλάρια. Έτσι η Μεραρχία μετακινήθηκε στο Αργυρόκαστρο για να ξεκουραστεί και να ανασυγκροτηθεί με νέους στρατιώτες που ήρθαν από την Πελοπόννησο.
Αφού ανασυγκροτήθηκε με νέους αξιωματικούς και στρατιώτες, προωθήθηκε πάλι στην πρώτη γραμμή την 6η Φεβρουαρίου 1940, όπου τέθηκε υπό τη διοίκηση του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου (Τ.Σ.Η) στον άξονα Κλεισούρας - Ιβάν – Κορυτσάς. Στις επικές μάχες που διεξήγαγε η Μεραρχία μέχρι την εισβολή των Γερμανών τον Απρίλιο του 1940, σκοτώθηκαν εκ νέου οι περισσότεροι αξιωματικοί και στρατιώτες της. Ανάμεσα στους νεκρούς αξιωματικούς της Μεραρχίας, ήταν όλοι οι Λοχαγοί του 11ου Συντάγματος Πεζικού της Τρίπολης, οι οποίοι σκοτώθηκαν επικεφαλής των Λόχων τους στις θρυλικές εφόδους δια της λόγχης που διενήργησαν στο Τεπελένι, στην Κλεισούρα, το Μόροβα, το Ιβάν και την Κορυτσά. Όσοι επέζησαν, γύρισαν στην Αρκαδία με κρυοπαγήματα με τα πλοία του ερυθρού σταυρού στο Λιμάνι του Λεωνιδίου, στην Τσακωνιά.
Αυτό το απαράμιλλο έπος των Λοχαγών της Τρίπολης και των παλικαριών του Μοριά, το αποθανάτισε η δημοτική μούσα με το συγκινητικό τραγούδι «της Τρίπολης οι Λοχαγοί και του Μοριά οι λεβέντες, στο Τεπελένι κείτονται και στο Ιβάν κοιμούνται»
http://www.youtube.com/watch?v=reKdvoWzgWE
Στη μνήμη των Αρκάδων πεσόντων του ανεπανάληπτου Έπους του 1940, και ιδίως στη μνήμη του αδελφού του που ως λοχαγός έπεσε στην Αλβανία το Δεκέμβριο του 1940, ο καθηγητής αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ Αργύρης Πετρονώτης έχει αναγείρει στην Τρίπολη από το έτος 2004 ένα υπέροχο και μοναδικό μνημείο, ίδιο με τον αρχαίο τάφο της Αμφίπολης, όπου καταγράφονται τα ονοματεπώνυμα, οι μονάδες, η ημερομηνία και η τοποθεσία θανάτου των ηρώων στην Αλβανία. Τα ονόματα είναι χαραγμένα σε ορειχάλκινες πλάκες, που βρίσκονται περιμετρικά ενός τεχνητού τύμβου που έχει δημιουργηθεί με βράχους που έφερε ο Πετρονώτης από τα υψώματα της Αλβανίας που σκοτώθηκαν οι Αρκάδες ήρωες. Στην κορυφή του τύμβου βρίσκεται ένας νεκρικός λέοντας, ενώ στο εσωτερικό του τύμβου υπάρχει ο Ιερός ναός αφιερωμένος στην Αγία Σκέπη της Παναγίας και σταυροειδώς υπάρχουν άλλα τρία παρεκκλήσια μέσα στο ναό, αφιερωμένα στους τρεις προστάτες των Ενόπλων Δυνάμεων, δηλαδή στον Άγιο Γεώργιο, στον Άγιο Νικόλαο και στους Αρχάγγελους Μιχαήλ και Γαβριήλ. Το υπέροχο και συγκλονιστικό αυτό μνημείο, για το οποίο ο Πετρονώτης διέθεσε όλη του την περιουσία (περίπου 600.000 ευρώ) στη μνήμη του ήρωα αδερφού του, έχει στο θύρωμα της εισόδου του ναού την επιγραφή "ΑΡΚΑΔΩΝ ΠΡΟΜΑΧΟΥΝΤΕΣ, ΔΕΙΝΩΝ ΕΠΙΔΡΟΜΕΩΝ ΔΙΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΑΝ ΔΥΝΑΜΙΝ".
Προτρέπουμε όλους να το επισκεφτούν, προκειμένου να αποτίσουν φόρο τιμής στο ηρωικό 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας, το οποίο έχασε όλους του λοχαγούς του και την πλειοψηφία των ανδρών του στο έπος του '40, στις μυθικές εκείνες εφόδους δια της λόγχης στα παγωμένα βουνά της Αλβανίας!!!!
Μελέτη – Έρευνα – Δημοσίευση
Γεώργιος Θ. Πραχαλιάς
Την επόμενη ημέρα, η Μεραρχία συνέχισε να κυνηγά ασταμάτητα τον πανικόβλητο εχθρό και τις πρώτες πρωινές ώρες της 8ης Δεκεμβρίου 1940 το 11ο Σύνταγμα Πεζικού της Τρίπολης μπήκε θριαμβευτικά στο Αργυρόκαστρο. Η είσοδος του Ελληνικού Στρατού στο Αργυρόκαστρο προκάλεσε θύελλα ενθουσιασμού στους κατοίκους της πόλης, οι οποίοι υποδέχτηκαν τους στρατιώτες του Μοριά με σημαιοστολισμούς και εκδηλώσεις, ενώ την ίδια στιγμή στο εσωτερικό της χώρας χτυπούσαν χαρμόσυνα οι καμπάνες σε όλες τις πόλεις και τα χωριά.
Στις 11 Δεκεμβρίου 1940 η Μεραρχία κατέλαβε με ηρωική έφοδο τα υψώματα νότια του Μάλι Σπατ. Στις 15 Δεκεμβρίου 1940 η Μεραρχία διατάχθηκε να επιτεθεί και να καταλάβει το Τεπελένι και την κοιλάδα του ποταμού Σιουσίτσα, αλλά δέχτηκε τις λυσσώδεις επιθέσεις των Ιταλών. Αφού συνέτριψε τις Ιταλικές επιθέσεις, την 17η Δεκεμβρίου 1940, μέσα σε σφοδρή χιονοθύελλα και πολικό ψύχος, η Μεραρχία της Τρίπολης επιτέθηκε στα υψώματα του Τεπελενίου. Η επίθεση συνεχίστηκε και τις επόμενες ημέρες κάτω από δραματικές καιρικές συνθήκες, που είχαν σαν αποτέλεσμα την πρόκληση μεγάλου αριθμού παγοπληξιών στους στρατιώτες και αθρόους θανάτους στα άλογα και τα μουλάρια της Μεραρχίας. Η μάχη στον ορεινό όγκο του Τεπελενίου ολοκληρώθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 1940, όταν η Μεραρχία κατέλαβε και το χωριό Νιβίτσα, όπου αιχμαλώτισε ένα ολόκληρο Ιταλικό Τάγμα 580 αλπινιστών.
Οι απώλειες όμως της Μεραρχίας στο Τεπελένι ήταν τεράστιες. Κάθε ημέρα η Μεραρχία έχανε από τη μάχη και τα κρυοπαγήματα 200 περίπου άνδρες. Οι συνολικές απώλειες της Μεραρχίας Πελοποννήσου από την 6η Δεκεμβρίου 1940 που μπήκε στον πόλεμο μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου 1940 που κατέλαβε τα υψώματα του Τεπελενίου ήταν 15 αξιωματικοί και 252 στρατιώτες νεκροί, 38 αξιωματικοί και 843 στρατιώτες τραυματίες από τη μάχη, 51 αξιωματικοί και 2.650 στρατιώτες ακρωτηριασμένοι από κρυοπαγήματα, ενώ πέθαναν 2.800 άλογα και μουλάρια. Έτσι η Μεραρχία μετακινήθηκε στο Αργυρόκαστρο για να ξεκουραστεί και να ανασυγκροτηθεί με νέους στρατιώτες που ήρθαν από την Πελοπόννησο.
Αφού ανασυγκροτήθηκε με νέους αξιωματικούς και στρατιώτες, προωθήθηκε πάλι στην πρώτη γραμμή την 6η Φεβρουαρίου 1940, όπου τέθηκε υπό τη διοίκηση του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου (Τ.Σ.Η) στον άξονα Κλεισούρας - Ιβάν – Κορυτσάς. Στις επικές μάχες που διεξήγαγε η Μεραρχία μέχρι την εισβολή των Γερμανών τον Απρίλιο του 1940, σκοτώθηκαν εκ νέου οι περισσότεροι αξιωματικοί και στρατιώτες της. Ανάμεσα στους νεκρούς αξιωματικούς της Μεραρχίας, ήταν όλοι οι Λοχαγοί του 11ου Συντάγματος Πεζικού της Τρίπολης, οι οποίοι σκοτώθηκαν επικεφαλής των Λόχων τους στις θρυλικές εφόδους δια της λόγχης που διενήργησαν στο Τεπελένι, στην Κλεισούρα, το Μόροβα, το Ιβάν και την Κορυτσά. Όσοι επέζησαν, γύρισαν στην Αρκαδία με κρυοπαγήματα με τα πλοία του ερυθρού σταυρού στο Λιμάνι του Λεωνιδίου, στην Τσακωνιά.
Αυτό το απαράμιλλο έπος των Λοχαγών της Τρίπολης και των παλικαριών του Μοριά, το αποθανάτισε η δημοτική μούσα με το συγκινητικό τραγούδι «της Τρίπολης οι Λοχαγοί και του Μοριά οι λεβέντες, στο Τεπελένι κείτονται και στο Ιβάν κοιμούνται»
http://www.youtube.com/watch?v=reKdvoWzgWE
Στη μνήμη των Αρκάδων πεσόντων του ανεπανάληπτου Έπους του 1940, και ιδίως στη μνήμη του αδελφού του που ως λοχαγός έπεσε στην Αλβανία το Δεκέμβριο του 1940, ο καθηγητής αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ Αργύρης Πετρονώτης έχει αναγείρει στην Τρίπολη από το έτος 2004 ένα υπέροχο και μοναδικό μνημείο, ίδιο με τον αρχαίο τάφο της Αμφίπολης, όπου καταγράφονται τα ονοματεπώνυμα, οι μονάδες, η ημερομηνία και η τοποθεσία θανάτου των ηρώων στην Αλβανία. Τα ονόματα είναι χαραγμένα σε ορειχάλκινες πλάκες, που βρίσκονται περιμετρικά ενός τεχνητού τύμβου που έχει δημιουργηθεί με βράχους που έφερε ο Πετρονώτης από τα υψώματα της Αλβανίας που σκοτώθηκαν οι Αρκάδες ήρωες. Στην κορυφή του τύμβου βρίσκεται ένας νεκρικός λέοντας, ενώ στο εσωτερικό του τύμβου υπάρχει ο Ιερός ναός αφιερωμένος στην Αγία Σκέπη της Παναγίας και σταυροειδώς υπάρχουν άλλα τρία παρεκκλήσια μέσα στο ναό, αφιερωμένα στους τρεις προστάτες των Ενόπλων Δυνάμεων, δηλαδή στον Άγιο Γεώργιο, στον Άγιο Νικόλαο και στους Αρχάγγελους Μιχαήλ και Γαβριήλ. Το υπέροχο και συγκλονιστικό αυτό μνημείο, για το οποίο ο Πετρονώτης διέθεσε όλη του την περιουσία (περίπου 600.000 ευρώ) στη μνήμη του ήρωα αδερφού του, έχει στο θύρωμα της εισόδου του ναού την επιγραφή "ΑΡΚΑΔΩΝ ΠΡΟΜΑΧΟΥΝΤΕΣ, ΔΕΙΝΩΝ ΕΠΙΔΡΟΜΕΩΝ ΔΙΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΑΝ ΔΥΝΑΜΙΝ".
Προτρέπουμε όλους να το επισκεφτούν, προκειμένου να αποτίσουν φόρο τιμής στο ηρωικό 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας, το οποίο έχασε όλους του λοχαγούς του και την πλειοψηφία των ανδρών του στο έπος του '40, στις μυθικές εκείνες εφόδους δια της λόγχης στα παγωμένα βουνά της Αλβανίας!!!!
Μελέτη – Έρευνα – Δημοσίευση
Γεώργιος Θ. Πραχαλιάς