Η υποκρισία της μετα-λιγνιτικής εποχής για τη ΔΕΗ και το Λεκανοπέδιο Μεγαλόπολης

Εξαφάνιση του λιγνίτη από τον ενεργειακό χάρτη

Πρόσφατα ο Πρωθυπουργός της χώρας στην ομιλία του στην ΓΣ του ΟΗΕ ανακοίνωσε την παύση λειτουργίας όλων των λιγνιτικών μονάδων το 2028 με ότι αρνητικές επιπτώσεις αυτό θα επιφέρει στην οικονομία, στους καταναλωτές, στους εργαζομένους και στις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Αρκαδίας.

Μετά το ναυάγιο της λεγόμενης αποεπένδυσης, της πώλησης των λιγνιτικών μονάδων, ο βίαιος τερματισμός του λιγνίτη από το ενεργειακό μίγμα που επιλέγει η  κυβέρνηση δεν έχει να κάνει με την περιβαλλοντική ευαισθησία της.

Υπηρετεί τις επιδιώξεις των ιδιωτών παραγωγών έτσι  ώστε να μην υπάρχει ο λιγνίτης ως ανταγωνιστικό καύσιμο και να ανοίξει ο δρόμος για την λειτουργία με ΦΑ ως μονάδων βάσης στο αυξανόμενο ποσοστό παραγωγής από ΑΠΕ.

Σημειώνω ότι δεν είναι μόνο η τοποθέτηση του Πρωθυπουργού στην ΓΣ του ΟΗΕ που δημιούργησε ανησυχία στη χώρα και στο Λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης.

Σύμφωνα με τον Εθνικό Σχεδιασμό για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) που κατήρτισε στις αρχές του 2019  η προηγούμενη κυβέρνηση δεν «χωράνε» όλες οι λιγνιτικές μονάδες της χωράς και φυσικά της Μεγαλόπολης. Όχι μέχρι το 2028 αλλά ούτε μέχρι το 2025.

Και αυτό γιατί το ΕΣΕΚ προβλέπει αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος ως το 2030 κατά 9,1 GW εκ των οποίων το 90% από αυτά θα είναι από αιολικά και φωτοβολταϊκά. Όσο δε για το φυσικό αέριο προβλέπεται αύξηση της συμμετοχής του το 2020, μια μικρή μείωση το 2025 (σε σχέση με το 2020), μια περαιτέρω μείωση του το 2030 και αύξηση το 2035 στις 12.214 GWh.

Την ίδια ώρα οδηγείται σε δραματική μείωση η συμμετοχή του λιγνίτη από το 33% που είναι σήμερα στο 17% το 2030. Για να επιτευχθεί αυτό η λιγνιτική παραγωγή από 14,9 TWh που έκλεισε το 2018, το 2020 θα περιοριστεί στις 12 TWh, το 2025 στις 10 TWh και το 2030 στις 9,3 TWh. Στο σενάριο αυτό το πολύ να χωρούν 3 η 4 λιγνιτικές μονάδες της χώρας με πλήρη διαθεσιμότητα λειτουργίας τους.

Με την τροποποίηση του νέου ΕΣΕΚ στο οποίο προχωρεί η σημερινή κυβέρνηση τα μαντάτα είναι ακόμη χειρότερα. Προάγγελος αυτών αποτελούν οι δηλώσεις του Υπουργού για κλείσιμο της 3ης μονάδας της Μεγαλόπολης στα μέσα του 2020 και η παραπάνω τοποθέτηση του πρωθυπουργού.

Από τις παραπάνω εξελίξεις προκύπτουν σοβαρά ερωτηματικά:

Γιατί η Ελλάδα αντικαθιστά τις λιγνιτικές μονάδες που είναι περιβαλλοντικά αναβαθμισμένες όπως είναι οι μονάδες της Μεγαλόπολης ;

Γιατί αυτό γίνεται 10 χρόνια νωρίτερα από τη Γερμανία που διατηρεί στο ενεργειακό της μίγμα το 30% της παραγωγής της από λιθάνθρακα και λιγνίτη μέχρι το 2040 ;

Πως θα υπάρξει αποκατάσταση και εξυγίανση των εδαφών των εξαντλημένων ορυχείων αν κλείσουν εντελώς και με βίαιο τρόπο οι λιγνιτικές μονάδες και η ΔΕΗ συνολικότερα οδηγηθεί σε εκποίηση και διάλυση ;

Με την λειτουργία μονάδων ΦΑ - χωρίς λιγνιτικές μονάδες - το καύσιμο αυτό είναι ουδέτερο  σε επιπτώσεις στο περιβάλλον ;

Πως θα αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις την αυξανόμενης ενεργειακής εξάρτησης της χώρας με εισαγόμενο καύσιμο και η επάρκεια και ασφάλεια εφοδιασμού ;

Και κάτι που μας αφορά στο Λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης γιατί εξακολουθεί να παραμένει σε ισχύ η από τον Απρίλιο του 2018 η νομοθετική ρύθμιση που περιορίζει τη δυναμικότητα της μονάδος Μεγαλόπολη 5 στα 500 MW ;

ΑΠΕ και Φυσικό αέριο το νέο δόγμα του ενεργειακού σχεδιασμού

Το φυσικό αέριο προωθείται ως προνομιακό πεδίο πρόσβασης των ιδιωτών ως το καύσιμο των μονάδων βάσης στην αυξανόμενη  παραγωγής από ΑΠΕ. Να τι εννοούν μιλώντας οι ιδιώτες για «ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον». Ένα παράδειγμα: Την μονάδα συνδυασμένου κύκλου με Φ.Α. που εγκαινίασε πριν λίγες ο Μυτιληναίος την έχει ανακοινώσει εδώ και αρκετούς μήνες και έχει ζητήσει άδεια από το 2018. Με βάση τις εξελίξεις που τρέχουν το τελευταίο διάστημα ο εν λόγω επιχειρηματίας ζήτησε στις 5/7/2019 αύξηση ισχύος της μονάδας από 665 σε 826 MW.

Ευτυχώς, τι θα κάναμε το 2029 που θα έχουν σβήσει οι λιγνίτες…

Στήριξη της ΔΕΗ υπέρ των καταναλωτών και της ενεργειακής ασφάλειας.

Πραγματική σωτηρία της ΔΕΗ μπορεί να υπάρξει με την αποτροπή της διάλυσης και την πώλησης φιλέτων της (ΔΕΔΔΗΕ - ΑΔΜΗΕ), με αποτροπή στρατηγικού επενδυτή στη ΔΕΗ και με εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό που δεν θα υπηρετεί την κερδοφορία των ντόπιων και ξένων επιχειρηματικών ομίλων αλλά τις ανάγκες των καταναλωτών και την ανάπτυξη της χώρας.

Η εμπειρία των 20 χρόνων απελευθέρωσης με τις μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενες πολιτικές έχει αποδείξει τις δυσμενείς συνέπειες που υπήρξαν από τις μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενες πολιτικές σε βάρος την χώρας και του λαού.

Τι πρέπει να διεκδικήσουμε:

Πρώτο: Να τροποποιηθεί το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ). Να διατηρηθεί η λιγνιτική παραγωγή της χώρας τουλάχιστον μέχρι το 2030 στο επίπεδο του 2018 (15 TWh). Αυτό το αίτημα αποκτά κυρίαρχη σημασία. Η διεκδίκηση του  θα αποβεί σε όφελος των καταναλωτών της χώρας, των εργαζομένων και των τοπικών κοινωνιών στις λιγνιτικές περιοχές προετοιμάζοντας αποτελεσματικές δράσεις για την μεταλιγντική περίοδο με σχέδιο, επιστημονική τεκμηρίωση και υλική στήριξη.

Ευχολόγια, επαιτείες και αυταπάτες πλέον  δεν χωρούν. Οι καιροί ου μενετοί.

Δεύτερο: Να συμμετάσχουν και οι λιγνίτες στον Μηχανισμό των Αποδεικτικών Διαθεσιμότητας Ισχύος  (ΑΔΙ) όπως αποζημιώνονται και οι μονάδες Φ.Α. Να αναλάβει το κράτος το κόστος της κοινωνικής πολιτικής και να πληρώνει έγκαιρα τις παρεχόμενες υπηρεσίες της Επιχείρησης και να σταματήσουν οι ζημιογόνες συμβάσεις και γενικά να αφεθεί η ΔΕΗ να ανταγωνιστεί τους άλλους.

Τρίτο: Άμεσα πρέπει να αποτραπεί κάθε επιλογή κλεισίματος λιγνιτικής μονάδας της Μεγαλόπολης. Να επανέλθει άμεσα η «Λιγνιτική Μεγαλόπολης» στη ΔΕΗ και μαζί με την μονάδα Φ.Α. να αποτελέσουν μια ενιαία μονάδα (ΒΟΚ) με 2 Κλάδους παραγωγής από λιγνίτη και από Φ.Α. Αυτό θα συμβάλει και στην οικονομικότητα και βιωσιμότητα των μονάδων και την μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

Η διατήρηση της Λιγνιτικής ως θυγατρική της ΔΕΗ το μόνο που θα εξυπηρετήσει θα είναι το κλείσιμο των μονάδων και άμεσα της 3ης μονάδας.

Σημειώνω ότι την μονάδα Φ.Α. τη διεκδικήσαμε σύμφωνα με την πρόβλεψη του Ν. 3175/2003 περί αντικατάστασης από τον τερματισμό της λειτουργίας των Ι και ΙΙ μονάδων αλλά και ως συνέχεια του Ενεργειακού Κέντρου λόγω της συμβολής του στην ενεργειακή στήριξη της χώρας, των επιπτώσεων στην τοπική περιοχή και την αναπτυξιακή της προοπτική.

Τέταρτο: Σε τοπικά ζητήματα να δοθούν λύσεις άμεσα από το Υπουργείο (μετεγκατάσταση Τριπόταμου) εκκρεμοτήτων της ΔΕΗ προς την τοπική κοινωνία (οφειλόμενα ΕΑΠ, διασφάλιση λειτουργίας της τηλεθέρμανσης), διεκδίκησης παλαιοτέρων ζητημάτων όπως αποκατάσταση εξαντλημένων ορυχείων, λήψη μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας (απόθεση γύψου-τέφρας), παραχώρηση χώρου για ΒΙΟΠΑ και απόδοση εδαφών από τη ΔΕΗ στην τοπική κοινωνία.

Τέλος οι τελευταίες εξελίξεις στον ηλεκτρενεργειακό τομέα της χώρας επιβάλλουν - με σημαντική καθυστέρηση για το Λεκανοπέδιο - να ανοίξει μια συστηματική, ουσιαστική συζήτηση που θα καταλήξει σε ένα τεκμηριωμένο πρόγραμμα για τον μέλλον συνολικά της περιοχής και της τοπικής ανάπτυξης και σε επόμενο κείμενο θα διατυπωθούν κάποιες σκέψεις και προτάσεις.

Τούτη την ώρα πρέπει να υπάρξει ένα πλατύ μέτωπο όλων των τοπικών κοινωνικών φορέων, της Αυτοδιοίκησης και των εργαζομένων που θα αγωνιστεί ενάντια στη διάλυση και το ξεπούλημα της τελευταίας μεγάλης επιχείρησης της χώρας. Για την σωτηρία της ΔΕΗ, την στήριξη του Λεκανοπεδίου της Μεγαλόπολης και την αναπτυξιακή προοπτική της ευρύτερης περιοχής.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ Σαράντος

Συνταξιούχος ΔΕΗ - Πρώην Περιφερειακός Σύμβουλος