“Σταυροδρόμι Ευθυνών: ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΓΚΗ η στοχευμένη προστασία της Ελλάδας και των σύγχρονων ηρώων της” – του Φίλιππου Γκιντώνη

                                                                                                                                                                          Λονδίνο, 26/07/2023

Χθες, Τρίτη 25 Ιουλίου 2023, οι καρδιές μας συντρίφτηκαν και πάλι, μαθαίνοντας για το τραγικό ατύχημα ενός Canadair, όπου κατά την πτώση του χάθηκαν δύο γενναίοι πιλότοι μας, ο 34χρονος σμηναγός Χρήστος Μουλάς και ο 27χρονος ανθυποσμηναγός Περικλής Στεφανίδης, κατά τη διάρκεια επιχείρησης κατάσβεσης πυρκαγιάς στην Κάρυστο. Οι συλλυπητήριες ευχές μας προς τις οικογένειες και τους φίλους αυτών των γενναίων ατόμων. Αυτοί οι πιλότοι, όπως και όλοι οι υπόλοιποι όλες αυτές τις μέρες του πύρινου εφιάλτη που η χώρα μας βιώνει,  θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο για να διασφαλίσουν την ασφάλειά μας, και είναι πράγματι ήρωες. Ωστόσο, η αλτρουιστική θυσία τους πρέπει να εμπνεύσει περισσότερα από απλά λόγια - πρέπει να είναι ένα κάλεσμα για συγκεκριμένες και στοχευμένες δράσεις, που θα θέτουν την ουσία πάνω από την επιφάνεια και τον θετικό αντίκτυπο πάνω από την αδιαφορία ή την προσωρινή ωραιοποίηση της πραγματικότητας.

Το να δηλώνεται κανείς «ήρωας» είναι τιμή, αλλά η πράξη της ηρωικότητας συχνά έρχεται με υψηλό κόστος. Οι ήρωές μας δεν θα πρέπει να είναι μια τραγική υπενθύμιση αυτού που έχουμε χάσει, αλλά αντιθέτως μια μαρτυρία της προετοιμασίας μας, της ικανότητάς μας και της δέσμευσής μας να εξασφαλίζουμε την ασφάλειά τους και την ασφάλεια όλων των Ελλήνων και Ελληνίδων. Η δέσμευσή μας προς τους ήρωές μας και τις οικογένειές τους πρέπει να επεκτείνεται πέρα ​​από τα συλλυπητήρια και την αναγνώριση. Πρέπει να επικεντρωθεί στη διασφάλιση ότι δεν θα υποστούμε ποτέ ξανά τέτοια τραγική απώλεια.

Επομένως, τίθενται ερωτήματα -και δικαίως!- για την ετοιμότητά μας και την ικανότητά μας να προστατεύουμε τους πυροσβέστες μας, τους πιλότους μας, τους εθελοντές μας και τους πολίτες μας από τις πυρκαγιές και τις λοιπές φυσικές καταστροφές. Σε μια νέα πραγματικότητα κατά την οποία η κλιματική αλλαγή είναι εδώ με απτές αποδείξεις και αυτά τα ακραία φαινόμενα να είναι η νέα κανονικότητα, είναι ΚΑΘΗΚΟΝ της πολιτείας μας, των θεσμών μας και εμάς ως πολιτών να εγγυόμαστε την ασφάλεια των ανθρωπίνων πόρων μας. Σύμφωνα με μελέτη του 2019 στο Environmental Research Letters, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στα έθνη με την υψηλότερη πιθανότητα κινδύνου πυρκαγιάς λόγω της κλιματικής αλλαγής (Turco et al., 2018). Για αυτό το λόγο, τώρα, περισσότερο από ποτέ, οι πόροι, τα μέσα και οι επιχειρησιακές στρατηγικές μας απαιτείται να έρθουν σε έναν αυστηρό διάλογο με γνώμονα τη λύση. Δεν αρκεί πια -όπως και ποτέ δεν αρκούσε- η συζήτηση και η διαβούλευση σε κλειστές αίθουσες μπροστά ή πίσω από τα τηλεοπτικά παράθυρα! Τώρα πια, είναι ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΓΚΗ να περάσουμε από την έκθεση ιδεών, στην πραγματοποίησή τους, χρησιμοποιώντας αποτελεσματικές, σύγχρονες μεθόδους.

Παρά το γεγονός ότι η κατάσβεση πυρκαγιών είναι κατ' εξοχήν μια επικίνδυνη δουλειά, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποδεχτούμε έναν υψηλό κίνδυνο απώλειας ως κανόνα. Η κατάσταση του εξοπλισμού μας, η τακτική συντήρηση και αναβάθμιση των αεροσκαφών μας και όλου του λοιπού εξοπλισμού, η εκπαίδευση που παρέχεται στο προσωπικό μας, όλοι αυτοί οι παράγοντες παίζουν καίριο ρόλο στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι γενναίοι άνδρες και γυναίκες μας. Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική το 2020 τόνισε την ανάγκη για «αυξημένες προσπάθειες πρόληψης δασικών πυρκαγιών» και τόνισε τη σημασία των στρατηγικών πρόληψης σφαλμάτων (San-Miguel-Ayanz et al., 2018). Οφείλουμε να διασφαλίσουμε την ελαχιστοποίηση ακόμα και του παράγοντα του ανθρώπινου λάθους μιας και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες οι πιλότοι μας και οι άνδρες και γυναίκες των ένστολων σωμάτων μας δρουν είναι συχνά παραπάνω από αντίξοες και εξαντλητικές.

Η απάντησή μας στις πυρκαγιές και σε άλλα καταστροφικά γεγονότα θα πρέπει να μετατοπιστεί από την αντίδραση στην πρόληψη. Η εστίαση στη «διακυβέρνηση κινδύνου πυρκαγιάς» θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τη σοβαρότητα και τις επιπτώσεις της πυρκαγιάς, σύμφωνα με ειδικούς στο International Journal of Wildland Fire (Tedim et al., 2016).  Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι δεν αντιδρούμε απλά στις καταστάσεις που έχουμε μπροστά μας, αλλά είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι για αυτές. Για να επιτευχθεί αυτό, απαιτείται ένας ολοκληρωμένος συνασπισμός που αποτελείται από συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, επενδύσεις σε τεχνολογία αιχμής και σταθερή προστασία του περιβάλλοντος. Μιλάμε για τη βασική αρχή για τη διαχείριση κάθε προβληματικής κατάστασης· «δεν καλούμαστε να ανακαλύψουμε ξανά τον τροχό!»

Η ευθύνη πέφτει βαριά στους ώμους των ανθρώπων που κατέχουν θέσεις λήψης αποφάσεων: την κυβέρνηση, τους διοικητές, όλους όσους καθορίζουν την πολιτική και λαμβάνουν τις αποφάσεις τόσο σε κεντρικό όσο και περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Ήρθε η ώρα να δοθεί προτεραιότητα σε συγκεκριμένες επενδύσεις και προληπτικό σχεδιασμό σε σχέση με την κενή ρητορική. Σύμφωνα με τον Έλληνα φιλόσοφο Διογένη, έχουμε δύο αυτιά και μία γλώσσα για να ακούμε περισσότερο και να μιλάμε λιγότερο. Η αποτυχία προστασίας της ανθρώπινης και μη ανθρώπινης ζωής συνιστά σιωπηλή συνενοχή σε μελλοντικές καταστροφές.

Όλα αυτά πρέπει να είναι μέρος μιας νέας πολιτικής και στρατηγικής που θέτει ψηλά στην πολιτική ατζέντα την αποτελεσματική διαχείριση της κλιματικής αλλαγής και την πρόληψη φυσικών καταστροφών. Η προστασία του περιβάλλοντος - των πόλεων, των χωριών και των οικοσυστημάτων μας - είναι κοινή ευθύνη που βαρύνει πρωτίστως το κράτος. Η πολιτική και πολιτειακή πρωτοβουλία, ο ξεκάθαρος διαχωρισμός καθηκόντων και ευθυνών, καθώς και η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών είναι ο μοναδικός τρόπος για να συμβάλουμε όλοι σαν κοινωνία σε ένα καλύτερο και πιο ασφαλές αύριο, θέτοντας στ’ αλήθεια σαν προτεραιότητα τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (United Nations, 2015), που οφείλουν να είναι αναπόσπαστο μέρος της πολιτικής που χαράζει κάθε σύγχρονη δημοκρατία.

Στους ήρωες που έχουμε χάσει, θα σας θυμόμαστε για πάντα στις καρδιές κάθε Έλληνα και Ελληνίδας. Και στη μνήμη σας, ας μην προσφέρουμε απλά λόγια παρηγοριάς, αλλά ας υποσχεθούμε δράση. Ας συνεργαστούμε, ως έθνος, για να δώσουμε προτεραιότητα στην ασφάλεια, να ενισχύσουμε την προετοιμασία μας και να δημιουργήσουμε μια ανθεκτική Ελλάδα που ανταποκρίνεται «επιθετικά» στις εκτάκτους ανάγκες, αντί να υιοθετεί παθητικές πρακτικές μετά την εκδήλωση των γεγονότων. Γιατί είναι στην ενότητά μας, στην προετοιμασία μας και στην αποφασιστικότητά μας που τιμούμε εκείνους που έχουν θυσιάσει τη ζωή τους για την ασφάλειά μας.

Αντιμέτωποι με αυτές τις προκλήσεις, ας μετατρέψουμε την θλίψη μας σε αποφασιστικότητα. Ο χρόνος για σκέψη έχει περάσει· ήρθε η ώρα για δράση. Η κοινή μας ιστορία, το κοινό μας μέλλον, και η μνήμη των χαμένων ηρώων μας το απαιτούν. Ενωμένοι, προετοιμασμένοι και αποφασιστικοί, ας συμβάλλουμε ο καθένας στη δημιουργία μιας ασφαλέστερης, πιο ανθεκτικής Ελλάδας. Μαζί, μπορούμε να γράψουμε ένα νέο κεφάλαιο φροντίδας για το περιβάλλον μας, για τη χώρα μας, και για τις επόμενες γενιές. Ας μην περιοριστούμε απλώς στην επιθυμία για αυτό το μέλλον - ας συνεργαστούμε για να το δημιουργήσουμε!

Φίλιππος Γκιντώνης

Φαρμακοποιός, ΜΒΑ Health

Πηγές:

Turco, M., Rosa-Cánovas, J. J., Bedia, J., Jerez, S., Montávez, J. P., Llasat, M. C., & Provenzale, A. (2018). Exacerbated fires in Mediterranean Europe due to anthropogenic warming projected with non-stationary climate-fire models. Nature communications, 9(1), 3821.

San-Miguel-Ayanz, J., Durrant, T., Boca, R., Liberta`, G., Branco, A., De Rigo, D., Ferrari, D., Maianti, P., Artes Vivancos, T., Pfeiffer, H., Loffler, P., Nuijten, D., Leray, T. and Jacome Felix Oom, D. (2018). Forest Fires in Europe, Middle East and North Africa 2018, EUR 29856 EN, Publications Office of the European Union, Luxembourg, 2019, ISBN 978-92-76-12591-4, doi:10.2760/561734, JRC117883.

Tedim, F., Leone, V., & Xanthopoulos, G. (2016). A wildfire risk management concept based on a social-ecological approach in the European Union: Fire Smart Territory. International Journal of Disaster Risk Reduction, 18, 138-153.

United Nations (UN) (2015). Transforming Our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution Adopted by the General Assembly on 25 September 2015, 42809, 1-13.