Παλαιά Βουλή | Παρουσιάστηκε ο Επετειακός Τόμος «Εν Άστρει. Η Εθνική Δευτέρα των Ελλήνων Συνέλευσις. Τα γεγονότα – οι πρωταγωνιστές – οι αποφάσεις»

Η πρώτη παρουσίαση της έκδοσης πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 στο Άστρος, στον ιστορικό χώρο συνεδριάσεων των πληρεξουσίων και παραστατών που συμμετείχαν στην Εθνοσυνέλευση. Η επιλογή της παρουσίασης στην Αθήνα και ειδικά στην Παλαιά Βουλή ήταν επίσης συμβολική, αφού εκεί συνεδρίαζε η πρώτη Βουλή του Ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους από το 1875.

Τίμησε με την παρουσία του και προλόγισε την εκδήλωση ο Πρόεδρος της Βουλής κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, ο οποίος εξέφρασε τον θαυμασμό του για την επιστημονική και αισθητική ποιότητα της «στιβαρής» – όπως τη χαρακτήρισε – έκδοσης, και την ικανοποίησή του για την απόφαση να θέσει υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων όλες τις επετειακές εκδηλώσεις. Επίσης τόνισε ότι με την παρούσα έκδοση αποκαθίσταται η τιμή από υπόνοιες και ιστορικά σφάλματα που θέλει πολλούς να νομίζουν ότι οι Εμφύλιοι πόλεμοι προήλθαν από το Άστρος. Ενώ παράλληλα αποδίδεται η οφειλόμενη βαρύτητα στη θεσμική και ιστορική σημασία της Εθνοσυνέλευσης του Άστρους.

Η κα Μαριέττα Μινώτου, Πρόεδρος της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, που φιλοξένησε την εκδήλωση στην Παλαιά Βουλή, στον χαιρετισμό που απηύθυνε, επεσήμανε τους ιδιαίτερους δεσμούς της Εταιρείας με το Άστρος, καθώς ήταν το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας που προσέφερε την αναμνηστική πλάκα για την Εθνοσυνέλευση και την ανάρτησε στον Ιερό Χώρο στο Άστρος, σε ειδική πανηγυρική εκδήλωση κατά το 1900.

Την έκδοση παρουσίασαν η Α.Ε. τέως Προέδρος της Δημοκρατίας, Ακαδημαϊκός και Επίτιμος Καθηγητής του ΕΚΠΑ κ. Προκόπιος Παυλόπουλος, ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου της Νομικής Σχολής Αθηνών κ. Σπύρος Βλαχόπουλος, ο Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Ξενοφών Κοντιάδης και η επιμελήτρια της έκδοσης Δρ. Σμαράγδη Ι. Αρβανίτη.

Οι ομιλητές τόνισαν την αναγκαιότητα της έκδοσης αυτής για να προβληθεί η Β΄ Εθνοσυνέλευση και η σπουδαιότητα του Συντάγματος που ψηφίστηκε στο Άστρος, καθώς ήταν ιστορικά και επιστημονικά παραγνωρισμένο ευρισκόμενο χρονικά ανάμεσα στο Α΄ Σύνταγμα της Επιδαύρου – που ως πρώτο έτυχε ιδιαίτερης αναγνώρισης – και στο Γ΄ και πιο ολοκληρωμένο Σύνταγμα της Τροιζήνας.  

Όπως επεσήμανε ο κ. Προκόπιος Παυλόπουλος ο «Νόμος της Επιδαύρου», δηλ. το Σύνταγμα του Άστρους του 1823, συνιστά μια μορφή κανονιστικής «γέφυρας» μεταξύ του «Προσωρινού Πολιτεύματος της Ελλάδος» – της Επιδαύρου – και του «οριστικού», «Πολιτικού Συντάγματος της Ελλάδος» – της  Τροιζήνας. Επεσήμανε με ιδιαίτερη έμφαση ότι το «Σύνταγμα του Άστρους του 1823» παραμένει και σήμερα εξαιρετικά επίκαιρο κατ’ εξοχήν ως προς τις καινοτομίες, τις οποίες θέσπισε για τον «Θεμελιώδη Νόμο» του Νεότερου Ελληνικού Κράτους, δηλαδή για το Σύνταγμα. Εμβαθύνοντας για ακόμη μια φορά στα πιο κρίσιμα και ουσιαστικά σημεία των αποφάσεων, τόνισε την καθιέρωση της συνταγματικής ανωτερότητας του κειμένου που υπογράφηκε στο Άστρος έναντι των κοινών νομοθετημάτων.

Από την πλευρά του ο κ. Βλαχόπουλος τόνισε τη σπουδαιότητα του Συντάγματος του Άστρους, κυρίως για τις φιλελεύθερες διατάξεις του, που προέβλεπαν την καθιέρωση και προάσπιση των φυσικών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Επεσήμανε τη διορατικότητα των συντακτών του Συντάγματος όταν θεμελίωναν την αρχή της ελευθεροτυπίας και την κατάργηση της λογοκρισίας, σε μια περίοδο που οι εφημερίδες ήταν ελάχιστες και η εκτυπωτική παραγωγή περιορισμένη. Θεώρησε, δε, κορυφαία στιγμή της νομοθετικής διαδικασίας την ψήφιση άρθρου για την κατάργηση της δουλείας, όταν ακόμα και στην Ευρώπη της εποχής εκείνης υφίσταται αγοραπωλησία ανθρώπων. Έκλεισε τονίζοντας πως το Σύνταγμα συμπυκνώνει την ιστορία ενός λαού και αυτό δηλώνεται ξεκάθαρα στη Διακήρυξη του Άστρους όταν «κηρύττει  την πολιτικήν των Ελλήνων υπάρξιν και ανεξαρτησίαν», δηλαδή όταν συνδέει την ύπαρξη του Ελληνικού Έθνους με την ύπαρξη Συντάγματος. Όσον αφορά το μελανό σημείο του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, δηλαδή την εμφύλια διαμάχη, διευκρίνισε πως οι αντιθέσεις προϋπήρχαν και παρόλο που έγιναν σημαντικά βήματα κατά τη διάρκεια της Συνέλευσης του Άστρους στη συνέχεια οξύνθηκαν σε σημείο που τέθηκε σε κίνδυνο και η ίδια η Επανάσταση.

Ο κ. Κοντιάδης αναφέρθηκε εκτενώς στα Συντάγματα της Επανάστασης. Τόνισε πως για πρώτη φορά συμπυκνώνεται σε ένα βιβλίο η διαδρομή και η αξία του Συντάγματος του Άστρους. Δεν παρέλειψε τα δύο επιτεύγματα που πέτυχε η Επανάσταση του 1821. Το πρώτο είναι η νίκη ενός υπόδουλου Έθνους επί της πανίσχυρης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και δεύτερον οι Επαναστατημένοι Έλληνες επέλεξαν να εγκαθιδρύσουν το υπό διαμόρφωση κράτος υιοθετώντας ότι πιο νεωτερικό υπήρχε εκείνη την περίοδο. Η όσμωση του Εθνικισμού και του Δημοκρατικού Φιλελεύθερου Συνταγματισμού δεν ήταν καθόλου αυτονόητη εκείνη την εποχή. Κλείνοντας είπε ότι τα Συντάγματα της Επανάστασης συμβολίζουν την κατάρρευση του μοντέλου των αυταρχικών αυτοκρατοριών και δεν χαρακτηρίζονται από αμιγώς εθνικά ούτε φιλελεύθερα ούτε κοινωνικά στοιχεία αλλά συναθροίζουν τις πρωτοποριακές για την εποχή τους αντιλήψεις περί έθνους - κράτους και περί δημοκρατικού Συντάγματος.

Τέλος η Δρ. Σμαράγδη Ι. Αρβανίτη παρουσίασε συνοπτικά τα επιμέρους άρθρα του Επετειακού Τόμου, αναφέροντας και το σκεπτικό της δομής του. Μέσα από πρωτότυπα άρθρα Πανεπιστημιακών καθηγητών και έγκριτων ερευνητών, ιστορικών και νομικών, επιχειρήθηκε η προβολή των αναγκών και των συνθηκών που οδήγησαν τους πρωταγωνιστές εκείνης της φορτισμένης περιόδου, μετά τις πρώτες νίκες στο στρατιωτικό πεδίο, να προχωρήσουν στη δημιουργία σύγχρονου κράτους, να θέσουν τα θεμέλια της δημοκρατικής αντιπροσώπευσης.

Ο Δήμαρχος Βόρειας Κυνουρίας Γιώργος Καμπύλης μεταξύ άλλων ανέφερε «Φέτος συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από τη Β΄ Εθνοσυνέλευση και ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας, πραγματοποίησε μια σειρά εκδηλώσεων για να καταδείξει τη σημασία της, να τιμήσει τους πληρεξούσιους και τους παραστάτες που συμμετείχαν και ν’ αναδείξει τους αγώνες και τις ενέργειές τους, για τη μετάβαση από ένα υπόδουλο έθνος σ΄ ένα ανεξάρτητο και οργανωμένο κράτος. Η Συνέλευση του Άστρους, συνετέλεσε στη δημιουργία του Ελληνικού κράτους, γιατί το έθνος έδειξε με όλο του το σθένος, την πρόθεσή του να ανεξαρτητοποιηθεί και να βαδίσει τον δρόμο της Δημοκρατίας. Ευχαριστώ θερμά πρωτίστως τον Πρόεδρο Κωνσταντίνο Τασούλα και τη Βουλή των Ελλήνων που έθεσαν υπό την αιγίδα τους το Συνέδριο και την παρούσα έκδοση και φυσικά για την τιμητική του παρουσία στην παρουσίαση του βιβλίου. Ευχαριστώ ιδιαιτέρως το Διοικητικό Συμβούλιο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος για την κατ΄ εξαίρεση δωρεάν παραχώρηση της αίθουσας της Παλαιάς Βουλής. Επιπλέον ευχαριστώ όλους τους συμμετέχοντες στην παρουσίαση του επετειακού τόμου καθώς και όλους τους παρευρισκόμενους για τη συγκινητική τους συμμετοχή. Πρόθεσή μας είναι να συνεχίσουμε το έργο που ξεκινήσαμε με επιτυχία για να αναδείξουμε αυτό το τόσο σημαντικό ιστορικό γεγονός, την καθοριστική σημασία που διαδραμάτισε στη δημιουργία του Ελληνικού Κράτους και να προσδώσουμε την πραγματική αξία που του αρμόζει. Αναδεικνύοντας παράλληλα την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά της πατρίδας μας. Αποτελεί στόχο όλων μας να διατηρούμε ζωντανή τη μνήμη του παρελθόντος, συνδέοντάς τη, με τη σημερινή κοινωνία και τις ανάγκες της».

Συντονιστής της παρουσίασης ήταν ο εκλεκτός δημοσιογράφος Χρήστος Κούτρα.