Συνταγματική Αναθεώρηση και άλλες προτάσεις για την αναβάθμιση του Προγράμματος Καλλικράτης
Η ΣΥΓΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ: Το Υπουργείο Εσωτερικών (Υπουργός κ. Ι. Μιχελάκης, Αναπληρωτής Υπουργός κ.Λ.Γρηγοράκος) εξήγγειλε μια σειρά από τροποποιήσεις του Ν.3852/2010) που θα γίνουν σε συνεργασία με τα δευτεροβάθμια όργανα των ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού, ήτοι ΕΝΠΕ (Ένωση Περιφερειών Ελλάδος) και ΚΕΔΕ (Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος).
Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ: Βρίσκεται anteportasμε πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού κ. Α. Σαμαρά σε συνεννόηση με τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης και Υπουργό Εξωτερικών κ. Ε.Βενιζέλο.
ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ: Σκοπός του άρθρου είναι να συμβάλει στην προσπάθεια του προβληματισμού και των ενεργειών για την αναβάθμιση του Προγράμματος Καλλικράτης στο πλαίσιο της συγκυβερνητικής πρωτοβουλίας και της διμερούς προσπάθειας για την αναθεώρηση του Συντάγματος όπου μπορούν να γίνουν πολλές εποικοδομητικές παρεμβάσεις αναφορικά με τη διαλεκτική σχέση, τη συνέργεια και τη συναλληλία μεταξύ των πολιτειακών δομών της Διοικητικής Οργάνωσης του Κράτους.
ΤΟ ΚΡΙΣΙΜΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ: Πρόκειται για το άρθρο 101, παρ. 1 όπου καθιερώνεται το αποκεντρωτικό σύστημα οργάνωσης του κράτους, η πρόβλεψη δε αυτή εξειδικεύεται με την παρ.3 του ίδιου άρθρου σύμφωνα με την οποία τα περιφερειακά κρατικά όργανα διαθέτουν γενική αποφασιστική αρμοδιότητα για τις υποθέσεις της περιφέρειάς τους ενώ τα κεντρικά όργανα, εκτός από ειδικές αρμοδιότητες, έχουν τη γενική κατεύθυνση, το συντονισμό και τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των περιφερειακών οργάνων. Με τις ρυθμίσεις αυτές γίνεται διάκριση μεταξύ υποθέσεων κεντρικής αφενός και περιφερειακής αφετέρου κρατικής αρμοδιότητας. Επομένως το ισχύον Σύνταγμα δεν επιτρέπει την κατάργηση των περιφερειακών κρατικών οργάνων και την μεταφορά των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων που αυτά ασκούν σε άλλα όργανα εκτός του νομικού προσώπου του κράτους. Τούτο σημαίνει ότι το κράτος υπό το ισχύον Σύνταγμα δε μπορεί να αναλάβει αμιγώς επιτελικό ρόλο και να ενισχυθεί ο εκτελεστικός ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτή η ανελαστικότητα των ισχυουσών συνταγματικών διατάξεων του άρθρου 101 παρ. 1 και 3 αποτελεί σοβαρό εμπόδιο για την αναδιοργάνωση της Διοίκησης προς αντιμετώπιση των διαρκώς μεταβαλλόμενων κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών συνθηκών. Ως εκ τούτου επιβάλλεται η αναθεώρηση των ανωτέρω διατάξεων προκειμένου να παρασχεθεί η ευχέρεια στον κοινό νομοθέτη να διαμορφώνει το διοικητικό σχήμα ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες.
ΑΛΛΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: 1. Με βάση τα προαναφερθέντα γίνεται σαφές ότι θα πρέπει, όπου συνταγματικά είναι παραδεκτό, να μεταβιβαστούν στις Περιφέρειες αρμοδιότητες τις οποίες σήμερα κατέχουν οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Η ανάθεση στις Περιφέρειες πολλών από τις κρατικές λειτουργίες που σήμερα ασκούν οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, θα προβλεφθεί να γίνει με ειδικό πλαίσιο ελέγχου και συντονισμού της άσκησης αυτών των αρμοδιοτήτων από τα αντίστοιχα Υπουργεία 2. Οι δομές του ελέγχου της νομιμότητας και της χρηστής διοίκησης είναι αναγκαίο να υπάγονται κεντρικά σε Ανεξάρτητη Αρχή της οποίας οι Ελεγκτές Νομιμότητας να μην είναι εξαρτώμενοι από το Υπουργείο Εσωτερικών 3. Ο χωροταξικός σχεδιασμός, η διαχείριση των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και του Αναπτυξιακού Νόμου, οι αποφάσεις για έγκριση χωροθετήσεων και άλλα ζητήματα κανονιστικών πράξεων, πρέπει να μεταβιβαστούν στις Περιφέρειες στο πλαίσιο της συναλληλίας με την Κεντρική Διοίκηση και υπό νομοθετικές προϋποθέσεις ελέγχου της νομιμότητας των πράξεων ή της συνάφειας των πράξεων με τον αντίστοιχο Κεντρικό Σχεδιασμό επί των ζητημάτων 4. Ειδικά στην περίπτωση των τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων τα οποία δεν είναι υπερ-περιφερειακής εμβέλειας και περιορίζονται στα εδαφικά όρια των Περιφερειών, η Διαχείριση των Προγραμμάτων θα πρέπει να περάσει στις Περιφέρειες 5. Το ίδιο θα πρέπει να ισχύει και για άλλα θέματα, όπως: συγκοινωνίες, θέματα προσωπικού, δασικές υποθέσεις, μεταναστευτικά προβλήματα, υδατικοί πόροι, έλεγχος ποιότητας έργων, κ.λπ. 6. Με τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση στις Περιφέρειες, θα μπορέσουν γρήγορα και αποτελεσματικά να επιλυθούν πολλά από τα προβλήματα που παρεμποδίζουν την επιτελεστικότητα του Προγράμματος Καλλικράτης.
Κωνσταντίνος Γαλιώτος
Πολ.Μηχ. Ε.Μ.Π., M.Sc. Περιφερειακή Πολιτική U.K.