Είναι το ευρωομόλογο η απάντηση στη νέα κρίση; Ποιες είναι οι αποφάσεις της Ευρώπης και της Κυβέρνησης
Του Μαρίνου Ρουσιά
Μέλος της Ν.Ε. Αρκαδίας
H Ελληνική κοινωνία βρίσκεται αντιμέτωπη με τις πολλές προκλήσεις που θα προκάλεσε πανδημική κρίση υγείας. Η προδιαγεγραμμένη ύφεση της τάξεως του 10% που αποτελεί τη πρόβλεψη του γράφοντος και μιας σειράς διεθνών οίκων και οργανισμών (IMF, OECD, Bruegel) λόγω της κατάρρευσης της κατανάλωσης και της μεγάλης εξάρτησης της ελληνικής οικονομίας από την τουριστική βιομηχανία, θα δημιουργήσει ραγδαία πτώση της ζήτησης, εκατοντάδες χιλιάδες νέους ανέργους και ένα νέο κύμα πίεσης στον εύθραυστο τραπεζικό τομέα λόγω της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δάνειων.
Για να μην εξελιχθεί λοιπόν η ύφεση σε μια ακόμη βαθιά κρίση (μιας και η ανάρρωση της Ελλάδας από την προηγούμενη τραγωδία ξεκίνησε μόλις το 2015 και τερματίστηκε στο τελευταίο τρίμηνο του 2019, με την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο 1% από τη Κυβέρνηση Μητσοτάκη) με μη αναστρέψιμα αποτελέσματα, απαιτούνται γενναία μέτρα σε εθνικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Η ελληνική κυβέρνηση, η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κυρίως της Ευρωζώνης, οφείλουν να κατανοήσουν πως χωρίς την στήριξη του εισοδήματος των εργαζομένων και άρα της αγοραστικής τους δύναμης δεν θα συγκρατηθεί η κάθετη πτώση της ζήτησης.
Απαιτούνται αποφασιστικές επιλογές, μια εκ των οποίων αποτελεί η έκδοση επιτέλους ευρωομολόγων, κόντρα και ενάντια στην επιλογή Γερμανίας να αφήνει να αναπτύσσεται η χρηματοπιστωτική κρίση σε αδιέξοδα με τη συνδρομή της Ολλανδίας.
Το ευρωομόλογο είναι ένα σημαντικό εργαλείο για άντληση κεφαλαίων με χαμηλό κόστος, από τις χώρες που τα έχουν ανάγκη, προκειμένου να στηρίξουν με τους αναγκαίους πόρους την οικονομία, την κοινωνία και τα νοικοκυριά τους. Είναι ένα ζήτημα που αφορά άμεσα όπως και στην περασμένη κρίση κυρίως την Ελλάδα, την Ιταλία καθώς και την Ισπανία.
Το ευρωομόλογο στη πράξη είναι ένα δάνειο το οποίο θα το εκδίδουν όλες μαζί οι χώρες της Ευρωζώνης. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι χώρες εμφανίζονται ως μία οντότητα και ζητούν την τοποθέτηση ενός ομολόγου, την εγγύηση του οποίου αναλαμβάνουν όλες οι χώρες από κοινού.
Αυτό σημαίνει, ότι είναι αλληλέγγυες για την αποπληρωμή του και το ίδιο υπεύθυνες όλες οι χώρες της Ευρωζώνης. Και εδώ ακριβώς κρύβεται η άρνηση της Γερμανίας η οποία δανείζεται με αρνητικό επιτόκιο στην παρούσα φάση μιας και επικαλείται την ενδεχόμενη αύξηση του κόστους δανεισμού της με μια τέτοια κίνηση.
Η απαιτούμενη απάντηση λοιπόν στην παρούσα χρηματοοικονομική κρίση για τις χώρες που πλήττονται σε μεγάλο βαθμό (Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα και ακολουθούν χωρίς ακόμη εμφανή μεγάλα προβλήματα, η Γαλλία και η Πορτογαλία) δεν δόθηκε συλλογικά.
Επί της αρχής στην ΕΕ υιοθετήθηκαν μέτρα για τη μη περίληψη των επενδύσεων στον τομέα της υγείας στον υπολογισμό των ελλειμμάτων, χαλάρωση των κανονισμών για τις κρατικές ενισχύσεις προς τις επιχειρήσεις και προγράμματα χρηματοδοτικής στήριξης, δηλαδή δανειοδότησης για τις μικρές και μεσαίας επιχειρήσεις ύψους 540 δισ. τα οποία αφορούν, δάνεια που μπορούν να λάβουν οι χώρες από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) μόνο για δαπάνες υγείας (240 δισ.), μέτρα για τη στήριξη της απασχόλησης (100 δισ.) και δανειοδοτικά εργαλεία για την ενίσχυση μικρομεσαίων επιχειρήσεων (200 δισ.).
Επιπρόσθετα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι θα συμπεριλάβει τα ομόλογα όλων των χωρών - μελών στα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης που λαμβάνει, κινητοποιώντας ένα νέο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων ύψους 750 δισ. Ευρώ (αναλογικά βέβαια με το μέγεθος της οικονομίας κάθε χώρας).
Σίγουρα ο αναγνώστης μπορεί να θεωρήσει τα παραπάνω μέτρα αρκετά, ωστόσο τα περισσότερα αποτελούν εγγυήσεις δανειοδοτήσεων. Η λύση αυτή απέχει μακράν από τη στήριξη της απασχόλησης και των εισοδημάτων και είναι ο ίδιος αδιέξοδος δρόμος της κυβέρνησης της Μητσοτάκη μιας και η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ένα πακέτο μέτρων που μόλις και μετά βίας η πραγματική και άμεση ρευστότητα, ξεπερνάει ουσιαστικά το 2% του ΑΕΠ.
Η λύση των ευρωομολόγων ακόμα και εάν αφορά τις άμεσα ενδιαφερόμενες χώρες πλην Γερμανίας και των δορυφόρων της, είναι απόλυτα εφικτή. Η δε κάλυψη της αποπληρωμής τους μπορεί με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να γίνει σε βάθος δεκαετιών με την επανέκδοση ομολόγων (μέσω της μετακύλισης roll-over του χρέους) για την αποπληρωμή της αρχικής έκδοσης.
Και στο ερώτημα ποιος θα εγγυηθεί ότι στο μέλλον θα βρεθούν οι πόροι για την ομαλή εξυπηρέτηση του χρέους, η απάντηση είναι η ισχυρή ανάπτυξη που θα προέλθει από τις εκτεταμένες δημόσιες επενδύσεις ιδίως για την Ελλάδα στους στρατηγικούς τομείς της ενέργειας και της πράσινης ανάπτυξης.