Ο ρόλος των πολιτιστικών φορέων σήμερα - Σχέση Συλλόγων και Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Είναι απολύτως θεμιτό έως και υποχρεωτικό / απαραίτητο , σε μία μικρή κοινωνία με στοιχειώδη οργάνωση, να υπάρχει η δυνατότητα έκφρασης και δράσης μέσα από οργανωμένες συλλογικές ομάδες , που να καταγράφουν, να ενισχύουν, να προωθούν, να διαδίδουν, να στηρίζουν, να προφυλάσσουν να διατηρούν , και κυρίως να προστατεύουν τα κεκτημένα της .
Εξ άλλου, έτσι δημιουργείται και μία αέναη ροή πολιτιστικής ιστορίας, ένα συνεχές ιστορικό αποτύπωμα, που θα κληρονομήσουν ως παρακαταθήκη οι νεότεροι.
Θα προσέθετα εδώ χωρίς ίχνος υπερβολής, ότι οι Σύλλογοι με πολιτιστική και προοδευτική ταυτότητα θα πρέπει να έχουν όχι μόνον την απαίτηση από την Πολιτεία να προστατεύει το πολιτιστικό περιβάλλον, αλλά και την υποχρέωση να ελέγχουν την κάθε προσπάθεια και μορφή αλλοίωσής του από παρεμβάσεις, θεσμικές ή εξωθεσμικές.
Και αυτό αφορά όλα τα επίπεδα και τις παραμέτρους πολιτισμού. Από τις μικρές και μεγάλες λεπτομέρειες του φυσικού περιβάλλοντος, από την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς των προγόνων μας, έως την κοινωνική αλληλεγγύη και την επικάλυψη των αντίστοιχων κενών που αφήνουν οι κεντρικές και περιφερειακές διοικήσεις, λόγω αδιαφορίας, αμέλειας ή αδυναμίας.
Στην ευγενή αυτή προσπάθεια, οι Σύλλογοι μπορούν και πρέπει να τηρήσουν μία στάση συνεπή. Θα προσπαθήσω να κωδικοποιήσω επιγραμματικά σε μορφή 10λόγου, κάποιες αναγκαίες επιτελικές κινήσεις, προϊόντα πείρας, που κατά την ταπεινή μου γνώμη πρέπει να διέπουν τη λειτουργία των Συλλόγων:
1. Επίγνωση του ρόλου των Συλλόγων, ότι αποτελούν τα αυθόρμητα, πρωτογενή και πρωτοβάθμια οργανωμένα κύτταρα πολιτισμού των τοπικών κοινωνιών
2. Όσο το δυνατόν ενιαίες και συμπαγείς θέσεις και απόψεις μεταξύ των μελών τους.
3. Προσπάθεια απόκτησης μόνιμης έδρας των Συλλόγων. Οι ανέστιοι Σύλλογοι συνήθως υπολειτουργούν και αργά – αργά εξαφανίζονται .
4. Σταθερή περιοδικότητα των δράσεων, δίχως κενά και χρονικές κοιλιές που αποδιοργανώνουν
5. Όσμωση με τη νέα γενιά, εμπλοκή της στα κοινά και διασφάλιση της μελλοντικής διοικητικής συνέχειας των Συλλόγων . ( χρίζει μεγάλης προσπάθειας διότι η σημερινή νεολαία παρουσιάζεται εντελώς αποστασιοποιημένη και αδιάφορη ) .
6. Προσπάθεια όσο το δυνατόν οικονομικής αυτάρκειας, με τη συνέπεια των μελών ως προς τις συνδρομητικές τους υποχρεώσεις. Συν Αθηνά και χείρα κίνει.
7. Αποφυγή μονοθεματικών εκδηλώσεων, ανάπτυξη πολύπλευρων δραστηριοτήτων επιμορφωτικού, κοινωνικού και προνοιακού χαρακτήρα.
8. Απόλυτη ανεξαρτησία από συμφέροντα και απομάκρυνση από κομματικές λογικές και διαπλοκές.
9. Απόλυτη συναίσθηση του ρόλου και της δύναμης των Συλλόγων, συνεργασία με τις αυτοδιοικήσεις και πίεση προς την εξουσία, τοπική και υπερτοπική, για την επίτευξη των ευγενών στόχων που έχουν θέσει.
10. Άμεση εποπτεία για την προστασία των πολιτιστικών στοιχείων της περιοχής και δυναμικές αντιδράσεις σε κακόβουλες προσπάθειες αλλοίωσής τους.
Η παγκοσμιοποίηση και όλες οι βαθιές αλλαγές σε διαφόρους τομείς που την ακολούθησαν και την ακολουθούν, επηρεάζουν και αλλάζουν τις πολιτιστικές ιδέες. Και εδώ φαίνεται ο ρόλος των πολιτιστικών φορέων που είναι οι θεματοφύλακες των παραδοσιακών αξιών. Παράγουν πολιτισμό, φυλάσσουν και μεταδίδουν την παράδοση. Είναι οι εκφραστές της τοπικής παράδοσης. Υποβοηθούν και συμμετέχουν σε κάθε προσπάθεια ανάπλασης και εκσυγχρονισμού εκεί που χρειάζεται .
Όλοι πιστεύαμε και πιστεύουμε πάντοτε ότι η δομή των Πολιτιστικών Φορέων έπρεπε και πρέπει να αλλάξει, να συγχρονισθεί, να αναγεννηθεί. Όχι μόνο στο επίπεδο των σκοπών της ίδρυσης τους και του προσανολισμού, αλλά στη θεσμική βάση τους, στις δομές τους, στην γενικότερη λειτουργία τους . Είναι πλέον καιρός οι Πολιτιστικοί φορείς να θέσουν νέους στόχους. Στα πλαίσια αυτά θα πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων και ιδιαίτερα εκείνων που έχουν σχέση με τους νέους .
Η προσέλκυση όλο και περισσότερο νέων ανθρώπων είναι κάτι που απασχολεί όλους εμάς. Οι νέοι αρνούνται να συμμετέχουν γιατί σήμερα έχουν την δυνατότητα να επιλέγουν άλλους τρόπους επικοινωνίας .
Με τον επαναπροσδιορισμό των στόχων τους οι Σύλλογοι και τοποθετώντας στο επίκεντρο την νέα γενιά, πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες που θα αγγίζουν τα σύγχρονα προβλήματα της εποχής μας όπως ο επαγγελματικός προσανατολισμός, ή ανεργία, τα ναρκωτικά, το περιβάλλον και πολλά άλλα.
Γι αυτό οι παλιοί θα πρέπει να είναι πιο ανεκτικοί με τους νέους και να αφήνουν έδαφος για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών από τους δεύτερους . .
Η παράδοση και η κουλτούρα των μικρών χωριών συνθλίβονται κάτω από την κυριαρχία των μητροπόλεων ( ιδιαίτερα μετά την δημιουργία των μητροπολιτικών Δήμων ) και κυρίως του βιομηχανοποιημένου πολιτισμού.
Παρατηρείται εδώ και πολλά χρόνια μια εξασθένιση των καθαρόαιμων πολιτιστικών Συλλόγων και ενδυνάμωση των Δήμων και των Περιφερειών με πολιτιστικές δραστηριότητες . .
Οι πολιτιστικοί σύλλογοι δεν χρηματοδοτούνται από το κράτος σε αντίθεση με έναν κοινοτικό – δημοτικό ή δημόσιο οργανισμό όπου η εισροή κεφαλαίων από την Ε.Ε. και μέσα από διάφορα προγράμματα είναι μεγάλη. Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος που επέτρεψε και επιτρέπει στις Περιφέρειες και τους Δήμους, να χρηματοδοτούνται και να πραγματοποιούν μεγάλα πολιτιστικά προγράμματα και υπερμεγέθεις πολιτιστικές εκδηλώσεις, μερικές φορές ανούσιες .
Η οικονομική δυσπραγία οδηγεί τους συλλόγους να εκλιπαρούν για την επιβίωση τους , τους οδηγεί σε «ελεημοσύνη», δηλαδή να τους δοθεί κάτι για να πληρώσουν , τα λειτουργικά τους έξοδα . .
Με αυτό τον τρόπο αναπτύσσεται μία σχέση εξάρτησης μεταξύ πολιτιστικών συλλόγων και κοινότητας ή Δήμου. Εξαρτώνται από το ποιος Δήμαρχος είναι στην εξουσία, ποιος Αντιδήμαρχος είναι υπεύθυνος για τα πολιτιστικά, ώστε να τους πλησιάσουν αφήνοντας να εννοηθεί υπόσχεση για προσωπική διαφήμιση και εκλογική υποστήριξη.
Οι τοπικοί άρχοντες οφείλουν να προχωρήσουν στην εκπλήρωση αυτονόητων υποχρεώσεων πάνω σε ζητήματα πολιτιστικά και να ξεφύγουν από τις μέχρι τώρα περιορισμένες σχέσεις των χρηματοδοτήσεων μόνο των χορευτικών εκδηλώσεων , ή την βοήθεια να στηθεί ένα πανηγύρι όπως φαντάζει στο μυαλό κάποιων . .
Άρα το συμπέρασμα που βγαίνει είναι: Να υπάρξει θεσμική κατοχύρωση της χρηματοδότησης τους ώστε ο κάθε σύλλογος να λειτουργεί αυτόνομα αλλά και να δέχεται με καλή διάθεση την στήριξη των φορέων του τόπου και όλοι μαζί να συμβάλλουν στην πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων και δράσεων που είναι πολύ σημαντικές για την κάθε περιοχή . .
Απαιτείται να καλλιεργηθούν σχέσεις συνεργασίας και εμπιστοσύνης μεταξύ των Πολιτιστικών φορέων και της Τοπικής Κοινότητας , του Δήμου , της Περιφέρειας .
Γιαυτό λογικό είναι ο κάθε Σύλλογος να λειτουργεί αυτόνομα. Οι τυχόν αντιπαραθέσεις εμποδίζουν την ανάπτυξη του τόπου . .
Η παραχώρηση από την πλευρά των δήμων ή των κοινοτήτων στους Φορείς – Συλλόγους ενός μόνιμου οικήματος ταυτόχρονα δημιουργεί: Εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας, θεατρικές παραστάσεις, επιστημονικά συμπόσια, ελεύθερα μαθήματα, δημιουργία και διατήρηση λαογραφικού μουσείου και ένα σωρό πρωτοβουλίες κι εκδηλώσεις που τώρα είναι μόνο στο δρόμο της σκέψης λόγω της ελλείψεις στέγης στα δύο τρίτα του συνόλου των συλλόγων.
Οφείλουμε όλοι μας, μα περισσότερο οφείλουν οι τοπικοί άρχοντες και η πολιτεία, να δώσουν σε όλους τους πολιτιστικούς φορείς τα απαραίτητα εφόδια , για να μπορούν να προσφέρουν αυτό που η κεντρική ,η περιφερειακή & τοπική αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να προσφέρει για το καλό των τοπικών κοινωνιών .
ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ
ΝΕΣΤΑΝΗΣ