Τι είναι η ερημοποίηση;
Η υποβάθμιση της γης, στις ξηρές, ημι-ξηρές
και ύφυγρες περιοχές, κατά την οποία οι περιοχές γίνεται όλο και ξηρότερες, συνήθως χάνοντας σώματα νερού, βλάστηση και άγρια ζωή. Η ερημοποίηση συχνά συγχέεται λανθασμένα με την μείωση του πληθυσμού (ερήμωση υπαίθρου), ωστόσο η απώλεια της γονιμότητας του εδάφους καταλήγει σε μείωση της παραγωγής και αποτελεί αιτία εγκατάλειψης της γης και μετανάστευσης των ανθρώπων.
Προκαλείται από ποικίλους παράγοντες, όπως η κλιματική αλλαγή και η υπερεκμετάλλευση του εδάφους εξαιτίας ανθρώπινων δραστηριοτήτων [1]. Οι ανεμογεννήτριες για παράδειγμα που απεικονίζονται στη φωτογραφία του άρθρου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ως εξωραϊσμός άραγε ή ως παράγοντας κινδύνου;) εντείνουν την ερημοποίηση και την υποβάθμιση της γης από τις εξορύξεις πρώτων υλών [2], από την αποψίλωση δασών, την ισοπέδωση κορυφογραμμών, τη δέσμευση υδατικών πόρων, την επίδραση στο μικροκλίμα [3] και από τη δέσμευση τεράστιων εκτάσεων για την ταφή των βιομηχανικών τοξικών αποβλήτων τους [4] (όταν αυτά δεν παραμένουν να σαπίζουν στο σημείο εγκατάστασης [5]). Η διάβρωση και η συμπίεση του εδάφους για παράδειγμα που προκαλούνται από τη διάνοιξη δρόμων και τους τόνους σκυροδέματος για τις βάσεις-γήπεδα κάθε ανεμογεννήτριας παρεμβαίνουν στο αερισμό του εδάφους, στην απορρόφηση και κυκλοφορία των θρεπτικών συστατικών του και διαταράσσουν το οικοσύστημά του [6].
Ο κύκλος των θρεπτικών συστατικών (στον οποίο το έδαφος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο) ρυθμίζει τις ποσότητες των οργανικών υλών (άνθρακα, αζώτου και φωσφόρου) που δεσμεύονται και αποθηκεύονται στο έδαφος. Οργανικές ενώσεις (πχ. φύλλα, ακρορρίζια), διασπώνται σε απλούστερες ενώσεις από οργανισμούς που ζουν στο έδαφος για να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν από φυτά. Η οργανική ύλη του εδάφους (ζωντανοί οργανισμοί & υπολείμματα νεκρών οργανισμών) έχει την ικανότητα να συγκρατεί περίπου έξι φορές το βάρος της σε νερό – συνεπώς έχει καθοριστική σημασία για τη βλάστηση σε φυσικά ξηρά και αμμώδη εδάφη [7]. Ορισμένα βακτήρια εδάφους μετατρέπουν το ατμοσφαιρικό άζωτο σε ανόργανο άζωτο - αναγκαίο για την ανάπτυξη των φυτών. Τα λιπάσματα μπορεί να προσθέτουν άζωτο και φωσφορικά άλατα για την προώθηση της ανάπτυξης των φυτών, όμως τα φυτά δεν δεσμεύουν ολόκληρες τις ποσότητες αυτών των ουσιών. Η περίσσεια ποσότητα μπορεί να καταλήξει σε ποταμούς και λίμνες, επηρεάζοντας τη ζωή στα υδάτινα αυτά οικοσυστήματα (ευτροφισμός) [8].
Επιπλέον, οι παρεμβάσεις στους υδατικούς πόρους όπως με τις εκτροπές και τις τσιμεντώσεις από τα μικρά υδροηλεκτρικά έχουν επιπτώσεις στον εμπλουτισμό οργανικής ύλης του εδάφους η οποία συμβάλλει στη γονιμότητά του. Παρομοίως, τα φωτοβολταϊκά μολύνουν το έδαφος και κατ’ επέκταση τα υπόγεια ύδατα, με διαφορετική ένταση ανάλογη των χημικών και επικίνδυνων υλικών κατασκευής τους και επίσης το επιβαρύνουν από τη χρήση σκυροδέματος και τα βαρέα μηχανήματα κατά την εγκατάσταση, τη δημιουργία των ορυγμάτων για τα καλώδια, και τη σύνδεση των υποδομών (συμπίεση, διάβρωση) [9]. Το έδαφος αποτελεί περιορισμένο φυσικό πόρο αφού χρειάζεται εκατοντάδες χρόνια να δημιουργηθεί και σημαντικότατο κρίκο ανάμεσα σε παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα όπως η διαχείριση των υδάτων, η απώλεια της βιοποικιλότητας και η κλιματική αλλαγή [10]. Όπως όμως διαπιστώνεται και από τις υπόλοιπες αναρτήσεις του συγκεκριμένου άλμπουμ, οι επονομαζόμενες πολιτικές πρόληψης της κλιματικής αλλαγής μονάχα την επιταχύνουν. Η απώλεια του εδάφους συνδέεται με την ερημοποίηση και με περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις όπως βλέπουμε στο βίντεο https://www.youtube.com/watch?v=mvsc8dYw8q4
Η ερημοποίηση οφείλεται σε παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας αλλά και σε έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες, σε αποψιλώσεις και πυρκαγιές, σε υπερβόσκηση και εντατική και λανθασμένη γεωργική εκμετάλλευση, μα και σε άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες που προκαλούν διάβρωση, απογύμνωση, ρύπανση και συρρίκνωση της επιφάνειας του εδάφους [11].
Οι ευρωπαϊκές [12] και ελληνικές επιτροπές κατά της ερημοποίησης [13] και η τρέχουσα διαβούλευση της ΕΕ για θέσπιση νομοθεσίας σχετικά με την υγεία του εδάφους [14] είναι προσχηματικές. Αφού η καταστροφή των χερσαίων και υδάτινων εναπομεινάντων οικοσυστημάτων από ΑΠΕ συνεχίζεται, περισσότερη από τη μισή καλλιεργήσιμη έκταση της Ουκρανίας ξεπουλήθηκε σε πολυεθνικές-μεγαρυπαντές [15], η εξυγίανση γεωργίας-κτηνοτροφίας και ο περιορισμός της εξάντλησης φυσικών πόρων [16] ουσιαστικά δεν ενδιαφέρουν κανένα.
Πηγές:
[2] https://enallaktikos.gr/i-vromiki-alitheia-gia-tis-kathares-techn/
[5] https://photos.app.goo.gl/hzuVCNj7FPefmzy89
[7] https://dasarxeio.com/2013/05/06/4784/
[9] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969720370595
[10] https://www.eea.europa.eu/el/articles/edafos
[11] https://core.ac.uk/download/pdf/49281368.pdf
[12] https://op.europa.eu/webpub/eca/special-reports/desertification-33-2018/el/
[13] http://www.minagric.gr/index.php/el/the-ministry-2/grafeiotypou/deltiatypou/11408-dt040621
[14] https://ead.gr/eu-grenn-deal-commission-launches-consultation-on-possible-soil-health-legislation/
[15] https://www.facebook.com/groups/529278567438121/posts/1709471699418796/
Ανάρτηση στο facebook: https://www.facebook.com/sos.Mainalo/posts/pfbid028agS8NxRsb3iAuiBQ22Wmkb7XNw1Eimb3ScEzx6yjXp7gqJSYQAg41jhaENbKRM3l