Σήμερα μια ενεργειακή κρίση βρίσκεται σε εξέλιξη, απειλώντας το ενεργειακό τοπίο της χώρας και την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Τα θέματα που διαμόρφωσαν το πλαίσιο που οδήγησε στην αδυναμία διαχείρισης της σημερινής κρίσης, σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. Γιώργο Σταθάκη (Η ΑΥΓΗ, 2021), συνοψίζονται στα εξής:
* Διάσωση της ΔΕΗ επικεντρωμένη στη χρηματιστηριακή τιμή της.
* Βίαιη απολιγνιτοποίηση που δημιουργεί ενεργειακό κενό.
* Εξομοίωση με άλλες εταιρείες, με απώλεια της δυνατότητας προσδιορισμού της τιμής χονδρικής.
* Δημιουργία χρηματιστηρίου ενέργειας χωρίς δημιουργία προθεσμιακής αγοράς.
Με βάση τα παραπάνω, η κρίση στην αγορά ενέργειας μεταφέρθηκε στις τσέπες των καταναλωτών. Αυτή η κρίση βέβαια είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση τιμών στις ευρωπαϊκές χώρες, αλλά κατά πολύ χαμηλότερη τελική τιμή απ’ ό,τι στην Ελλάδα. Αντίθετα, στη χώρα μας οι τιμές αυξήθηκαν κατά πολύ, ώστε να αποκτήσει τις ακριβότερες τιμές χονδρικής στην Ευρώπη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι παραπάνω αναφερόμενες αιτίες και η επιλογή ολιγοπωλιακών πρακτικών μετέφερε στους καταναλωτές το ρίσκο που φέρουν οι επιχειρήσεις ενέργειας από τις διακυμάνσεις των διεθνών αγορών. Η μεταφορά του ρίσκου αυτού στους καταναλωτές προκάλεσε όλη τη μετατόπιση του αυξημένου κόστους της ενεργειακής κρίσης σε αυτούς.
Ιδιωτικοποίηση και κερδοσκοπία
Ενώ η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, εν μέσω Μνημονίου, κατάφερε να διατηρήσει τους ενεργειακούς φορείς υπό δημόσιο έλεγχο και πέτυχε οι τιμές ηλεκτρισμού να μην αυξηθούν ούτε κατά 1 ευρώ, η σημερινή ενεργειακή πολιτική οδηγεί στην αύξηση των τιμών αυτών. Οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας και η ΔΕΗ κερδοσκόπησαν κατά το μεγαλύτερο μέρος του 2020 με τη διαμόρφωση ολιγοπωλιακών συνθηκών στην αγορά ηλεκτρισμού και την αρρύθμιστη αγορά ενέργειας. Αυτή η κερδοσκοπία, που, σύμφωνα με τον Σωκράτη Φάμελλο, έγινε ανεκτή από την κυβέρνηση, άνοιξε τον δρόμο για την ακρίβεια του ηλεκτρικού ρεύματος. Επίσης, η κυβέρνηση αποφάσισε την πώληση σχεδόν όλων των ενεργειακών υποδομών και φορέων μέσω της ιδιωτικοποίησης του 100% των δικτύων φυσικού αερίου (ΔΕΠΑ Υποδομών), του 49% του διαχειριστή του δικτύου διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) και τελευταία με την προώθηση του σχεδίου εκχώρησης ποσοστού του Δημοσίου στη ΔΕΗ με διαδικασίες εξπρές (Φάμελλος, 2021).
Ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία επισημαίνει τα ζητήματα της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου και πώς αυτά συνδέονται με την ιδιωτικοποίηση της επιχείρησης και τις επιπτώσεις που θα έχει αυτή στο ενεργειακό τοπίο της χώρας και στην αύξηση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας. Επισημαίνεται κατ’ αρχάς ο αιφνιδιαστικός χαρακτήρας της απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της ΔΕΗ. Η απόφαση αυτή οδηγεί στην απώλεια της πλειοψηφίας των μετοχών του Δημοσίου. Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορεί η κοινή ανακοίνωση των βασικών μετόχων της ΔΕΗ (υπερταμείου και ΤΑΙΠΕΔ), που δηλώνει την πρόθεση μη συμμετοχής στην Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου. Με αυτόν τον τρόπο η συμμετοχή του Δημοσίου μειώνεται σε μειοψηφικό ποσοστό στο μετοχικό κεφάλαιο της ΔΕΗ. Επομένως, η επιχείρηση οδηγείται με αυτόν τον τρόπο στην ιδιωτικοποίηση (Η Ναυτεμπορική, 2021). Το υπερταμείο και η θυγατρική του, το ΤΑΙΠΕΔ, τα οποία διαθέτουν σήμερα το 34% και 17% των μετοχών της ΔΕΗ αντίστοιχα, σε κοινή τους ανακοίνωση τον περασμένο μήνα έδωσαν το στίγμα των προθέσεών τους. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά, «θα εξετάσουν με βάση τους κανόνες της αγοράς και με τη συνδρομή εξωτερικού συμβούλου τη μείωση της συμμετοχής τους σε μειοψηφικό ποσοστό καθοριστικής σημασίας (blocking minority)». Ο σχεδιασμός προβλέπει το ποσοστό του Δημοσίου μετά την αύξηση να περιοριστεί στο 34%, όσο είναι σήμερα το ποσοστό του υπερταμείου (Το Βήμα, 2021).
Πτώση τιμής της μετοχής...
Ένα άλλο ακανθώδες ζήτημα σχετικό με την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου είναι αυτό με τη διακύμανση της τιμής της μετοχής. Μέσα σε λίγες ημέρες που μεσολάβησαν από την ανακοίνωση της πώλησης του 49% του ΔΕΔΔΗΕ μέχρι την αιφνιδιαστική Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου συνέβη το εξής: ενώ υπό τις διαδόσεις ότι η τιμή της μετοχής επρόκειτο να ανέβει οι μικροεπενδυτές αγόραζαν μετοχές από άλλους που τις πωλούσαν, στη συνέχεια η τιμή της μετοχής έπεσε, δημιουργώντας ζημία στους αγοραστές. Ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. ζήτησε να ελεγχθούν από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αυτές οι ύποπτες αγοραπωλησίες και συγκεκριμένα ποιοι ήταν αυτοί που πουλούσαν μετοχές όταν όλοι προεξοφλούσαν άνοδο και από πού είχαν εσωτερική πληροφόρηση (Η Ναυτεμπορική, 2021β).
Σύμφωνα με τον Σωκράτη Φάμελλο, βουλευτή Β’ Θεσσαλονικης του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, «δυστυχώς, σε μια πολύ δύσκολη περίοδο στην αγορά ενέργειας, ενώ οι πολίτες και οι επαγγελματίες είναι αντιμέτωποι με υπέρογκες αυξήσεις στο ρεύμα, η κυβέρνηση επιλέγει η Ελλάδα να χάσει ακόμα ένα ενεργειακό εργαλείο». Σχολίασε ακόμη τη μεταστροφή του ρόλου της ΔΕΗ επί κυβέρνησης Ν.Δ., που, αντί να στηρίζει την κοινωνία και τις παραγωγικές δυνάμεις της Ελλάδας, λειτουργεί με μοναδικό κριτήριο τη δική της κερδοφορία, φτάνοντας μάλιστα στο να κερδοσκοπεί το πρώτο εξάμηνο του 2020 μαζί με τους υπόλοιπους προμηθευτές, όταν οι τιμές καυσίμων είχαν καταρρεύσει και αντίστοιχα η χονδρική τιμή ηλεκτρισμού. Από την πλευρά του, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. Πάνος Σκουρλέτης ανέφερε ότι «στην πιεστική ανάγκη της κοινωνίας για ανάσχεση της ακρίβειας στην ενέργεια, η οποία συμπαρασύρει μια σειρά από κρίσιμους τομείς της οικονομίας σε επώδυνες ανατιμήσεις, η κυβέρνηση απαντά με τη μεθόδευση της περαιτέρω ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ μέσω της απώλειας ελέγχου του 51% του μετοχικού κεφαλαίου της» (Το Βήμα, 2021).
Όπως συμπεραίνεται και από τα προαναφερόμενα, η Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου της ΔΕΗ, η οποία θα ήταν επιθυμητή υπό συνθήκες ελεύθερης συμμετοχής από όλες τις πλευρές, είναι σχεδιασμένη για τη μη συμμετοχή του Δημοσίου και κατ’ επέκταση για την έμμεση ιδιωτικοποίηση της επιχείρησης. Η ιδιωτικοποίηση κατά αυτήν την κρίσιμη χρονική στιγμή, με την παρούσα μετατόπιση του ρίσκου των αγορών ενέργειας στους καταναλωτές και την ύπαρξη της ενεργειακής κρίσης, αναμένεται να έχει εξαιρετικά δυσμενή αποτελέσματα για την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στο μέλλον και για την ύπαρξη ευαίσθητων ισορροπιών στο ενεργειακό τοπίο της χώρας.
* Ο δρ. Γεώργιος Ι. Φαράντος είναι μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. Αρκαδίας και επισκέπτης ερευνητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Πηγές:
Η ΑΥΓΗ, 19.9.2021, Γιώργος Σταθάκης, «Η τιμή του ρεύματος και η ενεργειακή κρίση», https://www.avgi.gr/politiki/396119_i-timi-reymatos-kai-i-energeiaki-krisi.
Το Βήμα, 24.9.2021, Σ. Φάμελλος – Π. Σκουρλέτης, «Έγκλημα η πώληση της ΔΕΗ σε συνθήκες ανατιμήσεων στην ενέργεια», https://www.tovima.gr/2021/09/24/finance/famellos-skourletis-egklima-i-polisi-tis-dei-se-synthikes-anatimiseon-stin-energeia/.
Η Ναυτεμπορική, 24. 9. 2021, «Οι αντιδράσεις των κομμάτων για την Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου της ΔΕΗ», Πολιτική, https://m.naftemporiki.gr/story/1780397/oi-antidraseis-ton-kommaton-gia-tin-auksisi-metoxikou-kefalaiou-tis-dei.
Η Ναυτεμπορική, 27.9.2021, Κατερίνα Κοκαλλιάρη, «Σκληρό ροκ κυβέρνησης και ΣΥΡΙΖΑ για τη ΔΕΗ», Πολιτική, https://www.naftemporiki.gr/story/1781079/skliro-rok-kubernisis-kai-syriza-gia-ti-dei.
Το Βήμα, 27.9.2021, Τράτσα Μάχη, «Οικονομία. Κίνηση-ματ από τη ΔΕΗ με την αύξηση κεφαλαίου», https://www.tovima.gr/2021/09/27/finance/kinisi-mat-apo-ti-dei-me-tin-ayksisi-kefalaiou/.
Σ. Φάμελλος, 14.10.2021, «Η κυβέρνηση γεννά ανασφάλεια σε όλα τα επίπεδα», δελτίο Τύπου, https://www.famellos.eu/s-famellos-quot-i-kyvernisi-genna-anasfalia-se-ola-ta-epipeda-quot/.